Hơn 50 năm trước, một người phụ nữ tên Mirra Alfassa đã mang mộng ước về một “thành phố Bình Minh” cùng lý tưởng “Nên có một nơi nào đó trên Trái đất, một nơi mà không quốc gia nào có thể tự xưng là của mình, nơi tất cả những con người thiện chí có nguyện vọng chân thành có thể sống tự do như công dân của thế giới và tuân theo một sự quản lý duy nhất, đó là chân lý tối cao”.

Vậy là trong hơn nửa thế kỷ, một sa mạc khô cằn nằm giữa khu vực nóng nhất Ấn Độ đã được bàn tay của hàng ngàn con người vun đắp và dựng xây thành một vùng đất mơ ước mang tên Auroville.

Auroville, vùng đất mơ ước được vun đắp giữa một sa mạc khô cằn miền Nam Ấn Độ.

Cách đây nhiều năm, trong một căn phòng nhỏ ở Sài Gòn, tôi cùng nhóm bạn thân thích thú nhìn ngắm Auroville qua những tấm hình và lời giới thiệu trên mạng. Sau đó, chẳng ai khơi gợi, đều tự tin bảo nhau rằng rồi một ngày chúng tôi sẽ đặt chân đến nơi được mệnh danh là “Thiên đường trần thế” nơi tất cả cộng đồng đều bình đẳng và hướng tới một cuộc sống hạnh phúc, bền vững. 

Nhiều năm sau, bằng nhiều cách khác nhau, từng gương mặt trong nhóm bạn của tôi và ngay cả chính tôi đã đặt chân đến mảnh đất này để cảm nhận nó. Trên các phương tiện truyền thông đại chúng, Auroville thường được nhắc đến như địa điểm du lịch mới mẻ hơn là mô hình sống mà tương lai đang hướng đến. Nhưng với tôi và nhiều người đã có dịp đặt chân đến đây, Auroville còn rộng hơn là một thiên đường của thế giới vật chất, đó còn là thiên đường mà mỗi linh hồn tỉnh thức đều khao khát tìm kiếm. 

Hơn 3200 gương mặt người hơn 60 vùng đất khác nhau đã tụ họp trong mô hình xoắn ốc ngỡ như rừng rậm không biên giới. Chế độ an sinh xã hội đáp ứng hầu hết các nhu cầu về thực phẩm, cơ sở vật chất và trợ cấp. Người dân sinh sống được tiếp cận miễn phí với giáo dục, các dịch vụ chăm sóc y tế cơ bản, thể thao và nhiều hoạt động văn hóa.

Auroville nhấn mạnh tầm nhìn về một thành phố mà mọi người, bất kể nam nữ, màu da, sắc tộc đều sống trong bình yên và hòa hợp. Thật khó để diễn đạt toàn diện về một thể nghiệm, vì thế tôi sẽ chọn nói về một vài từ khóa mấu chốt cho những hệ giá trị và triết lý đang được xây dựng Auroville.

Unending education (Giáo dục không ngừng) 

Người dân ở Auroville tâm niệm rằng việc học tập là trọn đời và không có giới hạn nào cho việc trải nghiệm thế giới xung quanh. Mỗi ngày thức dậy, hàng chục lớp học đa dạng mở cửa cho cả người dân và khách du lịch.

Từ yoga, vẽ, massage trị liệu, đến nấu ăn, thư pháp, nấu trà, võ thuật, hay thưởng thức nghệ thuật. Auroville đang bắt tay hoàn thiện trường đại học đầu tiên. Nhưng nhiều năm trước đó, công dân tại đây đã tin rằng cuộc sống diễn ra hằng ngày của họ vốn dĩ đã là một trường đại học với giảng viên là từng gương mặt người ở Auroville với những chuyên môn nhất định.

Bên cạnh đại học, hệ thống các cấp bậc đều đề cao các mô hình giáo dục thay thế, nơi mà các bạn học sinh được học thứ mà các bạn ấy muốn với sự đồng hành của các thầy cô chứ không theo bất cứ một phương pháp, khuôn mẫu hay bài kiểm tra. 

