Không rực rỡ như hồng, không thơm ngào ngạt như nhài, hoa thanh xà giản dị với những chùm hoa xanh nhạt, nhỏ xíu như những mảng mây lơ lửng. Vậy mà dạo gần đây, loài hoa này lại được nhiều người yêu cây “truy lùng”, từ các ban công chung cư đến sân vườn ngoại ô. Xuất thân từ vùng Nam Phi xa xôi, thanh xà (blue snow flower, lam tuyết hoa) lại rất hợp với khí hậu nóng ẩm, càng nắng càng siêng nở, đúng kiểu “hướng về phía mặt trời mà sống”. Người mê hoa thích thanh xà không chỉ vì nó dễ trồng, dễ “bùng nở”, mà còn vì cả câu chuyện phía sau: Ý nghĩa hơi buồn, hơi trầm, nhưng lại mang đến cảm giác bình tĩnh, dám thay đổi và sống chân thành hơn với chính mình.

Hoa thanh xà - làn gió mát màu xanh giữa mùa nóng

Hoa thanh xà là cây bụi thường xanh, trong tiếng Anh gọi là plumbago, tiếng Trung gọi là lam tuyết hoa hoặc kê đầu hoa, chiều cao khoảng 80 cm đến hơn 1 mét, tán xòe rộng, nhìn xa như một cụm mây xanh đậu xuống hiên nhà. Lá thanh xà mỏng, màu xanh non, hoa mọc thành chùm dài, mỗi bông nhỏ xinh với cánh hình hơi bầu, màu xanh lam nhạt đến xanh trắng. Vào những ngày nắng, lớp cánh hơi bóng tạo cảm giác long lanh, như có một lớp sương mỏng phủ lên. Đẹp nhất là khi hoa nở rộ, cả khóm như một “đám mưa xanh”, nhìn thôi đã thấy mát mắt.

Điều khiến nhiều người mê thanh xà là thời gian ra hoa rất dài. Thay vì chỉ nở rộ trong vài tuần ngắn ngủi, thanh xà có thể cho hoa chính từ khoảng tháng 6 đến tháng 9, rồi lác đác tiếp từ tháng 12 đến tận tháng 4 năm sau nếu khí hậu phù hợp. Trong những ngày oi nồng nhất, khi nhiều loại cây mệt mỏi, thanh xà lại bung nở mạnh, đứng trước khóm hoa xanh đã thấy bớt nóng, bớt bức bối.

Thanh xà vốn có nguồn gốc từ Nam Phi, sau này được đưa về trồng khắp nơi, từ vùng Tây Nam Trung Quốc đến cả các thành phố lớn như Bắc Kinh. Ở Việt Nam, khí hậu nóng ẩm, nhiều nắng lại là môi trường lý tưởng để cây “bùng sức sống”. Chỉ cần một ban công có nắng, một góc sân nhỏ ở vùng ngoại ô, thanh xà đã có thể phát triển rất nhanh, phủ kín cả giàn, cả hàng rào.

 

Ý nghĩa của một loài hoa có chút “xanh buồn”

Nhìn thanh xà, nhiều người sẽ nghĩ ngay đến sự dịu dàng, yên tĩnh, nhưng trong văn hoá hoa, loài này lại có những tầng ý nghĩa khá thú vị: Trước hết là sự trầm lặng, hơi u sầu, tượng trưng cho những nỗi niềm khó nói, cho những người sống nội tâm, ít phô trương. Nhưng bên dưới đó là sự dũng cảm, tinh thần muốn thay đổi, hướng về phía ánh sáng, dám bước ra khỏi vùng an toàn.

Màu xanh lam của thanh xà gợi tới bầu trời, biển cả, những gì rộng lớn và sâu thẳm. Người ta xem loài hoa này như lời nhắc dù có những lúc mệt mỏi, chênh vênh, hãy giữ cho mình một góc bình yên bên trong. Thanh xà cũng được gắn với sự chân thành và lời chúc tốt lành, rất phù hợp để trồng trong gia đình như một “tín hiệu” nhỏ về sự nhẹ nhàng, tôn trọng cảm xúc của nhau.

Ở một số tài liệu Đông y, rễ của thanh xà (còn gọi là lam hoa đan) từng được dùng để hoạt huyết, giảm đau, trị một số chứng đau dạ dày, viêm. Tuy vậy, với người chơi hoa hiện đại, thanh xà trước hết vẫn là cây cảnh, không nên tự ý dùng làm thuốc tại nhà. Chỉ cần biết thêm một chút về mặt “y học dân gian” của nó là đã thấy loài cây này mang theo một lịch sử lâu dài hơn là chỉ để… lên hình cho đẹp.

