Trong phần giới thiệu cuốn sách “Butts: A Backstory”, nhà báo Heather Radke kể lại khoảnh khắc lúc 10 tuổi, cô và một người bạn bị hai cậu bé tuổi teen nhận xét thô tục khi đang đạp xe.

“Mông đẹp đấy!”, chúng tôi đã nghe họ nói vậy. Việc vô cớ bị bàn tán về vòng ba khiến tôi cảm thấy khó chịu và kỳ lạ… Tôi biết có những bộ phận trên cơ thể được coi là đẹp, gợi cảm và được người khác khao khát, nhưng không ngờ rằng vòng ba lại là một trong số đó”, Radke viết.

Đó chỉ là một trong những sự việc khiến Radke nhận ra vai trò quan trọng của vòng ba không chỉ trong mối quan hệ với cơ thể, mà còn trong các trải nghiệm cụ thể về văn hóa, xã hội và những định kiến giới về người phụ nữ.

“Đây là biểu tượng hết sức phức tạp, nhiều ý nghĩa và sắc thái, chứa đầy sự hài hước, tình dục, tủi hổ cũng như giàu lịch sử. Hình dáng và kích cỡ vòng ba của một người phụ nữ từ lâu đã được xem như một chỉ số về mức độ đạo đức, nữ tính hay thậm chí cả nhân tính của cô ấy”, bà viết.

Heather Radke, tác giả cuốn sách “Butts: A Backstory” (Ảnh: NYT)

Và cuốn sách “Butts: A Backstory” đã được bắt nguồn từ chính những quan sát ấy. Kết hợp giữa thể loại hồi ký, khoa học, lịch sử và phê bình văn hóa, cuốn sách đề cập đến căn nguyên sinh lý của vòng ba, từ hình ảnh siết chặt vòng eo của thời đại Victoria cho đến vòng ba nổi tiếng internet của Kim Kardashian và sự phổ biến của loại hình thẩm mỹ nâng mông kiểu Brazil.

Đan xen vào đó, Radke xem xét vai trò của thuyết ưu sinh, thời trang, trào lưu thể dục và văn hóa đại chúng trong việc xác định các tiêu chuẩn chủng tộc và quan niệm sai lầm về vòng ba.

Chia sẻ trên tờ CNN, bà cho biết: “Kể từ khi hoạt động buôn bán nô lệ xuyên Đại Tây Dương gia tăng thì luôn có một kiểu đánh giá thấp về chủng tộc trong bất kỳ cuộc trò chuyện nào xung quanh chủ đề vòng ba, cũng như cách tiếp cận theo giới với các câu hỏi như: Một cơ thể nữ tính là gì? Thế nào là một cơ thể đẹp? Hay một cơ thể đẹp có thể nữ tính đến mức nào? Đáp án cho những câu trả lời đó thay đổi theo thời gian, nhưng mối bận tâm sâu sắc của chúng ta về bộ phận cụ thể này cho thấy vòng ba từ lâu đã được sử dụng như một cách để kiểm soát, quy định ham muốn và thiết lập hệ thống phân biệt chủng tộc”.

Định kiến và chiếm dụng

Một nhân vật thường xuyên xuất hiện trong “Butts: A Backstory” là Saartjie "Sarah" Baartman, người được gọi là Hottentot Venus (thuật ngữ Hottentot hiện bị nhiều người coi là xúc phạm, trong lịch sử thường dùng để ám chỉ bộ lạc Khoekhoe ở Nam Phi).

Baartman là một phụ nữ Khoe bản địa bị buộc phải phơi bày vòng ba quá cỡ của mình cho những khán giả ở Cape Town, London và Paris vào thế kỷ 19. Lời kể của Radke về cuộc đời Baartman cũng như việc cơ thể của bà trở thành “ảo tưởng về tình trạng cuồng dâm châu Phi” ra sao làm cơ sở cho phần lớn câu chuyện của cuốn sách. Tác giả cũng lần theo những khuôn mẫu được tạo ra bởi “các nhà khoa học chủng tộc” châu Âu thời đó, và sau này là những định kiến sai lệch như việc phụ nữ có vòng ba lớn có nhu cầu tình dục cao hơn.

Trang phục phổ biến của phụ nữ thế kỷ 19 (Ảnh: Getty Images).

Radke đã có cuộc trò chuyện với bà Janell Hobson, giáo sư nghiên cứu về phụ nữ, giới tính và tình dục tại Đại học Bang New York ở Albany. Từng viết nhiều về Baartman, bà Hobson liên kết việc sùng bái Baartman với sự gieo mầm của chủ nghĩa thực dân và sự tiếp tục chế độ nô lệ trong xã hội.

“Câu chuyện của Baartman cho thấy những quan niệm cố hữu xung quanh sự man rợ của người châu Phi cũng như những phụ nữ da đen nguyên thủy. Vì thế khi người da trắng nhìn vào Sarah Baartman, họ phóng chiếu tất cả những gì được khắc sâu trong văn hóa”, bà Hobson cho biết.

Mặc dù Baartman qua đời năm 1815, cơ thể của bà vẫn được trưng bày ở Paris tới những năm 1980, rồi lần nữa vào những năm 1990. “Chúng ta đã biến bà thành một khuôn mẫu và biểu tượng của sự bóc lột”, Radke viết.

