Đầu năm mới, Tạp chí Phụ Nữ đã có cơ hội trò chuyện cùng doanh nhân Nguyễn Lâm Viên, Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Vinamit, để khám phá xu hướng "plant-based" – từ khóa đang làm nóng thị trường thực phẩm. Với tiềm năng lớn và những lợi thế sẵn có, Việt Nam được đánh giá là mảnh đất đầy hứa hẹn cho ngành thực phẩm dựa trên nền tảng thực vật.

Thưa ông Lâm Viên "plant -based" là gì mà khiến nhiều doanh nghiệp về nông nghiệp Việt Nam không thể ngồi yên trước xu hướng này?

Plant -based là từ khóa hot nhất thị trường hiện nay. Đó là xu hướng dinh dưỡng dựa trên thực vật, hay nói đơn giản là chế độ ăn nhiều rau là một chế độ ăn mà đạm và các chất dinh dưỡng được lấy hoàn toàn là các loại thực phẩm có nguồn gốc thực vật. Nguyên liệu chính là mít, nấm, các loại đậu, rau, củ, ngũ cốc, hạt, trái cây…

Thật ra xu hướng này trên thế giới đã phát triển khoảng 4-5 năm trước tuy nhiên nó chỉ thật sự bùng nổ sau đại dịch covid-19, một loại dịch bệnh gây nhiều thiệt hại về người lại có nguồn gốc từ động vật.

Chính vì thế, sau đại dịch, các nghiên cứu bắt đầu tập trung vào sức khỏe con người, giảm thiểu bệnh tật. Và người ta nhận ra rằng biến đổi khí hậu, ô nhiễm môi trường là một trong những tác nhân gây nên bệnh tật và dịch bệnh.

Nhiều nghiên cứu bắt đầu rà soát lại ngành chăn nuôi, vấn đề canh tác nông nghiệp sử dụng quá nhiều hóa chất gây ảnh hưởng đến môi trường, sức khỏe con người. Và xu hướng plant - based thật sự bùng nổ.

doanh nhân Nguyễn Lâm Viên, Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Vinamit.

 Xu hướng "plant-based" trên thế giới đang diễn như thế nào thưa ông?

Plant-based là khái niệm còn khá mới ở Việt Nam nhưng đã bùng nổ trên thế giới từ vài năm trước, mạnh nhất ở Canada, Úc, và các nước châu Âu. Ở châu Á, Ấn Độ, Indonesia, Thái Lan, và Nhật Bản cũng đã phát triển mạnh mẽ xu hướng này. Sản phẩm plant-based hiện diện khắp siêu thị, từ hàng khô, hàng lạnh, hàng đóng hộp, đến gia vị. Các cửa hàng thức ăn nhanh như KFC, McDonald's, và Taco Bell cũng có sản phẩm plant-based, như gà rán có nguồn gốc từ thực vật của KFC.

Theo báo cáo của Bloomberg Intelligence, quy mô thị trường toàn cầu của thực phẩm làm từ thực vật ước tính đạt 162 tỷ USD vào năm 2030, xấp xỉ 5,5 lần so với năm 2020.Còn tại thị trường Việt Nam, năm 2020 đã đạt 249 triệu USD, với 70% là các sản phẩm có nguồn gốc đậu nành.

Theo báo cáo của Bühler, giai đoạn 2021 - 2025, dự báo thị trường thịt thực vật ở Việt Nam sẽ tăng trưởng mạnh với tỷ lệ tăng trưởng 11,85%/năm, và sẽ đạt mốc 500 triệu USD vào cuối năm 2025.

Vậy plant - based chỉ là những người theo đạo ăn chay?

Xu hướng plant-based là thực phẩm mới dành cho mọi người, giúp cải thiện sức khỏe và phòng tránh dịch bệnh. Thức ăn từ động vật như thịt đỏ và thịt hoang dã đã gây bùng nổ các dịch bệnh như COVID-19 và ung thư. Đã đến lúc con người thay đổi lối sống, ăn uống thân thiện với môi trường.

Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng người từ 18 tuổi trở lên đang lựa chọn plant-based để bảo vệ động vật và môi trường. Plant-based không chỉ tốt cho sức khỏe mà còn giúp giảm cân và giữ dáng. Điều này đã được chứng minh ở các nước Âu-Mỹ, nơi xu hướng này trở thành lựa chọn dinh dưỡng thay thế đạm động vật.

Cơ hội và thách thức của thị trường Việt Nam trước xu hướng này là gì thưa ông?

Xu hướng plant - based là cơ hội lớn đối với Việt Nam, vì Việt Nam nằm trên nguồn tài nguyên của plant - based. Chúng ta có đất đai màu mỡ, nước ngọt và lao động am hiểu về nông nghiệp, có kinh nghiệm và giá rẻ nên cơ hội là rất lớn.

