Đây được xem là bước tiến quan trọng trong việc đưa công nghệ thông tin địa lý (GIS) vào công tác quản lý di sản văn hóa, đất đai và hạ tầng, góp phần hiện đại hóa quản lý đô thị và phát triển không gian văn hóa đặc thù của thành phố.

Nhiệm vụ này cũng là bước cụ thể hóa định hướng phát triển TP.HCM theo Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị, lấy khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là động lực then chốt của tăng trưởng.

Công viên Lịch sử - Văn hóa Dân tộc TP.HCM.

Công viên Lịch sử - Văn hóa Dân tộc TP.HCM có diện tích hơn 400ha, mang sứ mệnh giáo dục về truyền thống lịch sử, gìn giữ và phát huy giá trị văn hóa dân tộc. Tuy nhiên, quy mô rộng lớn cùng sự đa dạng của công trình và di sản khiến công tác quản lý gặp nhiều khó khăn: dữ liệu phân tán, thiếu đồng bộ, khó khai thác và hạn chế trong kết nối với quy hoạch đô thị.

Do đó, việc triển khai hệ thống GIS được xem như một giải pháp toàn diện nhằm giải quyết những thách thức trên.

Trong 15 tháng triển khai, nhóm nghiên cứu đã xây dựng thành công cơ sở dữ liệu GIS gồm 20 lớp thông tin, bao phủ từ công trình, giao thông, cây xanh đến các yếu tố văn hóa phi vật thể như lễ hội, nghệ thuật dân gian. Đây là lần đầu tiên toàn bộ dữ liệu phong phú của công viên được số hóa, tích hợp và quản lý tập trung.  

Đồng thời, hệ thống phần mềm GIS được phát triển với 13 nhóm chức năng, nổi bật ở khả năng quản lý đất đai, công trình, quảng bá du lịch qua bản đồ số và đặc biệt là mô hình hóa 3D/360 độ để tái hiện công trình tiêu biểu. Tính năng này không chỉ giúp trực quan hóa dữ liệu mà còn mở ra tiềm năng lớn trong phát triển du lịch thông minh.

Theo báo cáo, hệ thống GIS cho phép Ban quản lý công viên dễ dàng tra cứu, cập nhật dữ liệu, đồng thời tạo cơ sở khoa học cho công tác quy hoạch, bảo tồn và phát triển. Hệ thống cũng được thiết kế để tích hợp với kho dữ liệu GIS dùng chung của TP.HCM, góp phần vào mục tiêu xây dựng đô thị thông minh, đồng thời quảng bá di sản Việt Nam ra thế giới.

Đại diện nhóm nghiên cứu báo cáo kết quả đề tài tại buổi nghiệm thu. Ảnh: Sở KH-CN

Một điểm nổi bật của nhiệm vụ là khả năng ứng dụng ngay vào thực tế. Hệ thống GIS không dừng lại ở mức nghiên cứu mà đã được phát triển thành phần mềm có bản quyền, được Cục Bản quyền tác giả cấp chứng nhận. Điều này khẳng định giá trị khoa học lẫn pháp lý của sản phẩm, đồng thời mở ra cơ hội triển khai rộng rãi trong quản lý đô thị và bảo tồn di sản tại TP.HCM.

Bên cạnh giá trị ứng dụng, việc tích hợp dữ liệu GIS cũng góp phần làm phong phú thêm kho dữ liệu dùng chung của thành phố, phục vụ nghiên cứu và quy hoạch đô thị. Về mặt kinh tế - xã hội, hệ thống hứa hẹn nâng cao chất lượng dịch vụ, gia tăng sức hút du lịch và thúc đẩy phát triển bền vững.

Ngoài ra, các ý kiến phản biện tại hội đồng nghiệm thu cũng chỉ ra những điểm cần cải thiện: tiếp tục tối ưu giao diện, nâng cao trải nghiệm người dùng và tăng cường tính mở để có thể tích hợp thêm nhiều nguồn dữ liệu khác trong tương lai.

Kết luận phiên họp, Hội đồng khuyến nghị nhóm nghiên cứu tiếp tục hỗ trợ Ban quản lý trong giai đoạn vận hành, bảo trì và nâng cấp hệ thống. Việc tích hợp thêm dữ liệu quy hoạch, giao thông và du lịch được xem là hướng đi quan trọng để phát huy tối đa hiệu quả và phát triển hệ thống thành nền tảng công nghệ phục vụ lâu dài cho công tác quản lý di sản.  

Từ nền tảng này, việc nhân rộng mô hình GIS sang các công viên, khu di tích và không gian văn hóa khác tại TP.HCM là hoàn toàn khả thi. Qua đó, không chỉ nâng cao hiệu quả quản lý, mà còn đưa văn hóa - lịch sử Việt Nam đến gần hơn với cộng đồng và bạn bè quốc tế, thông qua những công cụ trực quan và hiện đại.