Sáng ngày 8/3, Phó Giáo sư Đặng Thị Mỹ Dung, Phó Viện trưởng Viện Công nghệ Nano (INT) - Đại học Quốc gia TP.HCM, đã vinh dự trở thành một trong hai cá nhân nhận giải thưởng Kovalevskaia 2024 - giải thưởng danh giá tôn vinh những nhà khoa học nữ xuất sắc.

Nuôi dưỡng niềm đam mê khám phá khoa học ngay từ khi còn nhỏ, nữ Phó Giáo sư 8x theo đuổi con đường học thuật bài bản khi tốt nghiệp đại học ngành Vật lý, tiếp tục học Thạc sĩ ngành Quang học và bảo vệ thành công luận án Tiến sĩ ngành Khoa học Vật liệu.

Chị cho biết bản thân đã lựa chọn công nghệ in phun làm hướng đi chính ngay từ những ngày đầu làm nghiên cứu. Công nghệ này, dù còn khá mới mẻ tại Việt Nam vào thời điểm đó, đã trở thành niềm đam mê mà chị kiên trì theo đuổi.

PGS Đặng Thị Mỹ Dung (thứ hai từ trái) và PGS Nguyễn Minh Tân (thứ 4 từ trái) nhận giải thưởng Kovalevskaia năm 2024 (Ảnh: Vnexpress)

Hành trình chinh phục công nghệ mới

Bắt đầu nghiên cứu về công nghệ in phun từ năm 2009, Phó Giáo sư Đặng Thị Mỹ Dung đã trải qua nhiều khó khăn khi tiếp cận một lĩnh vực còn mới mẻ ở Việt Nam. Dù các tài liệu nghiên cứu và thiết bị thí nghiệm còn hạn chế, nhưng cũng không khiến chị giảm quyết tâm theo đuổi lĩnh vực có giá trị thực tiễn cao này.

Nhờ những chương trình học tập tại Pháp và Nhật Bản, chị đã tiếp cận và áp dụng những tiến bộ khoa học tiên tiến. Trở về Việt Nam, với sự miệt mài và không chịu khuất phục sau nhiều lần thất bại, chị cùng các cộng sự đã nghiên cứu và ứng dụng công nghệ in phun vào nhiều lĩnh vực, đánh dấu sự thành công khi chuyển từ giai đoạn nghiên cứu cơ bản sang ứng dụng thực tiễn.

Theo Phó Giáo sư Đặng Thị Mỹ Dung, nghiên cứu một lĩnh vực mới có nhiều khó khăn về tài liệu, kinh nghiệm thực tế cũng như trang thiết bị nhưng cũng là một lợi thế khi chị có cơ hội tham gia các đề tài nghiên cứu lớn, các đề tài cấp Nhà nước ngay khi mới chỉ là tiến sĩ.

Với 15 năm miệt mài nghiên cứu, Phó Giáo sư Đặng Thị Mỹ Dung đã công bố 60 bài báo khoa học trên các tạp chí quốc tế, chủ trì và tham gia nhiều đề tài nghiên cứu cấp quốc gia và quốc tế. Cùng với đó, chị đã sở hữu 3 bằng độc quyền sáng chế, 2 bằng độc quyền giải pháp hữu ích và 5 bằng độc quyền kiểu dáng công nghiệp.

Bên cạnh công tác nghiên cứu, Phó giáo sư Đặng Thị Mỹ Dung còn tích cực tham gia công tác đào tạo, hướng dẫn nhiều sinh viên, học viên cao học và nghiên cứu sinh, đồng chủ biên quyển sách chuyên khảo “Công nghệ in phun, mực in phun nano dẫn điện và ứng dụng trong vi điện tử” phục vụ cho đào tạo đại học và sau đại học.

Ngoài ra, chị còn đảm nhiệm vai trò ban tổ chức chuỗi Hội nghị Quốc tế về Công nghệ Nano và Ứng dụng được đồng tổ chức bởi Viện Công nghệ Nano và CEA-LETI-MINATEC, Cộng hòa Pháp diễn ra 2 năm một lần từ năm 2007.

