Kết nối “ba nhà” mở lối cho nghiên cứu xanh Việt Nam

Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu đang chuyển dịch mạnh mẽ theo hướng xanh và bền vững, việc ứng dụng khoa học công nghệ vào sản xuất để tạo ra các sản phẩm thân thiện môi trường không chỉ là xu thế mà còn là yêu cầu cấp thiết. Tại Việt Nam, các trường đại học và viện nghiên cứu sở hữu một kho tàng tri thức và công trình nghiên cứu dồi dào, từ các phát minh về vật liệu mới, công nghệ sinh học cho đến các giải pháp sản xuất sạch.

Tuy nhiên, theo ghi nhận thực tế, phần lớn trong số đó vẫn chưa thể rời khỏi quy mô phòng thí nghiệm, chưa được thương mại hóa thành sản phẩm cụ thể để phục vụ người tiêu dùng. Nguyên nhân sâu xa của tình trạng này thường nằm ở việc thiếu vắng một cầu nối vững chắc, một cơ chế hợp tác hiệu quả giữa các nhà khoa học và cộng đồng doanh nghiệp.

Uni Tour “Công trình Xanh – Tiêu dùng Xanh” ra đời như một giải pháp thiết thực, nhằm hóa giải bài toán khó này. Sự kiện được tổ chức bởi Hiệp hội Doanh nghiệp Hàng Việt Nam Chất lượng cao phối hợp cùng Trường Đại học Khoa học Tự nhiên – ĐHQG TP.HCM, với chủ đề xuyên suốt là “Khoa học ứng dụng cho sản phẩm xanh Việt Nam”.

Các diễn giả tại tọa đàm.

Uni Tour hướng đến mục tiêu kép: một mặt đưa mô hình sản xuất xanh của doanh nghiệp đến với giảng đường, truyền cảm hứng và định hướng nghiên cứu thực tiễn cho sinh viên, giảng viên. Mặt khác, quan trọng hơn, sự kiện này thúc đẩy mạnh mẽ hoạt động nghiên cứu và phát triển (R&D), tạo cầu nối vững chắc, thiết lập cơ chế hợp tác lâu dài giữa doanh nghiệp và các trường đại học, đưa tri thức từ phòng thí nghiệm ra thị trường.

Phát biểu khai mạc tại sự kiện, bà Vũ Kim Hạnh – Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp Hàng Việt Nam Chất lượng cao, đã nhấn mạnh tầm quan trọng chiến lược của sự kết nối giữa “ba nhà”: nhà trường, nhà doanh nghiệp và nhà nước. Bà đặc biệt đề cao vai trò của sự hợp tác giữa nhà doanh nghiệp với nhà trường trong các hoạt động R&D. “Hoạt động R&D chính là hoạt động nuôi sống hàng Việt Nam nói chung hay Hàng Việt Nam Chất lượng cao nói riêng,” bà Vũ Kim Hạnh khẳng định.

Từ phía đơn vị đào tạo và nghiên cứu, Thạc sĩ Văn Chí Nam – Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Khoa học Tự nhiên – ĐHQG TP.HCM, đã khẳng định tinh thần sẵn sàng chuyển mình của nhà trường để đáp ứng yêu cầu của giai đoạn mới. “Để đáp ứng được giai đoạn chuyển đổi xanh, công tác nghiên cứu và đào tạo cũng phải chuyển mình,” Thạc sĩ Văn Chí Nam nhấn mạnh. Nhà trường xác định nhiệm vụ trọng tâm trong giai đoạn tới là đồng hành cùng sản xuất bền vững. Điều này được thể hiện qua việc Trường Đại học Khoa học Tự nhiên đang chủ động chuẩn bị và tăng cường các nguồn lực về cơ sở vật chất hiện đại, đội ngũ giảng viên, nghiên cứu viên trình độ cao, giàu kinh nghiệm.

Mục tiêu rõ ràng là để sẵn sàng tiếp nhận các nhiệm vụ khoa học, giải quyết các bài toán thực tiễn phát sinh trong quá trình sản xuất theo tiêu chuẩn xanh mà doanh nghiệp và thị trường đang đặt ra. Đây là một minh chứng cho sự thay đổi mạnh mẽ trong tư duy giáo dục, từ việc chỉ chú trọng lý thuyết hàn lâm sang việc hướng ứng dụng, gắn liền với nhu cầu thực tiễn của xã hội và ngành công nghiệp.

