Ảnh minh họa: ITN

Văn bản này được ban hành nhằm hướng dẫn chi tiết Khoản 2 Điều 57 của Nghị định 267/2025/NĐ-CP – nghị định triển khai Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo. Đồng thời, Thông tư 36/2025/TT-BKHCN cụ thể hóa những quy định mới về thúc đẩy nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ và các hoạt động đổi mới sáng tạo trong bối cảnh Việt Nam đang đẩy mạnh chuyển đổi số và tăng cường năng lực cạnh tranh dựa trên tri thức.

Thông tư áp dụng đối với tất cả cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp và cá nhân tham gia hoạt động khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo tại Việt Nam, cũng như những tổ chức và cá nhân ở nước ngoài nhưng có quyền, nghĩa vụ theo pháp luật Việt Nam hoặc điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên.

Theo Thông tư, các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ và các cơ quan trung ương là đơn vị đề xuất chương trình. Căn cứ quy định của Nghị định 267/2025/NĐ-CP, các cơ quan này xây dựng các loại chương trình gồm: chương trình khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo quốc gia; chương trình quốc gia đặc biệt; và chương trình phát triển công nghệ chiến lược. Hồ sơ hoàn thiện được gửi Bộ KH&CN để thẩm định.

Bộ KH&CN có tối đa 45 ngày kể từ khi nhận đủ hồ sơ hợp lệ để tổ chức thẩm định. Kết quả thẩm định được gửi lại cho cơ quan đề xuất. Sau khi tiếp nhận báo cáo thẩm định, trong vòng 15 ngày, cơ quan đề xuất phải hoàn thiện hồ sơ và ban hành chương trình theo đúng quy định.

Với các chương trình có tầm quan trọng đặc biệt hoặc liên quan đến công nghệ chiến lược, thời hạn thẩm định được kéo dài tới 60 ngày. Sau khi nhận được báo cáo thẩm định của Bộ KH&CN, cơ quan đề xuất phải xây dựng bản giải trình và hoàn thiện hồ sơ trước khi gửi lại Bộ KH&CN. Bộ KH&CN sau đó phối hợp với cơ quan đề xuất trình Thủ tướng Chính phủ xem xét và phê duyệt. Quy trình này có thời hạn tối đa 15 ngày kể từ khi Bộ nhận được đầy đủ hồ sơ giải trình.

Khi chương trình được Thủ tướng phê duyệt, cơ quan đề xuất được giao chủ trì triển khai thực hiện. Các đơn vị này có trách nhiệm báo cáo tình hình thực hiện chương trình hằng năm, trước ngày 15/12, gửi Bộ KH&CN để tổng hợp và theo dõi.

Đối với các chương trình thuộc thẩm quyền của bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ và Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, Thông tư quy định quy trình rút gọn hơn. Các cơ quan đề xuất xây dựng chương trình và trình cấp quản lý trực tiếp xem xét, phê duyệt. Thời hạn tối đa để phê duyệt chương trình là 60 ngày kể từ khi nhận đủ hồ sơ hợp lệ.

Sau khi chương trình được ban hành, các cơ quan quản lý thực hiện tổ chức triển khai và gửi báo cáo định kỳ về Bộ KH&CN trước ngày 15/12 hàng năm, nhằm đảm bảo sự thống nhất trong hệ thống quản lý chương trình khoa học và công nghệ.

Thông tư 36/2025/TT-BKHCN tiếp tục cụ thể hóa định hướng phân cấp để tăng tính chủ động trong quản lý khoa học và công nghệ. Việc phân cấp được thực hiện trên ba nhóm nội dung.

Phân cấp cho các bộ và địa phương; Các bộ, cơ quan ngang bộ và UBND cấp tỉnh được phép phân cấp cho cơ quan, tổ chức trực thuộc, phù hợp quy định của Luật Tổ chức Chính phủ và Luật Tổ chức chính quyền địa phương. Theo đó, mỗi bộ và địa phương có quyền chủ động sắp xếp đơn vị quản lý các nhiệm vụ khoa học và công nghệ, bảo đảm không chồng chéo và phù hợp đặc thù từng ngành, lĩnh vực.

