Mọi năm, cứ đến dịp nghỉ Tết Dương lịch, T. - con trai bà H. (Hà Nội) đều tranh thủ bắt xe về quê nghỉ ngơi vài ngày, ăn bữa cơm tất niên dương lịch cùng bố mẹ. Nhưng năm nay, T. báo bận, lấy lý do phải trực dự án để không về.

Bà H. thừa hiểu, "bận" chỉ là cái cớ. Nguyên nhân thực sự nằm ở chiếc điện thoại reo liên hồi những ngày cuối tháng 12 này.

Chuyện là cách đây không lâu, trong một lần vui miệng khoe với họ hàng, bà H. lỡ tiết lộ mức lương thưởng cuối năm "khủng" do hoàn thành dự án lớn của con trai làm IT. Bà đâu ngờ, thời điểm cuối năm dương lịch cũng là lúc người ta cần tiền để đáo hạn ngân hàng, trả nợ, hoặc sắm sửa chuẩn bị cho Tết Âm sắp tới. Thông tin con bà "nhiều tiền" trở thành phao cứu sinh cho rất nhiều người bà con xa gần.

Cả tuần nay, T. liên tục nhận được tin nhắn, cuộc gọi: "Cháu ơi, năm hết tết đến rồi, bác cần một khoản gấp để trả nợ vật tư", hay "Nghe mẹ bảo cháu mới có thưởng, cho cô mượn tạm ra Giêng cô trả".

T. tâm sự đầy mệt mỏi với mẹ qua điện thoại: "Con không dám về vì về bây giờ thế nào các bác cũng qua chơi rồi tiện thể vay tiền. Con từ chối thì mất lòng, mà cho vay thì tiền đâu con lo việc của con? Mẹ khoe con làm gì để giờ con không dám vác mặt về nhà?".

Cúp máy, bà H. nhìn mâm cơm đã chuẩn bị sẵn chờ con mà trào nước mắt. Bà nhận ra, chính sự phù phiếm của mình đã cướp mất kỳ nghỉ bình yên của con, biến ngày sum họp thành nỗi ám ảnh mang tên "vay mượn".

Ảnh minh hoạ

Khi con cái trở thành "trang sức" để cha mẹ trưng diện

Câu chuyện trên là một hồi chuông cảnh tỉnh cho nhiều phụ huynh về văn hóa ứng xử với thành công của con cái. Dưới góc độ giáo dục và tâm lý gia đình, có những bài học sâu sắc cần được nhìn nhận:

1. Tôn trọng "Biên giới riêng tư" (Personal Boundaries): Trong xã hội hiện đại, thu nhập là vấn đề cực kỳ nhạy cảm và riêng tư. Sai lầm lớn nhất của nhiều cha mẹ Á Đông là coi con cái như một phần sở hữu của mình, do đó thành công của con cũng là tài sản chung để cha mẹ công khai. Giáo dục con cái không chỉ là dạy con cách kiếm tiền, mà cha mẹ còn phải học cách tôn trọng quyền bảo mật thông tin của con. Việc rò rỉ thông tin tài chính không chỉ gây phiền toái mà còn có thể gây nguy hiểm cho sự an toàn của trẻ.

2. Đừng đặt gánh nặng "Người hùng gia đình" lên vai trẻ: Khi cha mẹ khoe con kiếm tiền giỏi, họ vô tình gán cho con vai trò "người giải cứu" tài chính cho cả dòng họ. Đây là một áp lực tâm lý rất lớn. Đứa trẻ sẽ cảm thấy tội lỗi nếu không giúp đỡ họ hàng, nhưng lại ức chế vì thành quả lao động của mình bị xâu xé. Về lâu dài, điều này tạo ra khoảng cách thế hệ, khiến con cái ngại chia sẻ, ngại về thăm nhà vì cảm giác bị lợi dụng.

3. Bài học về sự Khiêm cung (Humility): "Lúa chín cúi đầu, sông sâu tĩnh lặng". Một trong những triết lý giáo dục nhân cách quan trọng là sự khiêm tốn. Khoe khoang thường khơi dậy lòng đố kỵ hơn là sự ngưỡng mộ chân thành. Cha mẹ thông thái nên dạy con (và tự răn mình) rằng: Giữ sự thịnh vượng trong im lặng mới là cách hưởng thụ bền vững nhất. Việc phô trương chỉ thu hút những rắc rối không đáng có.

4. Dạy con kỹ năng từ chối (The Art of Refusal): Từ tình huống của T., ta thấy một lỗ hổng trong kỹ năng mềm: Kỹ năng từ chối người thân. Giáo dục gia đình cần trang bị cho con bản lĩnh để nói "Không" trước những đòi hỏi vô lý, ngay cả khi đó là người thân. Giúp con hiểu rằng: Từ chối cho vay tiền không có nghĩa là bất hiếu hay keo kiệt, mà là đang bảo vệ kế hoạch tài chính và sự bình yên của chính mình.

Năm cũ sắp qua, năm mới đang đến. Món quà lớn nhất cha mẹ có thể dành cho con cái không phải là sự tung hô trước họ hàng, mà là một chốn về bình yên – nơi con được rũ bỏ mọi áp lực xã hội, chứ không phải nơi con phải gồng mình lên làm "đại gia" để đẹp mặt cha mẹ. Đừng để những con số vô tri chia cắt tình cảm gia đình trong những ngày sum họp.