Trả lời phỏng vấn Politico hôm 23/7, Thái Vĩ, tổng lãnh sự Trung Quốc tại thành phố Houston, bang Texas, cho biết cơ quan này từ chối thực hiện yêu cầu đóng cửa cơ sở ngoại giao Trung Quốc tại Houston, cho biết đã yêu cầu Mỹ hủy lệnh.

"Hôm nay chúng tôi vẫn hoạt động bình thường, vì vậy chúng tôi sẽ xem điều gì xảy ra vào ngày mai", Thái Vĩ nói. 

Tổng lãnh sự Trung Quốc tại thành phố Houston Thái Vĩ.

Trước đó vào ngày 21/7, Mỹ đã yêu cầu Tổng lãnh sự quán Trung Quốc tại Houston đóng cửa trong vòng 72 giờ. Mỹ nói rằng việc này là cần thiết để "bảo vệ sở hữu trí tuệ và thông tin cá nhân của người Mỹ", đồng thời nhấn mạnh các nhà ngoại giao phải tôn trọng pháp luật, quy định quốc gia sở tại, "có nghĩa vụ không can thiệp công việc nội bộ" của quốc gia đó. Ông Thái nhấn mạnh vai trò đại diện của Chính Phủ Trung Quốc tại Houston. 

Ông Thái nói: "Chúng tôi nghĩ yêu cầu từ phía Mỹ không phù hợp Công ước Vienna về các vấn đề lãnh sự và cũng không tuân theo thông lệ quốc tế hay quy tắc ngoại giao, vi phạm hiệp ước lãnh sự Trung - Mỹ. Chúng tôi đã chuẩn bị cho kịch bản tồi tệ nhất nhưng cũng đã đưa ra những phản đối mạnh mẽ, vì vậy chúng tôi kêu gọi Mỹ hủy bỏ quyết định sai lầm đó".

Tờ South China Morning Post dẫn nguồn tin nói rằng Bắc Kinh có thể sẽ đóng cửa lãnh sự quán Mỹ ở Thành Đô. Đây là nơi có vai trò quan trọng với Mỹ vì liên quan đến Tây Tạng. 

Các chuyên gia cho rằng ông Thái khó có khả năng tự quyết định có nên duy trì hoạt động lãnh sự quán hay không.

"Tôi sẽ rất ngạc nhiên nếu lãnh sự quán có thể quyết định mà không nghe chỉ đạo từ Bắc Kinh. Họ phải chờ lệnh từ Bắc Kinh để biết phải làm gì và tôi sẽ không ngạc nhiên nếu Trung Quốc và Mỹ đã bí mật thảo luận về tình hình. Chính quyền Trung Quốc có thể chỉ đạo lãnh sự quán vào phút cuối về những việc cần làm", Ho-Fung Hung, giáo sư kinh tế chính trị và xã hội học tại Trường Nghiên cứu Quốc tế Cấp cao thuộc Đại học Johns Hopkins, nói

Các chuyên gia cho rằng việc từ chối đóng cửa lãnh sự quán chưa từng xảy ra, ngay cả chính phủ Nga cũng từng phải thực hiện theo yêu cầu vào năm 2017 khi Mỹ muốn đóng hai cơ sở ngoại giao của nước này. 

Giám đốc Viện Chính sách Đối ngoại tại Đại học Johns Hopkins, cho rằng bình luận của ông Thái cho thấy tình hình có thể thay đổi. 

Các chuyên gia nhận định nếu Trung Quốc quyết duy trì hoạt động của Tổng lãnh sự quán tại Houston, Mỹ sẽ thu hồi thị thực của ông Thái và các nhân viên. Đồng thời Mỹ cũng có thể cho phép đặc vụ liên bang bắt và trục xuất họ. Dù hiện tại Mỹ chưa thể hiện động thái gì nhưng ông Thái cho biết ông không có kế hoạch lập tức rời Mỹ.

Sau khi ông Thái lên tiếng, Ngoại trưởng Mike Pompeo đã có bài phát biểu chỉ trích chính phủ Trung Quốc, lý giải việc đóng cửa lãnh sự quán vì coi rằng đây là "một trung tâm gián điệp và đánh cắp sở hữu trí tuệ". Tuy nhiên ông Mike không đề cập đến tuyên bố duy trì hoạt động lãnh sự quán của Thái Vĩ. Bộ Ngoại giao Mỹ cũng chưa bình luận về những hậu quả có thể áp đặt nếu Trung Quốc từ chối đóng cửa cơ sở này.

Ông Thái bác bỏ điều trên và nói rằng hoạt động của lãnh sự quán tuân thủ thỏa thuận quốc tế và không khác với hành động của các quốc gia khác.

Giáo sư Hung cho rằng, nếu Trung Quốc từ chối đóng cửa đại sứ quán vào hạn chót, ông Trump có thể khiến tình hình thêm căng thẳng.

Tổng Lãnh sự quán Trung Quốc tại Houston phụ trách công việc lãnh sự tại 8 bang và vùng lãnh thổ Puerto Rico. Trong khi đó, Mỹ duy trì 5 lãnh sự quán ở Trung Quốc đại lục, gồm Quảng Châu, Thượng Hải, Thành Đô, Vũ Hán, Thẩm Dương và một Tổng lãnh sự quán cho Hong Kong và Macau.