Phó Giáo sư Đặng Thị Mỹ Dung

Kỳ vọng chính sách đồng hành khoa học

Theo Phó Giáo sư Đặng Thị Mỹ Dung, công nghệ in phun mang lại nhiều ưu điểm vượt trội so với phương pháp truyền thống, giúp tối ưu hoá quy trình sản xuất, tiết kiệm nguyên liệu và chi phí.

Ưu điểm nổi bật của công nghệ in phun là không cần dùng mặt nạ “mask” (tiết kiệm vì mask rất đắt tiền), một máy tính sẽ điều khiển in từng chấm một dựa trên hình ảnh đã thiết kế. Quy trình đơn giản hơn, sử dụng rất ít nguyên vật liệu, hóa chất (chỉ vào khoảng 10-20% so với phương pháp quang khắc) nên có thể giảm khoảng 50% giá thành chế tạo vi linh kiện so với các sản phẩm được sản xuất theo phương pháp truyền thống (quang khắc) có mặt trên thị trường. Đặc biệt hơn nữa, công nghệ in phun có thể ứng dụng trong phòng thí nghiệm để in màng mỏng lên các loại đế khác nhau, đặc biệt là đế nhựa hay đế giấy, điều khó có thể thực hiện bằng các phương pháp khác.

Phó Giáo sư Đặng Thị Mỹ Dung đánh giá cao Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị với những chính sách đầu tư mạnh mẽ cho khoa học công nghệ, tạo cơ chế linh hoạt để thúc đẩy nghiên cứu và thương mại hóa sản phẩm khoa học.

Chia sẻ từ kinh nghiệm bản thân, chị cho biết đích đến của nghiên cứu khoa học là tìm ra cái mới, vì vậy nên rất nhiều rủi ro, đòi hỏi kinh phí và cả sự kiên trì. “Tất cả các đề tài của tôi đều phải thử nghiệm rất nhiều lần mới ra được sản phẩm, có những sản phẩm làm đi làm lại cả năm, có đề tài mất hai năm. Mỗi thất bại cũng là tiền đề để đi gần hơn đến thành công. Cũng do luôn tiềm ẩn rủi ro nên rất khó để tính toán chính xác dự toán ban đầu vì luôn có chi phí phát sinh”, Phó Giáo sư Đặng Thị Mỹ Dung nói.

Theo chị, do thường tập trung nghiên cứu nên các nhà khoa học thường gặp khó khăn trong thủ tục hành chính khi triển khai nhiều hồ sơ, thủ tục và tìm đối tác doanh nghiệp

“Nhà khoa học và doanh nghiệp phải liên kết với nhau vì khoa học chỉ làm trong phòng thí nghiệm còn doanh nghiệp mới là đơn vị đưa sản phẩm vào cuộc sống. Nhưng lo ngại thủ tục, cả nhà khoa học và doanh nghiệp đều giảm bớt mặn mà, điều này gây lãng phí nguồn lực”, Phó Giáo sư Đặng Thị Mỹ Dung chia sẻ.

Phó Giáo sư cho hay các nhà khoa học mong muốn có các chính sách hỗ trợ về thuế, được tiếp cận dễ dàng hơn trong hoạt động nghiên cứu và có cơ chế mở đường giúp đưa sản phẩm vào thực tiễn dễ dàng hơn.

Chị cũng đề xuất nên trao quyền thương mại hóa kết quả nghiên cứu khoa học cho các cơ quan, tổ chức Nhà nước trực tiếp quản lý đề tài vì họ là đơn vị sát sao nhất với đề tài, nắm chắc giá trị ứng dụng thực tiễn của đề tài. Kết quả thương mại hóa sẽ được cơ quan, tổ chức đó tái đầu tư cho hoạt động nghiên cứu. Điều này vừa tạo động lực cho các nhà khoa học, thúc đẩy phát triển khoa học công nghệ, vừa tránh tình trạng lãng phí tài nguyên khoa học khi nhiều công trình phải ‘đắp chiếu’, bị bỏ quên trong ngăn tủ.

Với những nỗ lực không ngừng, Phó Giáo sư Đặng Thị Mỹ Dung đang góp phần đề cao vị thế khoa học Việt Nam trên trường quốc tế, tôn vinh vai trò của phụ nữ trong lĩnh vực công nghệ cao.