Khoa học đồng hành doanh nghiệp, mở lối cho sản phẩm xanh Việt Nam

Tham dự tọa đàm, PGS.TS Ngô Đại Nghiệp – Trưởng phòng Quan hệ đối ngoại Trường Đại học Khoa học Tự nhiên – ĐHQG TP.HCM, đã chia sẻ góc nhìn thực tế và đầy kinh nghiệm của mình. Ông khẳng định Trường Đại học Khoa học Tự nhiên TP.HCM luôn coi trọng tinh thần học tập suốt đời và đã sớm đưa phẩm chất này vào chuẩn đầu ra cho sinh viên.

Bên cạnh đó, việc tích hợp giáo dục đạo đức nghề nghiệp vào chương trình đào tạo cũng là một ưu tiên hàng đầu, nhằm trang bị cho sinh viên không chỉ kiến thức mà còn cả nhân cách, trách nhiệm. Bản thân ông, xuất thân từ ngành sinh học – sinh hóa và đã nhiều năm đồng hành cùng doanh nghiệp, hiểu rõ rằng mối quan hệ hợp tác này vừa mang tính chuyên môn sâu, vừa gắn liền chặt chẽ với nhu cầu thực tiễn của thị trường.

Tuy nhiên, PGS.TS Ngô Đại Nghiệp cũng không ngại chỉ ra một thực tế đang tồn tại: doanh nghiệp nhiều khi ở rất gần nhà trường nhưng chưa chủ động đặt vấn đề với nhà nghiên cứu một cách thường xuyên và cụ thể. Khoảng cách này phát sinh từ những đặc thù riêng của mỗi bên. Nhà khoa học có đam mê nghiên cứu sâu, bài bản, chú trọng quy trình và độ chính xác tuyệt đối, đôi khi cần thời gian dài để hoàn thiện một công trình.

Trong khi đó, doanh nghiệp lại cần kết quả nhanh chóng để kịp thời triển khai chiến lược kinh doanh, nắm bắt cơ hội thị trường. Khoảng chênh về mục tiêu và thời gian này khiến hai bên chưa thực sự đi chung một quỹ đạo, dẫn đến việc nhiều nghiên cứu khoa học “ngủ yên” trong phòng thí nghiệm.

“Ở trường đại học, phần lớn nghiên cứu dừng ở quy mô phòng thí nghiệm. Muốn ra được sản phẩm thương mại thì cần doanh nghiệp tin tưởng, đồng hành và tham gia ngay từ giai đoạn thử nghiệm,” PGS.TS Ngô Đại Nghiệp nhấn mạnh. Đây là một lời kêu gọi thẳng thắn về việc doanh nghiệp cần chủ động hơn trong việc “đặt hàng” nghiên cứu và đầu tư vào quy trình đổi mới sáng tạo từ những bước đầu tiên.

bà Từ Lê Thanh Vy – Phó Tổng Giám đốc Intermix chia sẻ tại chương trình.

Dưới góc độ doanh nghiệp, bà Từ Lê Thanh Vy – Phó Tổng Giám đốc Intermix, đã chia sẻ những trăn trở và định hướng phát triển rõ ràng của công ty. Bà cho biết hiện nay, để thu hút và giữ chân người tiêu dùng, công ty luôn phải liên tục đổi mới sản phẩm, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường. “Xã hội phát triển hiện đại khiến nhu cầu về các sản phẩm ‘xanh’, an toàn và thân thiện môi trường ngày càng lớn,” bà Vy nhận định. Vì vậy, công ty đang chủ động tìm hiểu và ứng dụng các nguyên liệu mới theo hướng khoa học xanh.

Bà nhấn mạnh rằng, bên cạnh các phụ gia đạt chuẩn Eco (nhãn sinh thái), hiện có nhiều loại nguyên liệu tự nhiên khác, mặc dù chưa mang nhãn Eco nhưng vẫn bảo đảm tính an toàn cao và có thể tạo ra sản phẩm có hương vị và chất lượng tốt vượt trội. Công ty Intermix đang tích cực nghiên cứu để áp dụng các nguyên liệu này vào dòng sản phẩm bột trộn sẵn của mình, nhằm mang đến sự tiện lợi, an toàn và xanh hơn cho người tiêu dùng.

