Mới đây, một chủ đề trên mạng xã hội đã thu hút rất nhiều sự quan tâm và tranh luận của cư dân mạng. Chủ đề xoay quanh nỗi lòng của những đứa con cả - những người được sinh ra sớm hơn vài năm, nhưng lại mang trên vai một khối trách nhiệm nặng hơn rất nhiều so với tuổi đời.

Theo chia sẻ của một tài khoản, cô là con cả trong gia đình ba chị em, dưới còn hai em đang học cấp 3 và cấp 2. Từ khi còn chưa tốt nghiệp đại học, cô đã được mẹ “định hướng” rất rõ ràng về nghĩa vụ của mình: “Mai mốt đi làm nhớ phụ mẹ tiền nuôi các em”, “Đi làm đừng phung phí, cố gắng để dành mỗi tháng 1 - 2 triệu gửi mẹ nuôi em”. Những câu nói nghe tưởng nhẹ nhàng, nhưng với một người trẻ chưa tự lo xong cho bản thân, đó là một áp lực đúng nghĩa.

Hiện tại, cô đã đi làm được một thời gian. Lương tháng 10 triệu, con số không quá thấp so với mặt bằng chung, nhưng cũng chẳng dư dả gì. Chi phí thuê nhà ở chung với bạn mất 2,5 triệu. Tiền ăn uống, đi lại, sinh hoạt khoảng 4 triệu. Gửi về cho mẹ 2 triệu để “nuôi em” như lời hứa. Mỗi tháng, cô chỉ còn lại vỏn vẹn 2 triệu để phòng trừ mọi phát sinh.

“Đôi lúc mình cảm giác như mình là mẹ đơn thân, phải nuôi hai đứa con”, cô chia sẻ. Hai đứa trẻ ấy không phải con của cô, nhưng gánh nặng thì lại đặt lên vai cô như một trách nhiệm hiển nhiên. Cô không dám tiêu xài, không dám đi chơi, không dám mua sắm. Chỉ cần một lần ốm phải mua thuốc, hay xe máy hư cần sửa, cô đều lo ngay ngáy vì “không biết xoay sở sao cho kịp”.

Câu chuyện của cô đã chạm đến nỗi lòng của rất nhiều người từng là anh/chị cả. Bên dưới phần bình luận, một tài khoản khác cũng kể về trải nghiệm không mấy dễ dàng của mình - một trải nghiệm kéo dài suốt 10 năm.

Ảnh minh hoạ

Người này cho biết, khi chị 18 tuổi thì bố mẹ sinh thêm em út. Từ lúc chị vừa tốt nghiệp cấp 3 và đi làm, bố mẹ đã “nhắc khéo” rằng chị nên phụ giúp nuôi em. Lần đầu tiên có lương, chị được dặn phải đưa cho mẹ “một khoản nho nhỏ gọi là phụ nuôi út”. Dần dần, khoản “nho nhỏ” ấy trở thành trách nhiệm mặc định. Đã 10 năm trôi qua, chị vẫn chưa dành dụm được gì đáng kể. Tiền kiếm được bao nhiêu, chi phí sinh hoạt đã hết phân nửa, phần còn lại gần như đều đặn đi về một hướng: “Phụ bố mẹ nuôi em”. Chị nói rằng suốt 10 năm, chị lúc nào cũng thấy mình bước hụt một nhịp so với bạn bè cùng trang lứa, những người có thể tự do sắm sửa, đi chơi, du lịch, hoặc học thêm nâng cao chuyên môn.

Không chỉ gánh nặng tài chính, điều khiến chị đau lòng hơn chính là cảm giác mình không được phép sống như tuổi của mình. Trong khi bạn bè 20 - 25 còn vô tư tận hưởng những năm tháng thanh xuân, chị thì đã phải trở thành “người lớn của gia đình” từ rất sớm, một người lớn không được lựa chọn.

"Vì 1 câu nói của bố mẹ, đời tôi khốn khổ suốt 10 năm!", chị viết.

Áp lực của con cả - khi sinh ra trước trở thành lý do để phải hy sinh

Câu chuyện của hai người trên không phải cá biệt. Dưới vô số bài đăng liên quan, hàng trăm bình luận xuất hiện, kể những nỗi niềm giống nhau đến lạ: 

- Con cả bị mặc định phải trưởng thành sớm. 

- Con cả phải hy sinh. 

- Con cả phải “nhường”, “chịu”, “lo”. 

- Con cả là “bờ vai” mà cha mẹ coi như đương nhiên.

Vấn đề ở đây không phải chuyện phụ giúp gia đình - đó là điều rất nhiều người sẵn sàng làm bằng cả tấm lòng. Điều khiến họ tổn thương chính là áp lực mặc định, thiếu sự lựa chọn, và không được nhìn nhận đúng giá trị.

Nhiều cha mẹ nghĩ rằng “con lớn hiểu chuyện hơn”, “con lớn đi làm rồi thì giúp đỡ là hợp lý”, nhưng họ quên mất rằng: con lớn cũng chỉ là một đứa trẻ lớn lên trong chính ngôi nhà đó, không phải người thế mạng cho những thiếu hụt tài chính hoặc kế hoạch sinh con của bố mẹ.

Đôi khi, một câu nhắc nhẹ “ráng gửi mẹ một ít nuôi em” nghe có vẻ bình thường. Nhưng lặp lại năm này qua năm khác, nó trở thành chiếc áo quá chật, bó nghẹt tuổi trẻ của những người con đầu.

**

Tình thân chỉ bền khi có sự công bằng

Từ những câu chuyện này, điều đáng suy ngẫm nhất không phải là trách cứ cha mẹ, mà là đặt lại một câu hỏi lớn: Gánh nặng nuôi dạy một đứa trẻ có nên đặt lên vai một đứa trẻ khác?

Nếu cha mẹ gặp khó khăn, con cái trưởng thành sẽ sẵn sàng phụ giúp. Nhưng đó phải là sự tự nguyện, xuất phát từ tình yêu chứ không phải sự áp đặt. Nếu con cả muốn hỗ trợ em, điều đó rất quý. Nhưng sự hỗ trợ ấy chỉ có thể bền vững khi cha mẹ không coi con như “nguồn lực tài chính”, mà là một cá thể riêng cần được tôn trọng.

Một đứa trẻ lớn lên trong áp lực sẽ mang theo tổn thương rất lâu. Và những tổn thương ấy có thể biến thành khoảng cách trong chính gia đình.

Điều con cái cần nhất không phải tiền bạc hay lời khen “biết lo cho gia đình”, mà là cảm giác được tôn trọng, được sống đúng tuổi, và được phép lựa chọn tương lai của mình.

Vì tình thân chỉ thật sự bền lâu khi không ai phải hy sinh quá nhiều đến mức quên mất bản thân.