Trong khi phần lớn chúng ta đã quen thuộc với các giai đoạn tiến triển của ung thư từ I đến IV, ít ai biết rằng tồn tại một giai đoạn tiền ung thư, được gọi là giai đoạn 0. Phát hiện và can thiệp ở giai đoạn này mang đến cơ hội điều trị thành công vượt trội, mở ra một hướng đi đầy hy vọng trong cuộc chiến chống lại căn bệnh hiểm nghèo.

Mới đây, bà Tina Knowles, mẹ của nữ ca sĩ nổi tiếng Beyonce, đã chia sẻ về chẩn đoán ung thư vú giai đoạn 0 của mình trong cuốn hồi ký. Bà bày tỏ sự bất ngờ: "Tôi không biết rằng có giai đoạn 0. Lẽ ra tôi đã có thể phát hiện ra điều này ở giai đoạn 0 nếu không bỏ lỡ lần chụp nhũ ảnh". Sự thiếu nhận thức này không phải là hiếm, bởi ung thư giai đoạn 0 thường không được chẩn đoán phổ biến và có thể mang những tên gọi khác nhau tùy thuộc vào vị trí.

Vậy, ung thư giai đoạn 0 khác biệt như thế nào so với các giai đoạn sau? Tại sao việc tầm soát ung thư định kỳ lại đóng vai trò then chốt trong việc phát hiện sớm giai đoạn này?

Ung thư vú là một trong số ít loại ung thư mà bạn có thể phát hiện ở giai đoạn 0—khi các tế bào ung thư chưa xâm lấn vào mô xung quanh. Trong hình ảnh này, thuốc nhuộm huỳnh quang làm nổi bật các phần của tế bào ung thư vú ở người được nuôi cấy: protein trong nhân tế bào (màu tím), bộ máy Golgi hoạt động như một nhà máy xử lý protein (màu vàng) và actin, loại protein dồi dào nhất trong nhiều tế bào (màu xanh lá cây).

Phân biệt ung thư giai đoạn 0 và các giai đoạn tiến triển

Theo hệ thống phân loại TNM (Khối u, Hạch, Di căn) được các bác sĩ ung thư sử dụng, các giai đoạn ung thư thường được xác định dựa trên kích thước và vị trí của khối u, cũng như mức độ lan rộng của tế bào ung thư trong cơ thể.

• Ung thư giai đoạn I: Tế bào ác tính đã hình thành khối u nhưng còn nhỏ và khu trú tại cơ quan khởi phát, chưa xâm lấn các mô xung quanh hoặc di căn hạch bạch huyết. Bác sĩ Hatem Soliman, chuyên khoa ung thư vú tại Trung tâm Ung thư Moffitt (Florida, Mỹ), nhấn mạnh: "Ở giai đoạn này, dù tế bào ung thư đã xâm lấn bên trong cơ quan, chúng vẫn chưa lan đến bất kỳ hạch bạch huyết nào."
• Ung thư giai đoạn II: Khối u nguyên phát lớn hơn, đáp ứng các tiêu chí kích thước khác nhau tùy thuộc vào loại ung thư. Tế bào ung thư có thể đã được phát hiện ở các hạch bạch huyết lân cận.
• Ung thư giai đoạn III: Khối u chính tiếp tục phát triển vượt quá kích thước của giai đoạn II và tế bào ung thư di căn đến nhiều hạch bạch huyết hơn.
• Ung thư giai đoạn IV: Thường được gọi là ung thư di căn, khối u đã lan rộng đến nhiều hạch bạch huyết và các cơ quan khác trong cơ thể, gây khó khăn trong việc điều trị và loại bỏ hoàn toàn. Bác sĩ Elena Ratner, chuyên gia ung thư phụ khoa tại Trung tâm Ung thư Yale (Connecticut, Mỹ), giải thích: "Sự lây lan rộng rãi này khiến việc ngăn chặn hoặc loại bỏ căn bệnh trở nên khó khăn hơn rất nhiều."

Điểm khác biệt cốt lõi của ung thư giai đoạn 0 nằm ở chỗ, các tế bào bất thường đã được xác định nhưng chưa thực sự là ung thư và chưa xâm lấn vào các mô xung quanh của cơ quan nơi chúng xuất hiện. Những tế bào này thường quá nhỏ để tạo thành khối u rõ ràng, do đó khó phát hiện qua các phương pháp chẩn đoán hình ảnh thông thường như siêu âm hay MRI. Tuy nhiên, chúng có thể được phát hiện trên bề mặt mô, đặc biệt là ở vú thông qua chụp nhũ ảnh định kỳ.