Tương lai những đất nước sở hữu nhiều tài nguyên nông nghiệp như Việt Nam sẽ là nơi cung cấp thực phẩm cho thế giới trong đó có nguồn thực phẩm plant - based. Việt Nam sẽ là "bữa ăn cho thế giới trong tương lai"

Cụ thể, trên thế giới có 3 nguyên liệu chính để làm plant - based đó là các loại đậu, nấm và mít…Việt Nam có đủ sức cung cấp nguồn nguyên liệu này đặc biệt là mít loại trái cây có cả 4 mùa và trồng bất cứ nơi nào trên lãnh thổ Việt Nam.

Tuy nhiên nếu xu hướng plant - based bùng nổ thì Việt Nam cần thay đổi cách làm nông nghiệp truyền thống bao lâu nay để nắm bắt cơ hội này. Làm nông nghiệp theo hướng hữu cơ, bảo vệ nguồn đất, nước hạn chế sử dụng phân bón hóa học và thuốc trừ sâu để hướng đến một nền nông nghiệp bền vững lâu dài. Nâng cao giá trị nông sản bằng những chế biến sâu…

Nếu nông nghiệp Việt Nam, nông dân chúng ta không nắm bắt được cơ hội thì sẽ bị những "ông lớn" giàu về tài chính hoặc là rơi vào tay của các doanh nghiệp nước ngoài họ sẽ khai thác triệt để nguồn tài nguyên nông nghiệp của chúng ta để cung cấp thực phẩm cho thế giới.

Chính vì vậy, khi nhận diện được xu hướng plant - based đang bùng nổ trên thế giới thì chúng ta phải nắm bắt cơ hội, tiếp cận sớm, hoặc là người đi làm công cho thị trường thế giới.

Việt Nam sở hữu lợi thế nền nông nghiệp có thể gia nhập thị trường đạm thực vật.

Vậy trong cuộc chơi này, Vinamit là một trong những doanh nghiệp đi đầu trong xu hướng plant - based thì sẽ có những thuận lợi và thách thức gì?

Thuận lợi là Vinamit có nguồn nguyên liệu thực vật dồi dào chuẩn organic tại các nông trại của mình ở Bình Dương, Lâm Đồng...

Tuy nhiên để có được nguồn nguyên liệu chuẩn hữu cơ cho plant - based thì Vinamit đã đầu tư từ rất lâu chứ đó không phải là câu chuyện một sớm một chiều. Những nông trại mít và rau hữu cơ đã được đầu tư từ nhiều năm trước.

Vinamit, đầu tư từ con người đến vật chất. Những kỹ sư Vinamit được đào không chỉ giỏi chuyên môn mà còn được học về dinh dưỡng có bằng cấp chuyên môn. Họ trở thành chuyên gia dinh dưỡng, để có thể tư vấn cho người tiêu dùng. Và nông nghiệp Vinamit theo đuổi là "Thực phẩm thay đổi sự sống".

Plant - based chỉ là hành động đầu tiên trong chuỗi hành trình. Không dừng ở thị trường Việt Nam, Vinamit định hướng xuất khẩu thương hiệu và mô hình bên cạnh những mặt hàng truyền thống mà Vinamit vẫn xuất khẩu bấy lâu nay.

Một câu hỏi cuối cùng mà có lẻ người tiêu dùng sẽ quan tâm đó là giá cả plant - based có đắt hay không?

Những thực phẩm plant - based có giá thành rẻ hơn thực phẩm từ thịt động vật. Như bạn thấy đấy, nó không chỉ có nguồn gốc thực vật hữu cơ phong phú, giá thành hợp lý mà lại tốt cho sức khỏe, hương vị thì lại không khác gì những món ăn làm từ động vật khác vì không có lý do gì plant - based không chiếm lĩnh thị trường trong lai cả.

Và theo thực tế ghi nhận tại nhà hàng Lá Mới (một chuỗi nhà hàng plant - based 100% của Vinamit) thì phân khúc khách hàng plant - based khá đa dạng từ khách Tây cho đến các bạn trẻ chứ không còn giới hạn là người theo đạo hay không. Người tiêu dùng đến với plant - based chỉ với tiêu chí là thực phẩm tốt cho sức khỏe.

Lá Mới mang khác vọng của bản thân tôi nói riêng và nền nông nghiệp hữu cơ nói chung. Nó còn là nguồn cảm hứng cho một loại thực phẩm mới mang lại sức khỏe cho con người.

Tôi và các cộng sự của mình sẽ là người tiên phong trong phong trào plant - based này để thay đổi từ từ thói quen ăn uống của con người. Vậy nên định hướng của Lá Mới là plant - based, định nghĩa của plant - based là hãy quay về 100% thực vật.

Xin cảm ơn ông Nguyễn Lâm Viên vì những chia sẻ đầy tâm huyết và thú vị. Chúc ông dồi dào sức khỏe và tiếp tục gặt hái nhiều thành công, đưa xu hướng plant-based trở thành lựa chọn hàng đầu, góp phần xây dựng một thị trường thực phẩm bền vững và lành mạnh cho cộng đồng!