Các nhà khoa học tại Trường Y Harvard mới đây đã phát hiện nồng độ lithium trong não có liên quan chặt chẽ tới căn bệnh Alzheimer, và việc bổ sung lithium có thể giúp đảo ngược các triệu chứng mất trí nhớ giống Alzheimer ở chuột.

Nhóm nghiên cứu đã phân tích hàng trăm mẫu mô não và máu của 3 nhóm: bệnh nhân Alzheimer giai đoạn cuối, người bị suy giảm nhận thức nhẹ (MCI) giai đoạn đầu và người khỏe mạnh không có vấn đề về nhận thức.

Kết quả cho thấy giữa 3 nhóm này chỉ có một sự khác biệt đáng kể về nồng độ của một kim loại, đó là lithium. Điều đáng chú ý là sự thiếu hụt lithium xuất hiện ngay từ giai đoạn sớm của tình trạng suy giảm trí nhớ.

"Ý tưởng rằng thiếu hụt lithium có thể góp phần gây ra bệnhAlzheimer là một hướng tiếp cận hoàn toàn mới trong điều trị", Giáo sư Bruce Yankner, nhà di truyền và thần kinh học của Harvard, nhận định.

Lithium vốn được biết đến như một loại thuốc điều trị rối loạn lưỡng cực, nhưng nghiên cứu này lần đầu tiên xác nhận nó tồn tại tự nhiên trong não, tương tự như sắt hay vitamin C.

Phân tích sâu hơn cho thấy các mảng protein amyloid-beta – đặc trưng của bệnh Alzheimer – có xu hướng liên kết với lithium trong não, khiến kim loại này không còn sẵn sàng cho tế bào thần kinh, từ đó thúc đẩy bệnh tiến triển.

Khi thử nghiệm trên chuột, các nhà khoa học nhận thấy việc loại bỏ lithium khỏi não làm gia tăng đáng kể các mảng amyloid-beta và protein tau, đây là 2 yếu tố gắn liền với căn bệnh Alzheimer. Ngược lại, khi cho chuột mắc bệnh dùng một dạng lithium đặc biệt là lithium orotate, vốn tránh được “bẫy” của amyloid-beta, chức năng ghi nhớ của chúng được khôi phục và các dấu hiệu suy giảm nhận thức biến mất.

Ở mô hình chuột mắc bệnh Alzheimer, tình trạng thiếu hụt lithium (hai bảng bên phải) làm tăng đáng kể protein beta amyloid (trên) và protein tau (dưới), so với những con chuột có mức lithium bình thường (hai bảng bên trái).

Dù kết quả khả quan, nhiều câu hỏi vẫn còn bỏ ngỏ, chẳng hạn nguyên nhân gì khiến nồng độ lithium giảm trong não người và quá trình này dẫn tới Alzheimer ra sao. Các nhà khoa học cho rằng thử nghiệm lâm sàng trên người là bước tiếp theo cần thiết, đồng thời mở ra khả năng chẩn đoán sớm bệnh thông qua đo nồng độ lithium hoặc dùng lithium như một biện pháp phòng ngừa.

“Cần thận trọng khi chuyển kết quả từ mô hình chuột sang con người, nhưng đến nay dữ liệu thu được rất đáng khích lệ”, Giáo sư Yankner nhấn mạnh.