Ung thư giai đoạn 0 đôi khi còn được gọi là ung thư biểu mô tại chỗ (carcinoma in situ), với ý nghĩa "tại chỗ" trong tiếng Latinh. Tùy thuộc vào vị trí, nó có thể mang các tên gọi cụ thể hơn, ví dụ như ung thư biểu mô tuyến tại chỗ (adenocarcinoma in situ) ở cổ tử cung, phổi hoặc đường tiêu hóa.

Ung thư vú giai đoạn 0 (DCIS): "Thời điểm vàng" để can thiệp

Ảnh chụp bằng kính hiển vi điện tử quét màu của các tế bào ung thư vú. Khi phát hiện ung thư giai đoạn 0 trong mô vú, thường được gọi là ung thư biểu mô ống dẫn sữa tại chỗ hoặc DCIS. DCIS chỉ tiến triển đến giai đoạn ung thư I, II, III hoặc IV khi nó vỡ qua ống dẫn sữa và bắt đầu lan rộng.

Khi được phát hiện ở mô vú, ung thư giai đoạn 0 được chẩn đoán là ung thư ống dẫn tại chỗ (ductal carcinoma in situ - DCIS), liên quan đến các ống dẫn sữa trong vú. Bác sĩ Mehra Golshan, Phó giám đốc y khoa phụ trách dịch vụ phẫu thuật tại Trung tâm Ung thư Yale và Bệnh viện Ung thư Smilow (Connecticut, Mỹ), cho biết: "DCIS chỉ trở thành ung thư giai đoạn I, II, III hoặc IV khi nó vỡ ra khỏi các ống dẫn sữa và bắt đầu lan rộng."

Tuy nhiên, bác sĩ Golshan cũng lưu ý rằng không phải tất cả các trường hợp ung thư vú giai đoạn 0 đều tiến triển thành ung thư xâm lấn, nhưng theo thời gian, một số trường hợp có khả năng này.

Bác sĩ Syma Iqbal, chuyên gia ung thư đường tiêu hóa tại Trung tâm Ung thư Toàn diện USC Norris (Los Angeles, Mỹ), nhấn mạnh: "Do ung thư giai đoạn 0 có thể tiến triển bất ngờ, đôi khi là nhiều tháng hoặc thậm chí nhiều năm sau khi phát hiện, bệnh nhân cần được theo dõi chặt chẽ để đảm bảo khu vực này không phát triển thành ung thư."

Trong một số trường hợp, các bác sĩ có thể quyết định can thiệp sớm bằng xạ trị tại chỗ hoặc phẫu thuật thay vì chỉ theo dõi. Mặc dù các phương pháp điều trị dự phòng này có thể không lý tưởng, nhưng chúng vẫn được ưu tiên hơn nhiều so với việc phát hiện ung thư ở giai đoạn muộn, khi bệnh đã di căn và gây tổn thương cho nhiều cơ quan trong cơ thể, đòi hỏi các phương pháp điều trị xâm lấn hơn như hóa trị.

Đây là lý do tại sao các tổ chức y tế uy tín như Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ khuyến cáo tầm soát ung thư định kỳ. Đối với phụ nữ, việc tầm soát ung thư cổ tử cung nên bắt đầu từ 25 tuổi và ung thư vú từ 40 đến 45 tuổi. Tầm soát ung thư đại trực tràng được khuyến nghị cho mọi người từ 45 tuổi, và một số nam giới nên cân nhắc tầm soát ung thư tuyến tiền liệt từ độ tuổi này. Những người có tiền sử gia đình mắc ung thư hoặc có các yếu tố nguy cơ khác nên tham khảo ý kiến bác sĩ về việc tầm soát sớm hơn.

Bác sĩ Golshan khẳng định: "Khi được phát hiện và điều trị ở giai đoạn 0 thông qua sàng lọc sớm, ung thư vú có tỷ lệ sống sót lên tới 99%." Bác sĩ Ratner đồng tình: "Cả bác sĩ và bệnh nhân đều rất may mắn nếu phát hiện ung thư ở giai đoạn 0 vì việc chữa trị dễ dàng hơn nhiều. Đây là giai đoạn ung thư thuận lợi nhất và có tiên lượng tốt nhất."