Về bao bì sản phẩm, một yếu tố quan trọng trong trải nghiệm “xanh” của người tiêu dùng, bà Thanh Vy cũng chia sẻ tầm nhìn của công ty. “Xu hướng của thế giới là sử dụng bao bì tái chế hoặc bao bì giấy. Mặc dù chi phí có thể cao hơn, công ty vẫn hướng đến việc chuyển đổi sang bao bì thân thiện môi trường nhằm mang lại trải nghiệm ‘xanh’ hơn cho người tiêu dùng của thương hiệu Mikko Hương Xưa,” bà Thanh Vy cho biết. Đây là một minh chứng cho cam kết phát triển bền vững của Intermix, không chỉ dừng lại ở chất lượng sản phẩm mà còn mở rộng đến toàn bộ chuỗi giá trị và trách nhiệm môi trường.

“Công ty hy vọng các trường đại học có thể chia sẻ những đề tài hoặc dự án liên quan đến nguyên liệu xanh, bao bì bền vững hay nguồn nguyên liệu sạch. Những kết quả nghiên cứu này, nếu phù hợp, sẽ được công ty áp dụng trực tiếp vào quá trình sản xuất nhằm hướng đến giá trị bền vững và thân thiện môi trường,” bà Thanh Vy bày tỏ kỳ vọng, gửi gắm một lời kêu gọi hợp tác cụ thể và thiết thực từ phía các nhà khoa học.

TS Huỳnh Kỳ Trân – Chủ tịch Hội đồng thành viên, Giám đốc Công ty Lan Hảo, lại nhấn mạnh một yếu tố nền tảng và cốt lõi cho sự phát triển bền vững của con người và xã hội: đạo đức kinh doanh. “Từ thời 0.0 hay 1.0, các quy tắc đã được đặt ra nhằm giữ gìn đạo đức trong lao động, kinh doanh và sở hữu. Không có đạo đức thì phải dùng quy định để buộc con người hành xử đúng, còn đạo đức thật sự chính là cái gốc để một ngành nghề phát triển lành mạnh.

Nhiều sản phẩm rất tốt nhưng không được phát huy vì lời nói thật đôi khi thua lời quảng cáo giả dối,” TS Huỳnh Kỳ Trân trăn trở. Lời nói của ông không chỉ là một lời nhắc nhở mà còn là một lời cảnh tỉnh về thực trạng một số doanh nghiệp hiện nay chạy theo lợi nhuận trước mắt mà bỏ quên giá trị cốt lõi.

Theo TS Huỳnh Kỳ Trân, trong ngành thực phẩm và công nghệ sinh học, vấn đề đạo đức càng trở nên quan trọng và nhạy cảm hơn bao giờ hết. Có những hoạt chất sinh học mang lại hiệu quả thật, nhưng nếu lạm dụng, quảng cáo quá mức, thổi phồng công dụng không đúng sự thật, hoặc cố tình dùng liều cao gây hại cho sức khỏe người tiêu dùng thì đó là hành vi trái đạo đức nghiêm trọng. “Người tiêu dùng, đặc biệt là phụ nữ có thu nhập thấp, công nhân – những người chỉ có mức lương 7–10 triệu – rất dễ bị tổn thương bởi những lời quảng cáo sai sự thật. Nếu doanh nghiệp nâng giá sản phẩm chỉ để trả cho quảng cáo rầm rộ và bao bì hào nhoáng mà không tập trung vào giá trị cốt lõi, vào chất lượng thật sự của sản phẩm, thì vô tình đẩy gánh nặng lên những khách hàng yếu thế.

Do đó, người làm nghề phải biết giới hạn, giữ uy tín và đặt lợi ích cộng đồng lên trên lợi ích trước mắt,” TS Huỳnh Kỳ Trân nhấn mạnh, đưa ra một thông điệp mạnh mẽ về trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp và vai trò không thể thiếu của đạo đức trong kinh doanh, đặc biệt là trong kỷ nguyên phát triển xanh và bền vững.

Uni Tour “Công trình Xanh – Tiêu dùng Xanh” đã không chỉ dừng lại ở việc kết nối bề mặt giữa hai bên mà còn mở ra một diễn đàn thẳng thắn để cùng nhìn nhận những thách thức, chia sẻ tầm nhìn và cùng nhau kiến tạo giải pháp.