Nhiều ngày qua, người dân Bình Định xôn xao về về việc xây dựng tượng đài khởi nghĩa 48 tỷ động ở huyện miền núi Vĩnh Thạnh, nơi có đến hơn 40% là hộ nghèo.

Theo ông Lê Văn Đẩu, Chủ tịch UBND huyện Vĩnh Thạnh, cho biết ý tưởng xây dựng tượng đài này đã có từ nhiều nhiệm kỳ trước, tuy nhiên đến nay, UBND tỉnh Bình Định mới cho chủ trương xây dựng. Ông Đẩu khẳng định, việc xây dựng tượng đài này là để lưu lại lịch sử đấu tranh oanh liệt của quân và dân Vĩnh Thạnh cho con cháu muôn đời. 

Tượng đài khởi nghĩa Vĩnh Thạnh được xây ở đồi Lâm Viên, thị trấn Vĩnh Thạnh, huyện Vĩnh Thạnh (Bình Định). Ảnh: T.L.

Ban đầu theo kế hoạch tượng đài này dự kiến sẽ hoàn thành trong tháng 7 nhưng hiện vẫn còn dang dở. Diện tích được xây dựng là hơn 3.000 m2 ở đồi Lâm Viên, thị trấn Vĩnh Thạnh với vốn hơn 48 tỷ đồng.

Theo dự kiến, tượng cao 20m, thân tượng cao 15,5m, được làm từ đá nguyên khối khắc họa tình quân dân hai làng Tơlok và Tơlek tự trang bị vũ khí đứng lên chống lại chế độ Mỹ - Diệm cách đây hơn 60 năm. Mặc dù vậy vẫn có nhiều chi tiết chưa đúng với lịch sử. 

Nghệ nhân Yang Danh, Chi hội trưởng Chi hội các dân tộc thiểu số - Hội Văn học nghệ thuật tỉnh Bình Định, cho biết, đồng bào nơi đây dùng giáo, mác tham gia khởi nghĩa chứ không dùng rìu; phụ nữ Ba Na mặc váy hở chứ không phải váy kín như ở đồng bằng; người Bana cũng bắn nỏ, bắn ná chứ không bắn súng. 

Ông Đinh Bá Hòa, nguyên Giám đốc Bảo tàng Bình Định cho rằng một khi tượng đã không đúng với văn hóa lịch sử thì tính nhân văn không còn. 

"Tượng đài khởi nghĩa Vĩnh Thạnh là công trình lịch sử nhưng không đúng với tinh thần lịch sử thì không còn ý nghĩa gì nữa. Công trình có tổng vốn đầu tư hơn 48 tỷ đồng mà không gắn với đời sống, văn hóa cư dân bản địa thì quá lãng phí. Vấn đề này cần quy trách nhiệm, xử lý các thành viên tham gia góp ý xây dựng tượng đài khởi nghĩa Vĩnh Thạnh", ông Hòa nêu quản điểm.

Liên quan đến sự việc này, ông Vũ Hoàng Hà, nguyên Bí thư Tỉnh ủy Bình Định, cho biết việc xây dựng tượng đài Vĩnh Thạnh được hình thành qua nhiều nhiệm kỳ là chủ trương đúng đắn. Tuy nhiên kiến trúc mỹ thuật của tượng đài cần được tuân thủ đúng lịch sử, gắn liền với văn hóa bản địa cũng như bối cảnh lịch sử của quân và dân Vĩnh Thạnh. Nếu sai lệch thì tiền đầu tư sẽ vô cùng lãng phí. 

Trước sự việc này, lãnh đạo tỉnh Bình Định đã ra quyết định điều chỉnh vốn đầu tư xây tượng đài từ 48 tỷ xuống 40 tỷ so với phương án ban đầu. Chủ đầu tư công trình cũng cam kết chỉnh sửa lại các chi tiết điêu khắc, phù điêu chưa sát với lịch sử và văn hóa bản địa của đồng bào Ba Na nơi đây.

Mặc dù vậy ông Đinh Bá Hòa cho rằng, việc chỉnh sửa những chi tiết sai lịch sử vừa khó vừa tố chi phí vì chiều sâu của tượng là hơn 10cm, việc xây dựng tượng này cũng không nhất thiết phải đầu tư hàng chục tỷ đồng. Theo ông Hòa, quan trọng là đối chi phí xây dựng với quy mô vừa phải để ghi lại dấu ấn sự kiện lịch sử, hợp lòng dân.