Mới đây, Cánh Diều Vàng 2023 đã khép lại với giải thưởng lớn nhất Phim điện ảnh xuất sắc nhất thuộc về Tro tàn rực rỡ của đạo diễn Bùi Thạc Chuyên. Tác phẩm cũng đoạt thêm các giải quan trọng như đạo diễn, nữ phụ và quay phim. Trong khi đó, Nhà bà Nữ của Trấn Thành cũng mang về một giải thưởng ở hạng mục Biên kịch điện ảnh xuất sắc. Đa phần ý kiến khán giả theo dõi chương trình đều cho rằng ban giám khảo đã đưa ra các sự lựa chọn hợp tình hợp lý. Tuy nhiên, các kết quả này vẫn gây ra một số tranh cãi trên các diễn đàn phim ảnh.

Ekip Tro tàn rực rỡ nhận giải Phim điện ảnh xuất sắc tại Cánh Diều Vàng 2023.

Yếu tố giúp "Nhà bà Nữ' và "Tro tàn rực rỡ" chiến thắng

Nhà bà Nữ và Tro tàn rực rỡ cũng là hai ứng viên tiềm năng nhất cho giải quan trọng Phim điện ảnh xuất sắc nhất. Một tác phẩm có thể xem như đại diện của dòng phim thương mại với kịch bản mang hơi thở xã hội, thấu hiểu tâm lý khán giả đại chúng và đạt doanh thu vô tiền khoáng hậu. Dự án còn lại nặng tính hàn lâm, được chỉ đạo bởi một đạo diễn gạo cội cùng dàn diễn viên thực lực.

Chiến thắng của Tro tàn rực rỡ như một lời khẳng định của ban tổ chức Cánh Diều Vàng 2023 về việc tôn vinh những tác phẩm có giá trị nghệ thuật cao. Kết quả này cũng dẫn đến một số tranh cãi khi trong số các tác phẩm tranh giải năm nay, “đứa con tinh thần” của đạo diễn Bùi Thạc Chuyên có doanh thu thấp nhất, chỉ khoảng hơn 4 tỷ đồng (theo số liệu từ Box Office Vietnam).

Trong khi đó, chiến thắng của Trấn Thành và Nhà bà Nữ ở hạng mục Kịch bản điện ảnh xuất sắc cũng khiến nhiều người bất ngờ. Sự nhạy cảm với đời sống luôn là vũ khí lợi hại nhất của Trấn Thành khi làm phim. Anh sử dụng các chất liệu từ gần gũi như mâu thuẫn gia đình, sự bất đồng quan điểm giữa mẹ con để dễ dàng chiếm được sự đồng cảm của khán giả. Bộ phim ra mắt dịp Tết Nguyên Đán đầu năm và trở thành đề tài bàn tán suốt một thời gian dài trong cộng đồng những người hâm mộ phim ảnh.

Điểm yếu của kịch Bản Nhà bà Nữ về mặt chuyên môn là việc sử dụng quá nhiều thoại để thúc đẩy diễn biến của câu chuyện phim. Trong khi đó, các tình tiết trong phim được phát triển chưa hợp lý, đôi khi tạo cảm giác khiên cưỡng. Không ít người xem cho biết mệt mỏi khi phải ngồi xem các nhân vật đốp chát, cãi cọ trong phần lớn thời lượng. 

Tuy nhiên, nếu nhìn trên góc độ về tính hiệu quả, quyết định dùng thoại để kể của Trấn Thành phần nào khiến phim giữ được sự nhộn nhịp, ồn ào và luôn thu hút được sự chú ý của khán giả. Các thông điệp chính cũng được truyền tải đến người xem một cách trực diện, dễ hiểu mà không cần suy nghĩ quá nhiều. Phần lời thoại gần gũi với nhiều câu đắt giá, được đông đảo netizen chia sẻ trên mạng xã hội, tạo hiệu ứng bùng nổ truyền thông. 

