Rối loạn tiền đình, căn bệnh phụ nữ “trung niên” len lỏi vào đời sống giới trẻ

Lâu nay, rối loạn tiền đình thường được gắn với hình ảnh những phụ nữ bước vào tuổi trung niên, đặc biệt giai đoạn tiền mãn kinh. Thế nhưng, vài năm trở lại đây, tại các phòng khám thần kinh và tai mũi họng, một thực tế đang dần lộ diện, căn bệnh này ngày càng trẻ hóa. Không ít học sinh, sinh viên, thậm chí phụ nữ mới ngoài đôi mươi đã trở thành bệnh nhân của chứng bệnh vốn bị coi là “của người lớn tuổi”.

Mai Anh (23 tuổi, nhân viên thiết kế đồ họa tại Hà Nội) từng ngất lịm ngay tại văn phòng sau hơn 10 tiếng dán mắt vào màn hình máy tính. Sau thăm khám, bác sĩ kết luận cô bị rối loạn tiền đình. “Tôi từng nghĩ căn bệnh này chỉ xảy ra với phụ nữ trung niên, không ngờ mình lại mắc phải”, cô chia sẻ.

Trường hợp của Mai Anh không phải cá biệt. Theo thống kê tại một số bệnh viện tuyến trung ương, số bệnh nhân dưới 30 tuổi được chẩn đoán rối loạn tiền đình tăng rõ rệt trong 5 năm qua. Nguyên nhân chủ yếu đến từ nhịp sống hiện đại: thiếu vận động, làm việc quá sức, thức khuya, căng thẳng kéo dài.

Các bác sĩ chuyên khoa thần kinh cho biết rối loạn tiền đình xảy ra khi não bộ không kiểm soát tốt sự thăng bằng, khiến người bệnh thường xuyên chóng mặt, choáng váng, mất phương hướng. Ở người trẻ, căn bệnh này có thể xuất phát từ stress, việc sử dụng thiết bị điện tử liên tục, lạm dụng cà phê hoặc đồ uống có cồn.

Áp lực học tập cũng là tác nhân đáng lo ngại. Nhiều học sinh, sinh viên xuất hiện triệu chứng hoa mắt, ù tai, nôn ói khi thay đổi tư thế, nhưng lại cho rằng chỉ do “thiếu ngủ” hoặc “ăn uống thất thường”. Việc chủ quan bỏ qua những dấu hiệu này có thể khiến bệnh trở nặng và ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe.

Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, rối loạn tiền đình có thể dẫn đến nhiều biến chứng như; giảm khả năng tập trung, dễ té ngã, chấn thương, suy giảm trí nhớ. Với người trẻ, căn bệnh này còn trực tiếp ảnh hưởng đến học tập và hiệu suất làm việc, tạo vòng luẩn quẩn giữa căng thẳng bệnh lý suy giảm chất lượng sống. Nhiều bệnh nhân trẻ nhập viện trong tình trạng mất ngủ, lo âu, suy nhược thần kinh. Điều đó cho thấy rối loạn tiền đình không chỉ là bệnh lý của hệ tiền đình, mà còn là hệ quả của lối sống thiếu cân bằng.

Các khảo sát y khoa trên thế giới cho thấy đây không còn là bệnh “độc quyền” của tuổi trung niên. Một phân tích dân số tại châu Âu báo cáo tỷ lệ mắc rối loạn tiền đình dạng chóng mặt (vestibular vertigo) suốt đời là 7,4%, tỷ lệ mắc trong vòng một năm là 4,9% phổ biến hơn ở nữ giới.

Ở nhóm trẻ, tình hình đáng lưu ý hơn, một tổng hợp nghiên cứu ghi nhận 30,4% trẻ em và thanh thiếu niên từng gặp triệu chứng rối loạn tiền đình (kết quả dựa trên khảo sát chủ quan). Một khảo sát khác trên sinh viên đại học cho thấy 38,8% báo cáo từng bị chóng mặt hoặc mất thăng bằng (Lippincott). Những con số này phản ánh tác động trực tiếp của nhịp học tập căng thẳng, nhiều giờ ngồi một chỗ và thiếu vận động.

Tại Việt Nam, các nghiên cứu lâm sàng ở tuyến bệnh viện chỉ ra rằng rối loạn tiền đình ngoại biên chiếm 35–65% các ca chóng mặt đến khám, tùy cơ sở. Tuy nhiên, hiện vẫn thiếu khảo sát quy mô toàn quốc cho nhóm tuổi 18–30, cho thấy nhu cầu bức thiết về nghiên cứu dịch tễ học để có bức tranh toàn diện hơn.

Các chuyên gia khuyến nghị người trẻ cần chủ động phòng ngừa bằng cách, ngủ đủ giấc, hạn chế thức khuya, tập thể dục ít nhất 30 phút/ngày, đồng thời duy trì các hoạt động thư giãn như đọc sách, thiền, hoặc tham gia sinh hoạt ngoài trời.

Nếu đã có triệu chứng chóng mặt, mất thăng bằng, ù tai, nên đi khám sớm để được xác định nguyên nhân và điều trị đúng cách. Việc tự ý dùng thuốc an thần hoặc thuốc chống chóng mặt có thể gây tác dụng phụ, thậm chí che lấp bệnh lý nền nguy hiểm.

Sự trẻ hóa của rối loạn tiền đình là tín hiệu cảnh báo cho xã hội hiện đại, sức khỏe tinh thần và thể chất của người trẻ đang chịu sức ép lớn. Để không bị “đánh gục” bởi căn bệnh tưởng chừng chỉ là chuyện chóng mặt thoáng qua, mỗi người cần tự điều chỉnh thói quen sống, cân bằng giữa học tập – công việc – nghỉ ngơi. Đôi khi, chính những thay đổi nhỏ trong nhịp sinh hoạt lại trở thành “liều thuốc” hữu hiệu nhất để bảo vệ bản thân trước rối loạn tiền đình.