Vừa qua, Nga đã công bố thành công trong việc chế tạo vắc xin điều trị ung thư Enteromix, loại vắc xin dựa trên công nghệ mRNA. Đây được xem là một bước tiến lớn trong cuộc chiến chống lại căn bệnh ung thư vốn là nỗi ám ảnh của nhân loại.  

Trong cuộc phỏng vấn với báo Izvestia, bà Veronika Skvortsova, người đứng đầu Cơ quan Y tế và Sinh học Liên bang Nga (FMBA), cựu Bộ trưởng Y tế Nga, cho biết vắc xin Enteromix đã sẵn sàng đưa vào sử dụng.  

Bà Veronika Skvortsova, người đứng đầu Cơ quan Y tế và Sinh học Liên bang Nga (FMBA), cựu Bộ trưởng Y tế Nga. Ảnh: TASS

Theo bà Veronika Skvortsova, các nghiên cứu tiền lâm sàng đã chứng minh vắc xin này có độ an toàn cao và mang lại hiệu quả rõ rệt trong việc giảm kích thước cũng như làm chậm sự phát triển của khối u. “Hiệu quả có thể đạt từ 60% đến 80% tùy từng trường hợp cụ thể”, người đứng đầu Cơ quan Y tế và Sinh học Liên bang Nga nhấn mạnh.

Đáng chú ý, vắc xin còn có khả năng cải thiện đáng kể tỷ lệ sống sót của bệnh nhân. Hiện hồ sơ xin cấp phép lâm sàng đã được nộp lên Bộ Y tế Nga từ cuối mùa hè 2025.

Vắc xin Enteromix ứng dụng nguyên lý tương tự các vắc xin COVID-19. Khi tiêm vào cơ thể, phân tử mRNA trong vắc xin sẽ mang “hướng dẫn” để tế bào sản sinh các protein đặc trưng của tế bào ung thư. Hệ miễn dịch lập tức nhận diện đây là tín hiệu nguy hiểm và huy động tế bào T tấn công. Nhờ vậy, cơ thể học được cách phát hiện và tiêu diệt chính xác tế bào ung thư. Cơ chế này mở ra triển vọng điều trị cá thể hóa - mỗi bệnh nhân sẽ được thiết kế một liệu trình phù hợp với bộ gen và đặc điểm khối u riêng biệt.

Người phụ nữ đứng sau công nghệ mRNA

Đằng sau thành công rực rỡ của công nghệ mRNA là cuộc đời đầy nghị lực của Katalin Karikó, nữ khoa học gia gốc Hungary. Sinh năm 1955 tại một thị trấn nhỏ, Karikó lớn lên trong một gia đình bình dị. Từ thời sinh viên, bà đã nuôi khát vọng nghiên cứu RNA, lĩnh vực khi đó gần như bị xem nhẹ.

Bà Katalin Karikó, người phụ nữ đứng sau công nghệ mRNA. Ảnh: Hannah Yoon

Đến Mỹ vào đầu thập niên 1980, bà vừa làm khoa học vừa đối diện muôn vàn khó khăn: thiếu kinh phí, sự hoài nghi từ giới khoa học, nhiều lần bị từ chối thăng chức. Nhưng bà không từ bỏ.

Trong hành trình bền bỉ đó, Karikó cùng đồng nghiệp Drew Weissman đã tìm ra cách khắc phục hạn chế lớn nhất của mRNA, giúp phân tử này đi vào tế bào mà không gây phản ứng phụ nguy hiểm. Phát hiện này đã mở ra tiềm năng y học khổng lồ của công nghệ mRNA.

Khi đại dịch COVID-19 bùng phát, công trình nghiên cứu của bà trở thành nền tảng cho sự ra đời thần tốc của vắc xin Pfizer-BioNTech và Moderna, cứu sống hàng trăm triệu người trên thế giới. Năm 2023, bà được trao Giải Nobel Sinh lý học và Y học, trở thành một trong số ít nữ khoa học gia vinh dự nhận giải thưởng cao quý này.

Cuộc đời và sự nghiệp của Katalin Karikó là minh chứng cho sức mạnh của niềm tin vào khoa học và sự kiên trì không mệt mỏi. Từ một phòng thí nghiệm nhỏ bé, bà đã góp phần thay đổi nền y học toàn cầu, mở ra cánh cửa mới trong điều trị ung thư, bệnh truyền nhiễm và các bệnh di truyền hiểm nghèo.

Công nghệ mRNA không chỉ là thành tựu khoa học mà còn là hy vọng sống cho hàng triệu bệnh nhân. Và đằng sau hy vọng ấy là bóng dáng những con người như Katalin Karikó, người đã dành trọn đời mình để cống hiến cho khoa học và nhân loại.

Công nghệ mRNA - cuộc cách mạng trong y học

mRNA (ARN thông tin) từng là lĩnh vực ít được chú ý trong nhiều thập kỷ, nhưng nay đã trở thành nền tảng cho cuộc cách mạng y học. Ưu điểm vượt trội của mRNA là thiết kế nhanh, an toàn và linh hoạt. Theo đó, các nhà khoa học không cần sử dụng virus sống hay protein phức tạp mà chỉ cần “lập trình” một chuỗi mRNA, để cơ thể tự sản sinh ra protein kích hoạt miễn dịch.

Vắc xin điều trị ung thư Enteromix dựa trên công nghệ mRNA. Ảnh minh hoạ: T.h

Sau thành công trong phòng chống COVID-19, công nghệ mRNA tiếp tục được nghiên cứu để đối phó với nhiều bệnh khác như: cúm mùa, HIV, sốt rét, Zika… Đặc biệt, trong ung thư học, vắc xin cá thể hóa dựa trên mRNA được kỳ vọng trở thành “vũ khí mới” giúp hệ miễn dịch nhận diện và tiêu diệt chính xác tế bào ung thư.

Không dừng lại ở đó, công nghệ mRNA còn mở ra hướng điều trị cho các bệnh di truyền hiếm gặp, bằng cách cung cấp những protein mà cơ thể không thể tự tổng hợp.

Giới chuyên môn nhận định, mRNA chính là nền tảng cho kỷ nguyên y học chính xác, nơi thuốc và vắc xin được “may đo” theo từng bệnh nhân. Với tốc độ phát triển nhanh, tính linh hoạt và mức độ an toàn cao, công nghệ này được xem là một trong những trụ cột của y học thế kỷ 21.