Một nghiên cứu mới từ Đại học Colorado (Mỹ) mới đây đã làm dấy lên lo ngại về mức độ an toàn của một loại chất tạo ngọt có tên erythritol thường rất phổ biến trong các sản phẩm ăn kiêng.

Chất tạo ngọt erythritol rất phổ biến trong các thực phẩm ăn kiêng, chẳng hạn như protein bar

Trong nghiên cứu, các nhà khoa học đã cho các tế bào hàng rào máu não tiếp xúc với nồng độ erythritol tương đương với mức có trong một lon nước ngọt không đường. Kết quả cho thấy chất tạo ngọt erythritol làm kích hoạt phản ứng stress oxy hóa, một tình trạng khi các gốc tự do tấn công tế bào và làm suy yếu hệ thống chống oxy hóa tự nhiên của cơ thể.

Tình trạng này làm rối loạn chức năng tế bào, thậm chí có thể gây chết tế bào. Ngoài ra, erythritol còn ảnh hưởng đến khả năng điều tiết lưu lượng máu của mạch máu não, một yếu tố then chốt giúp đảm bảo cung cấp đủ oxy và chất dinh dưỡng cho não, đặc biệt trong các hoạt động thể chất hoặc căng thẳng.

Cụ thể, erythritol được cho là làm giảm quá trình sản sinh chất giúp giãn mạch máu nitric oxide, đồng thời làm tăng chất gây co mạch endothelin-1. Điều này có thể khiến các mạch máu trong não bị co thắt kéo dài, làm gia tăng nguy cơ đột quỵ do thiếu máu cục bộ.

Không dừng lại ở đó, loại chất tạo ngọt này còn ngăn cản cơ chế tự “giải cứu” của cơ thể khi xảy ra tắc nghẽn mạch máu. Bình thường, cơ thể sẽ tiết ra enzyme tiêu sợi huyết (tissue plasminogen activator - TPA) để làm tan cục máu đông, nhưng erythritol lại làm suy giảm quá trình này, khiến nguy cơ đột quỵ càng tăng cao.

“Chất tạo ngọt lành tính” bị đặt dấu hỏi

Erythritol từ lâu đã được xem là lựa chọn thay thế “an toàn” cho đường, đặc biệt đối với người ăn kiêng, theo chế độ keto hoặc tiểu đường. Với độ ngọt tương đương 70–80% so với đường và hầu như không gây tăng đường huyết, chất này đã được sử dụng rộng rãi trong nhiều loại thực phẩm và đồ uống “không đường”.

Khác với các chất tạo ngọt nhân tạo như aspartame hay sucralose, erythritol thuộc nhóm “đường rượu” có thể được tìm thấy trong tự nhiên và cũng được sản sinh một phần nhỏ trong cơ thể. Do đó, erythritol hiện vẫn được EFSA (Cơ quan An toàn thực phẩm châu Âu) và FDA (Mỹ) công nhận là an toàn khi sử dụng trong thực phẩm.

Tuy nhiên, các nghiên cứu gần đây lại chỉ ra một bức tranh khác. Một nghiên cứu quy mô lớn trước đó đã cho thấy người có nồng độ erythritol trong máu cao có nguy cơ gặp biến cố tim mạch nghiêm trọng cao gấp đôi so với người có nồng độ thấp hơn. Và phát hiện mới về ảnh hưởng đến hàng rào máu não trong nghiên cứu này càng khiến cộng đồng khoa học thêm lo ngại.

Erythritol từ lâu đã được sử dụng rộng rãi trong nhiều loại thực phẩm và đồ uống “không đường”

Dù vậy, các nhà khoa học cũng nhấn mạnh rằng nghiên cứu hiện tại chủ yếu được thực hiện trên các tế bào trong phòng thí nghiệm nên chưa thể phản ánh đầy đủ tác động sinh học phức tạp trong cơ thể người. Do vậy sẽ cần thêm nhiều nghiên cứu sâu hơn, đặc biệt trên mô hình mạch máu toàn diện, để xác định chính xác mức độ ảnh hưởng thực tế khi sử dụng erythritol thường xuyên.

Trong khi chờ đợi, các chuyên gia khuyến nghị người tiêu dùng nên thận trọng, nhất là những người có yếu tố nguy cơ về tim mạch hoặc từng bị đột quỵ. Việc sử dụng chất tạo ngọt, dù là loại nào, cũng cần có sự điều độ, cân nhắc kỹ lưỡng và tốt nhất nên tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng.