Hội thảo quốc tế về giáo dục sở hữu trí tuệ dành cho cán bộ quản lý và giáo viên phổ thông khu vực ASEAN. VGP

Ngày 25/11, tại Hà Nội, Hội thảo quốc tế về giáo dục sở hữu trí tuệ dành cho cán bộ quản lý và giáo viên phổ thông khu vực ASEAN, mở đầu chuỗi hoạt động do Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ KH&CN) phối hợp cùng Học viện WIPO, Cơ quan Sáng chế Nhật Bản (JPO) và Chương trình Sứ mệnh Đổi mới sáng tạo Atal (AIM) của Ấn Độ tổ chức. Sự kiện hướng tới mục tiêu tăng cường năng lực giáo dục sở hữu trí tuệ (SHTT) cho đội ngũ giáo viên, đồng thời thúc đẩy văn hóa sáng tạo trong trường học tại Việt Nam và khu vực.

Phát biểu khai mạc, ông Nguyễn Hoàng Giang, Phó Cục trưởng Cục Sở hữu trí tuệ, cho rằng SHTT không còn là phạm trù gắn với doanh nghiệp hay giới nghiên cứu như trước đây, mà đã trở thành chỉ dấu phản ánh sức sáng tạo và năng lực khoa học - công nghệ của mỗi quốc gia. Theo ông, việc đưa SHTT vào giáo dục phổ thông là xu hướng tất yếu khi thế giới đang chuyển dịch sang nền kinh tế tri thức.

Ông Giang dẫn lại hai chủ trương quan trọng mà Việt Nam ban hành gần đây: Nghị quyết 57-NQ/TW (tháng 12/2024), trong đó nhấn mạnh nhiệm vụ phát huy nguồn lực trí tuệ và nâng cao năng lực R&D; và Nghị quyết 71-NQ/TW (tháng 8/2025), đặt trọng tâm đổi mới căn bản giáo dục phổ thông, yêu cầu tăng khả năng tư duy sáng tạo, năng lực số và kỹ năng đổi mới sáng tạo cho học sinh. Đây là cơ sở để đưa nội dung SHTT vào chương trình học một cách có hệ thống.

“Tiếp cận sở hữu trí tuệ từ sớm giúp học sinh nhận biết giá trị của sáng tạo và tôn trọng quyền tác giả, đồng thời tạo tiền đề cho tinh thần khởi nghiệp sau này,” ông nhấn mạnh.

Hội thảo năm nay quy tụ đại diện cơ quan quản lý giáo dục, chuyên gia và giáo viên từ nhiều quốc gia ASEAN. Các đại biểu trao đổi về phương pháp giảng dạy, cách thức đưa nội dung SHTT vào chương trình học phù hợp với bối cảnh từng nước, đồng thời tìm kiếm mô hình hợp tác nhằm thúc đẩy năng lực đổi mới sáng tạo tại các trường phổ thông.

Đại diện Cục Sở hữu trí tuệ cho biết cơ quan này sẽ tiếp tục phối hợp với Bộ Giáo dục và Đào tạo và các tổ chức quốc tế trong xây dựng tài liệu giảng dạy, chuẩn hóa các khóa tập huấn và hỗ trợ giáo viên áp dụng nội dung SHTT vào thực tiễn lớp học.

Trong phát biểu trực tuyến, bà Yuki Obinata, đại diện Cơ quan Sáng chế Nhật Bản (JPO), ghi nhận nỗ lực của Việt Nam và các nước ASEAN trong việc thúc đẩy văn hóa sáng tạo, đặc biệt trong bối cảnh công nghệ phát triển nhanh và đặt ra yêu cầu mới đối với kỹ năng của thế hệ trẻ. Theo bà, giáo viên là lực lượng nòng cốt trong việc định hình thói quen tôn trọng quyền SHTT và khuyến khích học sinh mạnh dạn đưa ra ý tưởng mới.

Nhật Bản – quốc gia có nhiều năm triển khai giáo dục SHTT trong trường học mong muốn chia sẻ kinh nghiệm và hỗ trợ các nước ASEAN áp dụng linh hoạt các mô hình phù hợp.

Cũng tại sự kiện, bà Altaye Tedla Desta, Giám đốc Học viện WIPO, đánh giá cao những bước tiến của Việt Nam trên bản đồ đổi mới sáng tạo toàn cầu. Bà nhắc lại việc Việt Nam duy trì 15 năm liên tiếp nằm trong nhóm quốc gia có mức đổi mới cao hơn mức phát triển kinh tế, theo báo cáo Chỉ số Đổi mới Sáng tạo Toàn cầu (GII).

“Việt Nam đang trang bị cho giáo viên những kỹ năng của thế kỷ 21, trong đó giáo dục sở hữu trí tuệ giữ vai trò vừa là nền tảng, vừa là động lực phát triển sáng tạo trong nhà trường,” bà Altaye nói.

Hội thảo tại Hà Nội được tổ chức sau thành công của sự kiện ASEAN – WIPO Academy lần thứ nhất diễn ra ở Philippines tháng 11/2024. Với định hướng mở rộng hợp tác toàn cầu, chương trình năm nay tập trung trao quyền cho giáo viên, chuyên gia xây dựng chương trình và nhà hoạch định chính sách trong việc triển khai giáo dục SHTT một cách bền vững.

Nội dung đào tạo tại hội thảo bao gồm các mô hình và phương pháp thực hành tiên tiến: Atal Tinkering Labs của Ấn Độ mô hình thực hành sáng tạo khuyến khích học sinh trải nghiệm và thử nghiệm các ý tưởng công nghệ. Phương pháp Tư duy Ngoài Hộp và TRIZ bộ công cụ tư duy giúp học sinh phân tích và giải quyết vấn đề theo hướng sáng tạo. Mô hình học tập dựa trên vấn đề INCIPE của Học viện WIPO tập trung phát triển năng lực tư duy phản biện và khả năng tạo ra giá trị. Các bộ hướng dẫn, công cụ hỗ trợ giáo viên kết nối kiến thức SHTT với chương trình học hiện hành.

Nhờ đó, giáo viên có thể tiếp cận các phương pháp giảng dạy cập nhật, sử dụng SHTT như chất liệu để thúc đẩy tư duy sáng tạo, thay vì chỉ truyền tải nội dung lý thuyết.

Bên cạnh phần thảo luận của chuyên gia quốc tế, một số trường phổ thông và đơn vị tư vấn giáo dục tại Việt Nam cũng giới thiệu các mô hình đã triển khai thử nghiệm. Nhiều trường đưa SHTT vào các dự án STEM, hoạt động câu lạc bộ hoặc lồng ghép trong môn học liên quan đến khoa học - công nghệ. Các đơn vị này kỳ vọng được tiếp cận thêm tài liệu, phương pháp và chương trình đào tạo để tiếp tục hoàn thiện mô hình phù hợp với học sinh Việt Nam.

Với sự tham gia của nhiều đối tác quốc tế và cơ quan trong nước, hội thảo được kỳ vọng tạo bước tiến mới trong việc đưa SHTT trở thành một phần của giáo dục phổ thông. Không chỉ dừng ở mức trang bị kiến thức, mục tiêu dài hạn của chương trình là hình thành hệ sinh thái sáng tạo trong nhà trường, nơi học sinh có thể nhận diện giá trị của ý tưởng, biết bảo vệ sáng tạo của mình và nuôi dưỡng khả năng đổi mới trong tương lai.