Phân cấp trong hệ thống Bộ KH&CN; Bộ KH&CN phân cấp quản lý tùy theo chức năng của từng đơn vị trực thuộc: Văn phòng Bộ là cơ quan quản lý các nhiệm vụ và chương trình khoa học và công nghệ nội bộ của Bộ KH&CN. Quỹ Phát triển khoa học và công nghệ Quốc gia (NAFOSTED) quản lý các nhiệm vụ nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ được Bộ KH&CN tài trợ hoặc đặt hàng, trừ các nhiệm vụ thuộc Văn phòng Bộ. Quỹ Đổi mới công nghệ quốc gia (NATIF) chịu trách nhiệm quản lý các nhiệm vụ và chương trình liên quan đến ứng dụng, chuyển giao và đổi mới công nghệ.

Việc phân chia này nhằm tách bạch vai trò giữa phát triển tri thức mới và ứng dụng công nghệ trong doanh nghiệp – hai mũi nhọn chính của hệ thống đổi mới sáng tạo quốc gia.

Việc giám sát hoạt động đã phân cấp được thực hiện bởi các đơn vị chức năng của Bộ KH&CN: Các đơn vị tham mưu về nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ chịu trách nhiệm theo dõi hoạt động thuộc Văn phòng Bộ và NAFOSTED. Đơn vị phụ trách đổi mới sáng tạo theo dõi nhiệm vụ do Văn phòng Bộ và NATIF quản lý.

Cách bố trí này bảo đảm các hoạt động nghiên cứu cơ bản, phát triển công nghệ, chuyển giao và đổi mới công nghệ được giám sát thống nhất nhưng vẫn bảo lưu quyền tự chủ ở từng nhóm nhiệm vụ.

Quy trình xét tài trợ, đặt hàng và hợp đồng nhiệm vụ khoa học và công nghệ. Ngoài quy định về xây dựng và thẩm định chương trình, Thông tư 36/2025/TT-BKHCN còn đưa ra quy trình xét tài trợ, đặt hàng, ký hợp đồng và chấm dứt hợp đồng đối với các nhiệm vụ khoa học và công nghệ.

Quy trình được xây dựng theo hướng bảo đảm sự rõ ràng trong lựa chọn nhiệm vụ; minh bạch trong đánh giá hồ sơ; phân định rạch ròi trách nhiệm giữa cơ quan quản lý, hội đồng khoa học và đơn vị chủ trì; có cơ chế giám sát tiến độ và đánh giá kết quả.

Việc thanh lý hợp đồng và đánh giá cuối kỳ được liên kết chặt chẽ với mức độ hoàn thành sản phẩm, hiệu quả ứng dụng và tuân thủ các yêu cầu đã đăng ký trong thuyết minh nhiệm vụ. Quy trình này giúp giảm tình trạng nhiệm vụ kéo dài, chậm nghiệm thu hoặc thay đổi mục tiêu không được phê duyệt.

Thông tư 36/2025/TT-BKHCN  ban hành thể hiện nỗ lực hoàn thiện khung pháp lý nhằm nâng cao chất lượng quản lý nhà nước trong lĩnh vực khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo. Các quy định mới giúp chuẩn hóa thủ tục, rút ngắn thời gian thẩm định, tăng tính chủ động cho các bộ, ngành và địa phương, đồng thời phân định rõ vai trò của từng đơn vị trong hệ thống Bộ KH&CN.

Trong giai đoạn phát triển hiện nay, khi khoa học và công nghệ trở thành động lực quan trọng của tăng trưởng kinh tế, việc chuẩn hóa quy trình xây dựng và quản lý các chương trình khoa học và công nghệ là bước đi thiết yếu. Thông tư 36/2025/TT-BKHCN kỳ vọng sẽ hỗ trợ quá trình triển khai các nhiệm vụ nghiên cứu và đổi mới sáng tạo hiệu quả hơn, bảo đảm sự thống nhất trong toàn hệ thống nhưng vẫn tạo khoảng không gian đủ rộng cho các tổ chức và địa phương chủ động triển khai.