Ecology (Sinh thái)  

Miền Nam Ấn Độ là nơi có khí hậu nóng ẩm, thế nên mảng rừng rậm ở Auroville đã khiến nhiệt độ đã được giảm nhiều. Trong kế hoạch xây dựng đô thị, những người kiến tạo nơi này đã nhận ra sự quan trọng của việc xây dựng và gắn kết những không gian xanh để giảm thải hiệu ứng nóng đô thị từ đảo và sản xuất những thiết kế liên quan đến khí hậu, làm nền tảng xây lên thành phố có thể sinh sống được với nguồn nước và không khí sạch.

Bên cạnh việc không ngừng trồng và bảo vệ rừng, Auroville cũng đầu tư cho những dự án nuôi dưỡng giống cây trồng và hạt giống thông qua hệ thống vườn sinh học của khu vực, hoặc những nông trại trong vùng.

Economy (Kinh tế)

Kinh tế, mà một trong những nhân tố chính là sự lưu hành dòng tiền luôn là một chủ đề nóng hổi ở Auroville. Trước khi đến Auroville, tôi kỳ vọng nơi đây không có sự tồn tại của tiền, hoặc ít nhất giảm tác động của tiền trong đời sống. Phần thứ hai có thể đúng khi cộng đồng đang cố gắng giảm tác động của tiền thông qua nhiều hoạt động, nhưng câu chuyện về tiền của Auroville vẫn còn nhiều bất cập.

Auroville vẫn chịu tác động bởi hệ thống kinh tế hiện đại, nên khách du lịch, và ngay cả người dân cũng dùng tiền cho hoạt động sinh hoạt của mình, đặc biệt là việc khách du lịch chi trả cho các hoạt động.

Tuy nhiên, tinh thần trao tặng (giftivism) đã được ứng dụng từ lâu thông qua cửa hàng miễn phí ở Auroville. Nhiều quần áo, giày dép, sách vở miễn phí đều bày biện sẵn sàng trên kệ tủ. Bất cứ ai cần đến đều có thể đến lấy, bất kể là công dân hay chỉ là khách du lịch. Nguồn tài trợ cũng như việc bảo trợ từ chính phủ Ấn Độ và UNESCO được dùng để hỗ trợ cho giáo dục và y tế, cũng như đầu tư cho các mô hình nghiên cứu về kiến trúc, hệ sinh thái đang thử nghiệm. 

The Mother và Sri Aurobindo

The Mother và Sri Aurobindo là hai người tiên phong cho việc xây dựng vùng đất này. Sau khi trở về từ Pháp, The Mother đã gặp Sri Aurobindo, một trong những học giả và lãnh tụ tinh thần nổi tiếng ở Ấn Độ sống ở Pondicherry. Hai người đã có những khoảng thời gian làm việc và nghiên cứu tại Aurobindo Ashram, nay nằm gần bờ biển Pondicherry và cùng ấp ủ ý tưởng xây dựng nên Auroville.

Việc xây dựng Auroville sau đó được đề xuất với chính phủ và nhận được sự hỗ trợ từ chính phủ Ấn Độ và sau này là UNESCO. Có thể coi Auroville như một di sản của The Mother và Sri Aurobindo. Nếu bạn đến thăm nhà của nhiều người tiên phong và người dân Auroville, rất dễ để bắt gặp hình ảnh The Mother được treo trang trọng trên tường nhà.

Ông B., một trong những người tiên phong xây dựng Auroville chia sẻ rằng ngày đó ông bị chinh phục bởi ý tưởng mà The Mother đề ra và đã bỏ hết cuộc sống đang có ở Mỹ để đến đây. Tuy không tránh khỏi những hoài nghi, nhưng sự kiên định của The Mother đã tạo động lực để ông chọn ở lại xây dựng Auroville.

Experiment (Thể nghiệm)

Thể nghiệm là từ tôi nghe nhiều nhất trong những cuộc gặp gỡ khác nhau ở Auroville. Và đây cũng là từ mà tôi thích nhất. Khi đến thăm Gloves Scared, một nơi đầu tư và nghiên cứu về xây dựng tự nhiên. Nhà đồng sáng lập nơi này chia sẻ rằng ông đã dành hơn hai mươi năm qua để thử các mẫu nhà bền vững, thân thiện đến môi trường, và đến bây giờ cũng vây. Cứ mỗi ngày là lại nghiên cứu thêm những nguyên liệu mới, những mặt hàng chất lượng mới nhất.

