Nuôi dạy con chưa bao giờ là chuyện dễ dàng, và ngoài việc dạy con lễ phép, chăm ngoan, bố mẹ còn cần dạy con biết trân trọng những gì mình đang có. Tuy nhiên, trong quá trình lớn lên, nhiều trẻ vô tình hình thành thói quen vô ơn, không biết trân trọng công sức, tình cảm hay sự quan tâm mà người khác dành cho mình. Nếu không được nhận diện và uốn nắn kịp thời, điều này có thể trở thành thói quen khó thay đổi trong tương lai. Dưới đây là 5 dấu hiệu nhận biết trẻ đang mầm mống của sự vô ơn:

1. Không biết nói “cảm ơn”

Một trong những dấu hiệu rõ ràng nhất là khi trẻ hiếm khi hoặc không bao giờ nói lời cảm ơn dù được giúp đỡ, nhận quà hay nhận sự quan tâm. Việc thiếu lời cảm ơn tưởng chừng nhỏ nhặt nhưng lại phản ánh thái độ không trân trọng những gì người khác dành cho mình. Nhiều bậc phụ huynh thường chủ quan, nghĩ rằng con còn nhỏ nên chưa ý thức được, nhưng thực tế, ngay từ khi 2-3 tuổi, trẻ đã có khả năng học cách diễn đạt sự biết ơn qua lời nói hoặc hành động. Nếu cha mẹ không nhắc nhở, việc bỏ qua lời cảm ơn sẽ trở thành thói quen kéo dài, dẫn tới tâm lý ích kỷ hoặc coi mọi thứ là hiển nhiên khi lớn lên.

2. Luôn muốn có nhưng không biết chia sẻ

Một dấu hiệu khác của sự vô ơn là trẻ luôn đòi hỏi, muốn mọi thứ nhưng không biết chia sẻ với người khác, dù là anh chị em, bạn bè hay người thân. Ví dụ, khi nhận được đồ chơi, trẻ không muốn cho ai mượn, không tỏ ra biết ơn vì được tặng, thậm chí còn so sánh và phàn nàn rằng món quà không như ý. Thói quen này phản ánh một tư duy chỉ biết nhận mà không biết trân trọng, và nếu để lâu sẽ dễ hình thành tính ích kỷ, khó hòa nhập và thiếu kỹ năng quan tâm, chia sẻ trong các mối quan hệ xã hội.

Nuôi dạy con chưa bao giờ là chuyện dễ dàng, và ngoài việc dạy con lễ phép, chăm ngoan, bố mẹ còn cần dạy con biết trân trọng những gì mình đang có.  (Ảnh minh họa)

3. Hay so sánh và phàn nàn về những gì mình có

Trẻ vô ơn thường có xu hướng so sánh với người khác và phàn nàn về những gì mình đang sở hữu. Chẳng hạn, thấy bạn bè có món đồ mới, trẻ sẽ trách móc: “Sao con không có cái này?” hoặc “Quà này chán quá!”. Thói quen này khiến trẻ không biết trân trọng hiện tại, luôn cảm thấy thiếu thốn, và tâm lý này sẽ kéo dài đến tuổi trưởng thành, gây ra cảm giác bất mãn, khó hài lòng trong cuộc sống. Điều đáng lo hơn, trẻ sẽ học được cách nhìn người khác qua vật chất hoặc lợi ích, thay vì trân trọng con người và tình cảm.

4. Thiếu trách nhiệm với công sức của người khác

Một dấu hiệu nữa là khi trẻ không biết trân trọng công sức của người khác. Ví dụ, bố mẹ nấu bữa tối, trẻ ăn xong chẳng nói gì; hoặc thầy cô dạy thêm, trẻ không biết ghi nhận sự giúp đỡ. Trẻ vô ơn thường dễ coi những hành động quan tâm, giúp đỡ là điều hiển nhiên, thậm chí đôi khi còn tỏ thái độ khó chịu nếu không được đáp ứng đúng ý muốn. Điều này phản ánh rằng trẻ chưa học được giá trị của sự nỗ lực và hy sinh, và nếu không được uốn nắn, khi trưởng thành, trẻ sẽ dễ trở thành người ích kỷ, chỉ biết nhận mà không biết cho.

5. Hay bắt người khác làm theo ý mình

Dấu hiệu cuối cùng là trẻ thường muốn mọi người xung quanh phục vụ theo ý muốn của mình, và khi không được đáp ứng, dễ bực bội, tức giận hoặc trách móc. Trẻ vô ơn thường không hiểu rằng mỗi người đều có cuộc sống riêng, công sức riêng, và không phải lúc nào cũng có thể làm theo ý trẻ. Khi không được giới hạn và dạy cách tôn trọng, trẻ sẽ hình thành tính cách đòi hỏi, thiếu kiên nhẫn và ích kỷ, khiến các mối quan hệ xã hội sau này gặp nhiều khó khăn.

Nhìn chung, những dấu hiệu trên không phải là lời “kết án” trẻ, mà là cảnh báo sớm để cha mẹ kịp thời điều chỉnh. Việc dạy trẻ biết trân trọng, biết ơn và thể hiện lòng biết ơn không chỉ giúp trẻ trở thành người tốt hơn mà còn giúp mối quan hệ gia đình, bạn bè bền chặt. Cha mẹ có thể áp dụng những cách sau để uốn nắn:

- Nhắc nhở và làm gương: Cha mẹ luôn nói lời cảm ơn và trân trọng những hành động xung quanh, để trẻ học theo.

- Khen thưởng hành vi biết ơn: Khi trẻ biết nói cảm ơn, chia sẻ hoặc tỏ thái độ trân trọng, hãy khen ngợi ngay.

- Giải thích hậu quả: Cho trẻ hiểu rằng việc vô ơn sẽ làm mất thiện cảm của mọi người và khó xây dựng mối quan hệ tốt.

- Tạo cơ hội trải nghiệm: Cho trẻ tham gia giúp đỡ người khác, từ thiện hoặc làm việc nhà, để trẻ học cách trân trọng công sức của bản thân và người khác.

Sự biết ơn là một trong những giá trị cốt lõi giúp con người hạnh phúc và gắn kết xã hội. Cha mẹ nhận ra 5 dấu hiệu mầm mống vô ơn này càng sớm, việc uốn nắn càng dễ và hiệu quả. Vì vậy, quan sát, nhắc nhở và dạy con biết trân trọng từ những điều nhỏ nhặt hằng ngày chính là chìa khóa giúp con lớn lên trở thành người ý thức, tử tế và biết ơn.