Điện ảnh Việt cần cả "Nhà bà Nữ" và "Tro tàn rực rỡ"

Nhìn từ chiến thắng của Nhà bà Nữ và Tro tàn rực rỡ tại Cánh Diều Vàng 2023, có thể thấy điện ảnh Việt đang ngày càng đa dạng. Các hạng mục điện ảnh của Cánh Diều Vàng năm nay được đánh giá khá phong phú, là sân chơi chung của cả tác phẩm thương mại, độc lập và nghệ thuật. Trong danh sách đề cử, nhiều tác phẩm như Nhà bà Nữ, Siêu lừa gặp siêu lầy, Em và Trịnh hay Con Nhót mót chồng từng khuynh đảo phòng vé, thu về hàng trăm tỷ đồng. Trong đó, đáng chú ý nhất vẫn là dự án của Trấn Thành khi phá kỷ lục với thành tích 475 tỷ đồng. 

Những bộ phim như Tro tàn rực rỡ, Memento mori: Đất… lại nhận nhiều lời khen ngợi từ giới chuyên môn, từng cạnh tranh nhiều giải thưởng quốc tế danh giá. Tác phẩm của đạo diễn Bùi Thạc Chuyên từng đoạt giải Asian Project Market thuộc khuôn khổ LHP Quốc Tế Busan, giải nhất tại LHP Ba Châu Lục (Pháp). Trong khi đó, bộ phim do Marcus Mạnh Cường Vũ chỉ đạo thực hiện cũng được chọn tranh giải tại LHP Busan (BIFF), LHP quốc tế ASEAN, LHP quốc tế Bangkok.

Trấn Thành đang nắm giữ 2 bộ phim giữ kỷ lục phòng vé Việt.

Nền điện ảnh Việt Nam đang đứng trước giai đoạn chuyển mình quan trọng. Thị trường phim nội địa đang ngày càng cho thấy độ cạnh tranh khốc liệt. Một tác phẩm có khả năng lãi hàng chục lần khi ra rạp nhưng tỷ lệ lỗ cũng tương tự. Khán giả ngày càng có nhiều sự lựa chọn để quyết định chi trả cho các bộ phim Việt xứng đáng. Đó là chưa tính đến những bộ phim Hollywood tại phòng vé cũng như hàng loạt nền tảng phim trực tuyến nở rộ những năm gần đây.

Trong bối cảnh đó, các nhà làm phim trong nước càng cần phải tạo ra sự đa dạng để níu giữ khán giả đến rạp. Ngành điện ảnh nước nhà cần những đạo diễn thấu hiểu công chúng như Trấn Thành và cả những “cây đa, cây đề” chắc tay nghề như Bùi Thạc Chuyên. Một tác phẩm thành công không chỉ cần được làm tốt về mặt kỹ thuật, công nghệ mà còn cần hướng đến thị hiếu, cách truyền tải nội dung và khâu quảng bá. 

Trên thế giới, khoảng cách giữa phim nghệ thuật và phim thương mại đang có dấu hiệu thu hẹp lại. Các nhà làm phim giải trí đều luôn hướng đến tự cải thiện kỹ năng nghề nghiệp, hạn chế cho ra đời những tác phẩm cẩu thả, nhảm nhí vì khán giả đại chúng cũng ngày một khó tính. Ngược lại, nhiều nhà làm phim được xếp loại tác gia (auteur) cũng cho thấy khả năng tiếp cận xu hướng của mình, cho ra đời những sản phẩm phù hợp với thời đại thay vì bị bó hẹp trong những cái tôi nghệ thuật mông lung.

Điện ảnh Việt Nam gần đây có nhiều tác phẩm gây tiếng vang tại các cuộc thi, liên hoan phim quốc tế.

Thành công phòng vé của Nhà bà Nữ có thể giúp các đoàn làm phim, nhà phát hành thu lợi về kinh tế, từ đó tái đầu tư những dự án mới hoành tráng hơn. Trong khi đó, các dự án như Tro tàn rực rỡ lại là cơ hội để các đạo diễn, diễn viên rèn giũa về chuyên môn, trở thành đại diện nước nhà đi cọ sát quốc tế. Đối với nền điện ảnh đang phát triển như Việt Nam, những tác phẩm của Trấn Thành hay Bùi Thạc Chuyên đều là những sản phẩm đáng trân trọng.