Việt Nam đang là thị trường cung cấp thủy sản lớn thứ 4 về lượng và thứ 5 về trị giá cho Hoa Kỳ, đạt 252,56 nghìn tấn, trị giá 1,643 tỷ USD, tăng 21,2% về lượng và tăng 28,89% về trị giá so với cùng kỳ năm 2020. Thị phần thủy sản Việt Nam trong tổng lượng nhập khẩu thủy sản của Hoa Kỳ tăng từ 7,8% trong 11 tháng năm 2020, lên 8,4% trong 11 tháng năm 2021.
CŨng theo ước tính của Cục Xuất nhập khẩu, tháng 1/2022, xuất khẩu tôm của Việt Nam tiếp tục tăng nhưng tốc độ không cao do trùng dịp nghỉ tết Nguyên đán Nhâm Dần, đạt 26.000 tấn, trị giá 225 triệu USD, tăng 2,65% về lượng và tăng 2,26% về trị giá so với cùng kỳ năm 2021. Dịch COVID – 19 vẫn đang diễn biến rất phức tạp và khó lường với biến chủng mới, nhưng nhu cầu tiêu dùng và nhập khẩu tôm của thế giới năm 2022 dự báo sẽ tiếp tục ở mức cao sẽ là yếu tố hỗ trợ cho ngành tôm Việt Nam.
Trong thời gian tới, tôm sẽ tiếp tục là mặt hàng thủy sản xuất khẩu chủ lực và tiềm năng của Việt Nam. Hiện nay, diện tích nuôi tôm của cả nước đạt trên 740.000 ha với sản lượng trên 900.000 tấn/năm. Riêng sản lượng tôm sú Việt Nam đạt trên 250 nghìn tấn, đứng đầu thế giới.
Dù diện tích nuôi tôm chỉ tăng khoảng 1,5%/năm, nhưng sản lượng tôm tăng mạnh 10%/năm trong những năm vừa qua. Điều này cho thấy quy trình nuôi tôm đã có sự cải thiện, năng suất cao hơn so với trước đây. Trên cơ sở đó, Hiệp hội Nuôi trồng thủy sản Việt Nam (VASEP) nhận định trong vài năm tới, ngành tôm còn nhiều động lực để tăng trưởng, giai đoạn 2022 2025 có thể tăng trưởng khoảng 9%/năm; đến năm 2025, kim ngạch xuất khẩu tôm có thể đạt 5,6 tỷ USD.
Tuy nhiên, để đảm bảo tăng trưởng ổn định, các doanh nghiệp ngành tôm cần chú ý để vượt qua các rào cản ở các thị trường quan trọng như: vụ kiện chống bán phá giá tôm vào thị trường Hoa Kỳ; quy định kiểm tra của Nhật Bản đối với tôm nhập khẩu từ Việt Nam; sản phẩm tôm vào thị trường EU còn hạn chế do số lượng cơ sở nuôi đạt chuẩn chất lượng ASC (Hội đồng Quản lý Nuôi trồng Thủy sản) còn thấp. Sản phẩm tôm xuất khẩu của Việt Nam ngày càng chịu sự cạnh tranh gay gắt từ các nước sản xuất lớn như Ê-cu-a-đo và Ấn Độ.
Tại Ê-cu-a-đo chỉ có 250 ngàn ha nuôi tôm, nhưng sản lượng tương đương Việt Nam. Do đó, giá thành tôm nuôi của Ê-cu-a-đo chỉ bằng 1/2- 1/3 của Việt Nam. Giá thành nuôi tôm của Ấn Độ cũng thấp hơn Việt Nam từ 20-30%, bởi tôm được thả với mật độ thấp chỉ 30 60 con/m2 nên môi trường ít bị ô nhiễm, tỉ lệ sống cao, giá nhân công thấp.
Trong những năm qua, mặc dù tôm của Việt Nam có giá thành cao, nhưng vẫn xuất khẩu thành công do có công nghệ chế biến tôm đứng đầu thế giới, với nhiều mặt hàng cao cấp, giá trị gia tăng cao, hàng ăn liền.
Tuy nhiên, lợi thế này nhiều khả năng sẽ không còn trong thời gian tới do các nước cung cấp tôm lớn khác cũng đang có xu hướng nâng cao giá trị gia tăng đối với sản phẩm tôm xuất khẩu. Do đó, ngành tôm cần nghiên cứu thay đổi quy trình nuôi nhằm nâng cao sản lượng, chất lượng và giảm giá thành sản phẩm.
Theo số liệu thống kê của Tổng cục Hải quan, năm 2021, xuất khẩu tôm của Việt Nam đạt 415,6 nghìn tấn, trị giá 3,85 tỷ USD, tăng 1,1% về lượng và tăng 4,4% về trị giá so với năm 2020. Đây là kết quả đáng khích lệ trong bối cảnh ngành sản xuất tôm bị ảnh hưởng nặng nề bởi đợt dịch Covid-19 bùng phát vào quý 3/2021. Mặc dù đã phục hồi trở lại, nhưng xuất khẩu tôm trong 3 tháng cuối năm 2021 vẫn tăng trưởng chậm so với các tháng đầu năm 2021.
Do đợt dịch Covid-19 lần thứ 4 bùng phát trong quý 3/2021 và khó khăn trong hoạt động vận chuyển, xuất khẩu tôm của Việt Nam trong năm 2021 tăng trưởng chậm hơn đáng kể so với các nước cung cấp tôm lớn khác như Ê-cu-a-đo và Ấn Độ.
Theo đó, năm 2021, xuất khẩu tôm của Ê-cu-a-đo tăng 24% về lượng và 41% về trị giá so với năm 2020 nhờ giá cạnh tranh và vận chuyển thuận tiện hơn, đạt 841 nghìn tấn, trị giá 5,1 tỷ USD; xuất khẩu tôm (mã HS 030617) của Ấn Độ trong 11 tháng năm 2021 cũng tăng 19,1% về lượng và tăng 36,2% về trị giá so với cùng kỳ năm 2020, đạt 622 nghìn tấn, trị giá 4,7 tỷ USD.
Năm 2021, xuất khẩu tôm có được sự tăng trưởng khi giá nửa cuối năm duy trì ở mức cao so với cùng kỳ năm 2020 và 2019. Giá xuất khẩu tôm của Việt Nam trong tháng 12/2021 trung bình đạt 9,41 USD/kg, tăng 0,95 USD/kg so với tháng 12/2020 và tăng 0,32 USD/kg so với tháng 11/2021. Giá xuất khẩu trung bình tôm của Việt Nam năm 2021 đạt 9,27 USD/kg, tăng 0,29 USD/kg so với cùng kỳ năm 2020.
Trong đó Hoa Kỳ, EU, Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc, Anh và Ca-na-đa là những thị trường xuất khẩu tôm lớn nhất của Việt Nam. Năm 2021, xuất khẩu tôm của Việt Nam gặp thuận lợi khi nhu cầu từ thị trường Hoa Kỳ, EU và Úc ở mức cao, trong khi xuất khẩu sang Nhật Bản, Hàn Quốc và Trung Quốc vẫn gặp khó khăn do tác động của dịch COVID -19.