 

Loài hoa “dễ chiều” cho ban công nhiều nắng

Nếu bạn là người mới tập tành trồng hoa, thanh xà là lựa chọn rất dễ thương, vì cây khá “dễ tính”. Cây ưa nắng, thích không khí ấm áp, chịu được nóng nhưng không chịu lạnh sâu. Lý tưởng nhất là đặt cây ở nơi có nắng trực tiếp vài tiếng mỗi ngày, sáng hoặc chiều đều được. Mùa hè nắng gắt, nếu trồng ở sân thượng, có thể che bớt nắng giữa trưa để lá không bị cháy, nhưng nhìn chung thanh xà không “yếu đuối” như nhiều loài hoa khác.

Đất trồng chỉ cần tơi xốp, thoát nước tốt. Bạn có thể dùng giá thể trộn sẵn, thêm một ít phân chậm tan hoặc phân hữu cơ hoai mục lúc trồng để cây có dinh dưỡng nền. Thanh xà thích ẩm nhưng không chịu được úng, nên nguyên tắc là “thấy mặt đất se lại rồi hãy tưới, đã tưới là tưới đẫm một lần”. Mùa hè nóng, tưới sáng sớm hoặc chiều tối; những ngày hanh khô có thể xịt thêm nước quanh tán lá cho cây mát và không khí ẩm hơn.

Cây lớn rất nhanh, chỉ vài tháng là tán đã xòe rộng, vì vậy việc cắt tỉa rất quan trọng. Sau mỗi đợt hoa rộ, bạn có thể dùng kéo cắt bớt các cành đã ra hoa, tỉa bớt cành yếu, cành khô. Việc này vừa giúp cây gọn gàng, vừa dồn sức cho những mầm mới khỏe mạnh, hoa sau đó sẽ dày và đều hơn. Những cành cắt ra, nếu tiếc, bạn hoàn toàn có thể cắm vào nước hoặc giâm vào đất ẩm, rất dễ bén rễ, tạo thành cây mới.

Về phân bón, chỉ cần mỗi 2-3 tuần bón một lần phân loãng trong giai đoạn cây sinh trưởng, lúc chuẩn bị ra hoa có thể ưu tiên phân có hàm lượng lân và kali cao để hoa bền màu, lâu tàn. Mùa đông, nếu nơi bạn ở lạnh, nên giảm tưới, giảm bón, có thể chuyển cây vào chỗ khuất gió, ấm hơn, hoặc dùng bạt che nhẹ để giữ nhiệt.

 

Một giàn thanh xà và chút “không khí châu Âu” trước hiên nhà

Điều thú vị là chỉ cần vài chậu thanh xà đặt cùng nhau, không gian lập tức có cảm giác rất… điện ảnh. Màu xanh lam dịu trải trên nền tường trắng, đi cùng vài chiếc ghế mây, một chiếc bàn gỗ nhỏ, là đã đủ để bạn có một góc đọc sách, uống trà, hoặc đơn giản là ngồi nhìn mây trôi sau một ngày dài.

Nhiều người chơi hoa còn trồng thanh xà thành hàng rào, cho cây leo lên khung sắt hoặc giàn gỗ, đến mùa hoa là cả khoảng tường trở thành “biển xanh”. Có nhà lại treo thanh xà trong giỏ trên cao, để những chùm hoa xanh rủ xuống như thác mưa. Dù là cách nào, loài hoa này luôn mang lại cảm giác nhẹ nhàng, không áp lực, như tính cách của người trồng: Không cần phô trương, chỉ cần mỗi ngày một ít niềm vui đơn giản.

Nếu bạn đang muốn bắt đầu một thú chơi hoa dễ chăm, ít “dỗi”, nhưng vẫn đủ đẹp để chụp ảnh, để ngắm cho đỡ mệt, thanh xà là lựa chọn rất đáng thử. Có thể ban đầu chỉ là một chậu nhỏ ngoài ban công, nhưng chỉ vài tháng sau, bạn sẽ bất ngờ vì khoảng trời trước cửa nhà mình bỗng “xanh” hơn, tâm trạng cũng trở nên dịu lại bấy nhiêu.