Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đánh giá cao ngành nông nghiệp đã xoay chuyển tình thế từ lúng túng, bị động, bất ngờ, sang chủ động, tự tin, sáng tạo để vượt qua thách thức và đạt kết quả cao.

Thủ tướng cho biết nông nghiệp là "trụ cột" của nền kinh tế ngày 3/1 tại hội nghị của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn.

Khi nhu cầu đối với các mặt hàng xuất khẩu quan trọng như điện thoại thông minh giảm sút đã phủ bóng đen lên nền kinh tế, khối lượng xuất khẩu gạo kỷ lục là một trong số ít điểm sáng.

Theo Nikkei, dữ liệu hải quan cho thấy Việt Nam đã xuất khẩu 4,6 tỷ USD gạo vào năm 2023, tăng 35% so với năm trước. Xuất khẩu sang Indonesia tăng hơn 10 lần, trong khi xuất khẩu sang Singapore tăng khoảng 40% và Ghana tăng khoảng 60%.

Về khối lượng, Việt Nam là nước sản xuất gạo lớn thứ năm và xuất khẩu lớn thứ ba thế giới. Bất chấp nhiệt độ cao và lượng mưa thấp ở nhiều nơi ở châu Á do El Nino, sản lượng năm 2023 dường như đã tăng 1% đến 2% so với năm 2022 lên hơn 43 triệu tấn.

Khối lượng xuất khẩu, dao động khoảng 6 triệu tấn đến 7 triệu tấn mỗi năm trong những năm gần đây, đã vượt quá 8 triệu tấn vào năm 2023.

Thái Lan, nước xuất khẩu lớn thứ hai thế giới, ước tính đã xuất khẩu hơn 8 triệu tấn vào năm 2023, tăng hơn 10% so với năm trước và là mức cao nhất kể từ năm 2018. Hạn hán và chi phí tăng cao đã khiến xuất khẩu giảm trong những năm gần đây.

Xuất khẩu tăng nhanh từ Việt Nam và Thái Lan là do lệnh cấm xuất khẩu gạo trắng non-basmati của Chính phủ Ấn Độ kể từ tháng 7/2023.

Động thái này là để đảm bảo nguồn cung và kiểm soát giá cả ở Ấn Độ, nhưng một số người coi đó là một biện pháp nhằm thu hút sự ủng hộ trước cuộc tổng tuyển cử vào mùa xuân này.

Ấn Độ chiếm khoảng 40% lượng gạo xuất khẩu của thế giới. Iran, Ả Rập Saudi và Trung Quốc là những người mua chính, cùng với một số nước châu Phi cũng phụ thuộc nhiều.

Các nước nhập khẩu đang tìm kiếm nguồn hàng ổn định. Indonesia đã đạt được cam kết nhập khẩu 2 triệu tấn gạo từ Thái Lan vào năm 2024 khi Tổng thống Joko Widodo gặp Thủ tướng Thái Lan Srettha Thavisin vào tháng 12/2023. Indonesia cũng đảm bảo cam kết nhập khẩu 1 triệu tấn từ Ấn Độ và đã đạt được thỏa thuận nhập khẩu với Campuchia.

Giá gạo tăng vọt do lệnh cấm của Ấn Độ. Theo Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên Hợp Quốc, giá xuất khẩu chuẩn trong tháng 8, ngay sau khi lệnh cấm có hiệu lực, đã tăng 15% so với tháng trước ở mức 645 USD/tấn. Hiệp hội Lương thực Việt Nam cho biết giá gạo thế giới đã tăng 15% đến 25%.

"Gạo đắt nhưng tôi không thể mua ít hơn", một phụ nữ sống ở Hà Nội cho biết. "Tôi chỉ cần cắt giảm chi tiêu cho quần áo và ăn ngoài".

Gạo được bán với giá khoảng 100.000 đồng (4 USD)/3 kg tại siêu thị. Theo Hiệp hội Lương thực Việt Nam, giá thị trường tăng khoảng 40% trong năm. Tác động của giá cao dễ dàng lan rộng vì đất nước này dựa vào nguồn lương thực chủ yếu cho nhiều loại thực phẩm, chẳng hạn như món phở.

Một số dự báo cho thấy giá gạo vẫn ở mức cao trong năm 2024. Ấn Độ có thể tiếp tục hạn chế xuất khẩu sau bầu cử và ảnh hưởng của El Nino có thể kéo dài đến giữa năm.

(Nguồn: Nikkei)