Trong bối cảnh tập thể, bước chân của những người đầu tiên đến nơi này là còn cả hành trình thể nghiệm và chấp nhận những thay đổi từ bên trong. Bản thân tôi cũng thích gọi Auroville là “experiment township” (thành phố thể nghiệm) hơn là “Utopia” (cộng đồng lý tưởng). 

Nhìn lại Auroville

Nếu để hỏi tôi Auroville liệu có phải là thiên đường trần thế không, thì câu trả lời có thể không. Và tôi sẽ đặt lại câu hỏi rằng liệu thiên đường trần thế nên được định nghĩa như thế nào? 

Ở Auroville, sức mạnh lớn nhất chính là sự tự do được thử và sai. Và tự thân nó đã là một hành trình tiến bộ không ngừng. Chẳng ai kết luận rằng những thí nghiệm này sẽ đi tới đâu, thành công hay thất bại. Ai cũng chỉ biết là họ sẽ không ngừng làm việc vì một lý tưởng lớn hơn, thử các cách khác nhau, dấn thân vào các con đường khác nhau, vượt qua những ngọn núi khác nhau.

Tôi từng ghi trong nhật ký của mình rằng 10 ngày ở Auroville đã cho tôi được thấy một con người rất khác trong đời mình. Tôi cho mình cơ hội được là chính mình. Trong một cuốn sách mà tôi từng được đọc bởi một trong những người đầu tiên đặt chân đến Auroville, ông viết rằng: “The way, the only way, to know Auroville is to look into yourself.” (Có một cách, và chỉ một cách, để bạn hiểu Auroville, đó là sự quay về chính bản thân bạn).

Thật sự, những ngày đầu đến đây, tôi luôn tìm kiếm cho mình càng nhiều thông tin càng tốt, luôn cố gắng có một mùa bội thu bằng nhiều kiến thức nhất có thể. Nhưng tôi quên đi cách mà Auroville đã thấm đẫm vào con người tôi như thế nào.

Đó là cách mà tôi trả lại chiếc xe máy mới thuê để chuyển qua đi xe đạp hoặc đi bộ dù trời nắng nhưng vẫn cảm thấy hạnh phúc vì mình không xả khí thải độc hại vào từng hàng cây, từng cánh rừng. Tôi quên cái cách mà Auroville dạy tôi đối mặt với hoàn cảnh khắc nghiệt nhất, lạc đường trong một đêm tối mưa to với xung quanh toàn rừng cây, không một bóng người, chỉ có một chút ánh đèn le lói từ chiếc đèn pin gần hết điện, nhưng vẫn cố gắng bình tĩnh để đạp xe về nhà.

Phải chăng đó là những bài học đã âm thầm len lỏi vào tôi sau những câu chuyện của những người Auroville đến đây đầu tiên, cái cách mà họ khởi nguồn ở một vùng đất khô cằn nóng bức, bằng những nguồn tài nguyên có sẵn. Tôi nghĩ rằng mình sẽ chẳng bao giờ hiểu được Auroville cho đến khi đến đây sống cùng mọi người, và tôi cũng nghĩ rằng, dù đã có những trải nghiệm về nơi đây, nhưng nó sẽ không bao giờ là đủ cho bất cứ một kết luận nào.

Tôi xin mượn một câu trả lời của những người đang nghiên cứu về Universal Basic Income (thu nhập cơ bản phổ quát) ở Auroville để gói gọn lại những trải nghiệm của mình nơi được mệnh danh là “thiên đường trần thế”: “Tất cả những gì mà chúng tôi đang xây dựng lúc này đều là những thể nghiệm, và nó hoàn toàn có thể sai, thế nên cũng mong mọi người đừng quá kỳ vọng vào sự hoàn thiện, mà hãy cùng chúng tôi xây dựng cho sự hoàn thiện đó”.