Ngày 24/12 tại Hà Nội, Quỹ Phát triển khoa học và công nghệ Quốc gia (NAFOSTED) tổ chức hội thảo “Ứng dụng và phát huy hiệu quả Cổng Sáng kiến Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo". Sự kiện diễn ra trong bối cảnh đổi mới sáng tạo đang được đặt ở vị trí trung tâm của chiến lược phát triển quốc gia, đòi hỏi những công cụ thực chất để kết nối ý tưởng với nhu cầu của nền kinh tế.

Cổng Sáng kiến khoa học và công nghệ quốc gia (www.sangkien.gov.vn) được hình thành từ một thực tế đã tồn tại nhiều năm: các ý tưởng, giải pháp kỹ thuật và sáng kiến xã hội ở Việt Nam không hề thiếu, nhưng phân tán, thiếu đầu mối tiếp nhận và càng thiếu cơ chế để chuyển hóa thành sản phẩm, dịch vụ hay chính sách. Việc xây dựng Cổng Sáng kiến nhằm tạo ra một điểm hội tụ chung cho các nguồn lực trí tuệ đó, phù hợp với tinh thần Nghị quyết 57-NQ/TW của Bộ Chính trị.

Ông Đào Ngọc Chiến, Giám đốc Quỹ NAFOSTED phát biểu tại Hội thảo. Ảnh: TG

Theo ông Đào Ngọc Chiến, Giám đốc NAFOSTED, khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo đang đứng trước một bước ngoặt quan trọng. Chuyển đổi số đã trở thành yêu cầu bắt buộc, không còn là lựa chọn của từng ngành hay từng tổ chức. Đồng thời, đổi mới sáng tạo cũng không chỉ là câu chuyện của giới nghiên cứu, mà ngày càng gắn trực tiếp với tăng trưởng kinh tế và năng lực cạnh tranh quốc gia.

Trong bối cảnh đó, giá trị của một sáng kiến không nằm ở nguồn gốc, mà ở khả năng được nhận diện, đánh giá đúng và đưa vào ứng dụng. Một ý tưởng của người dân, một giải pháp kỹ thuật của doanh nghiệp hay một đề xuất từ nhà khoa học đều có thể tạo ra tác động xã hội nếu có cơ chế phù hợp để kết nối và phát triển.

Định hướng này cũng được thể chế hóa trong Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo năm 2025. Luật mới mở rộng phạm vi điều chỉnh, đồng thời chuyển trọng tâm từ quản lý hoạt động nghiên cứu sang phát triển hệ sinh thái, trong đó con người và sáng kiến sáng tạo giữ vai trò trung tâm. Tuy nhiên, từ chủ trương đến thực tiễn vẫn tồn tại một khoảng cách đáng kể.

Thực tế cho thấy nhiều sáng kiến có giá trị chưa tìm được “địa chỉ” tiếp nhận phù hợp, thiếu kênh đánh giá độc lập và thiếu đối tác sẵn sàng triển khai. Điều này khiến không ít ý tưởng dừng lại ở mức đề xuất, trong khi xã hội và doanh nghiệp vẫn thiếu giải pháp cho các vấn đề cụ thể. Cổng Sáng kiến được kỳ vọng sẽ trở thành công cụ để thu hẹp khoảng cách đó.

Theo đại diện NAFOSTED, Cổng Sáng kiến không được thiết kế như một cơ sở dữ liệu đơn thuần. Thay vào đó, đây là một nền tảng số mở, đóng vai trò trung gian kết nối ba nhóm chủ thể: người đưa ra sáng kiến, đội ngũ chuyên gia thẩm định và các tổ chức có nhu cầu tiếp nhận, khai thác. Mô hình này nhằm bảo đảm sáng kiến được đánh giá khách quan, gắn với nhu cầu thực tế và có lộ trình phát triển rõ ràng.

Thông qua Cổng, các sáng kiến có thể được hỗ trợ từ khâu đánh giá, bảo hộ sở hữu trí tuệ đến kết nối với doanh nghiệp, địa phương hoặc cơ quan quản lý. Cách tiếp cận này giúp rút ngắn con đường từ ý tưởng đến ứng dụng, đồng thời tạo điều kiện để thị trường và khu vực công cùng tham gia vào quá trình đổi mới sáng tạo.

Tại hội thảo, các đại biểu tập trung trao đổi về mô hình vận hành, cơ chế đánh giá và phương thức khai thác sáng kiến theo hướng hiệu quả hơn. Nhiều ý kiến cho rằng, để Cổng Sáng kiến thực sự phát huy tác dụng, cần xây dựng được cộng đồng người tham gia đủ rộng, đủ tin cậy và có động lực đồng hành lâu dài.

Từ góc nhìn của NAFOSTED, Cổng Sáng kiến không chỉ phục vụ việc tiếp nhận ý tưởng trong ngắn hạn, mà hướng tới hình thành một không gian chung cho sáng tạo. Ở đó, sáng kiến không chỉ được “ghi nhận”, mà còn được nuôi dưỡng, phát triển và chuyển hóa thành giá trị cụ thể cho nền kinh tế và xã hội.