Tác giả cuốn sách cũng nói về bustle – phần đệm mặc dưới váy trở nên khá phổ biến vào cuối thế kỷ 19 được thiết kế giúp vòng ba của phụ nữ trở nên vĩ đại, như một ví dụ rõ ràng về việc chiếm dụng hình ảnh Baartman của người da trắng.

“Đó là cách để người phụ nữ thời Victorian trông giống như Sarah Baartman, mà đồng thời có thể giữ được những đặc quyền da trắng của họ bởi phụ kiện này có thể dễ dàng cởi bỏ. Hành vi đó tái lặp lại nhiều lần trong lịch sử”, Radke nói.

Theo bà, sự chiếm dụng và tiền tệ hóa văn hóa vòng ba ấy còn được những người nổi tiếng như Kim Kardashian hay Miley Cyrus (nữ ca sĩ từng có màn lắc mông nổi tiếng trong lễ trao giải âm nhạc MTV Video Music Awards năm 2013 cũng như tour diễn “Bangerz Tour” trong năm đó) sử dụng như “một đạo cụ để chơi đùa”.

Bên cạnh việc đề cập tới văn hóa hình ảnh trong các video ca nhạc của người da đen, trào lưu phẫu thuật thẩm mỹ cũng như cơn sốt belfie (sự kết hợp của selfie và khoe vòng ba), tác giả Radke cũng nêu bật các giai đoạn có các trào lưu lệch lạc theo các hướng hoàn toàn khác biệt và đối lập trong lịch sử đương đại.

Belfie từng trở thành trảo lưu trong giới trẻ, đặc biệt ở các địa điểm du lịch.

Điển hình nhất là sự trỗi dậy của “những phụ nữ không có vòng ba” trong những năm 1910, đặc trưng là phong cách flapper (những trang phục khoe chân và không đường cong), rồi tới sự ra đời của kích cỡ và thương hiệu “heroin chic” (những cô nàng gầy đét nghiện ngập) những năm 90 với hình ảnh của siêu mẫu Kate Moss. “Những gu thẩm mỹ như vậy là thứ sẽ không bao giờ biến mất”, Radke viết.

“Tôi không mong muốn viết một cuốn bách khoa toàn thư về vòng ba, mà muốn đưa ra bối cảnh lịch sử về cách mà bộ phận này được nhìn nhận và miêu tả, cũng như những cảm nhận của phụ nữ xung quanh chủ đề này đã thay đổi ra sao”, Radke giải thích.

“Cho dù có ý thức hay không, chúng ta cũng như toàn xã hội vẫn luôn chú ý tới vòng ba của mình, dù có che giấu, làm nổi bật hay tôn sùng chúng. Điều đó thật buồn cười bởi đây thực chất là một bộ phận trên cơ thể mà chúng ta không thể trực tiếp nhìn thấy, trừ việc đứng trước gương. Vòng ba dường như thuộc về người xem hơn là người sở hữu chúng”, cô viết.

Sự phản kháng

Trong khi nhiều câu chuyện được phơi bày trong cuốn sách ngập trong đau khổ về thể xác như chế độ ăn kiêng, trang phục định hình bó buộc, rồi cả những con dao mổ, thì cũng có những niềm vui đan xen.

Để chống lại các chế độ luyện tập khắc nghiệt của thập niên 80, như cơn sốt tập thể hình “Buns of Steel” coi vòng ba như tạc tượng biểu trưng cho sự tự chủ và lòng tự trọng, tác giả Radke đã mô tả phong trào tập thể dục cho người béo nổi lên cùng thời điểm nhằm phác họa lại “điều có thể cho những người thường cảm thấy bị loại trừ khỏi văn hóa thể dục chính thống” để tạo một hình thức phản kháng.

Drag queen sử dụng phần độn mông trước khi biểu diễn (Ảnh: Getty Images).

Tại Astoria, Queens (Mỹ), cô đã dành thời gian với một nhóm drag queen chuyên điêu khắc những miếng độn mông để biến bộ phận này thành một thứ vui vẻ và không bị phán xét.

“Lịch sử của cơ thể, đặc biệt là cơ thể phụ nữ, sẽ luôn là lịch sử của sự kiểm soát và áp bức, nhưng tôi thấy điều quan trọng là cũng phải cho thấy một khả năng khác: sự giải phóng. Những câu chuyện đó là nghiên cứu thú vị nhất mà tôi từng thực hiện, và cũng là một trong những điều ngạc nhiên nhất, vì chúng cho phép tôi gặp gỡ những người từng vượt qua các quy chuẩn xã hội và chấp nhận cách nghĩ khác biệt”, Radke chia sẻ.

Sau cùng, tác giả cuốn sách cho rằng có lẽ điều hấp dẫn nhất về vòng ba là nó không nhất thiết phải mang ý nghĩa gì cả.

“Phần cơ thể này có khả năng khiến chúng ta cảm thấy đau khổ hay tức giận, đặc biệt khi chúng ta đang trong phòng thay đồ để thử một chiếc quần jean không vừa. Nhưng sự tức giận đó là kết quả của hàng thế kỷ lịch sử, văn hóa và chính trị. Cảm xúc ấy không xuất phát từ cơ thể của chúng ta mà là được đặt lên chúng. Nếu lùi lại một bước, chúng ta sẽ thấy rằng vòng ba chỉ là một bộ phận của cơ thể, mà có thể chẳng mang ý nghĩa nào cả”, cô viết.