Trên toàn cầu, số người mắc tiểu đường loại 2 đang tăng nhanh, với dự báo có thể lên tới 1,31 tỷ người vào năm 2050. Cùng lúc đó, bệnh tim mạch vẫn là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu thế giới, và thường xuất hiện song song với tiểu đường.

Một nghiên cứu từ các nhà khoa học thuộc Đại học Monash (Úc) phối hợp cùng Trung tâm Y tế Đại học Leiden (Hà Lan) mới đây vừa công bố kết quả thử nghiệm về một loại thuốc mang tên IC7Fc được đánh giá là giải pháp “hai trong một” khi có khả năng nhắm mục tiêu cùng lúc vào cả bệnh tiểu đường và bệnh tim mạch.

“Các nghiên cứu trước đây của chúng tôi cho thấy IC7Fc có thể giúp quản lý bệnh tiểu đường loại 2, một bệnh chuyển hóa,” giáo sư Mark Febbraio, Viện Khoa học Dược phẩm Monash (MIPS), cho biết. “Nghiên cứu mới này cho thấy nó cũng có thể giảm xơ vữa động mạch, nghĩa là làm chậm quá trình ‘tắc nghẽn’ động mạch, nơi các chất béo tích tụ và cản trở dòng máu đến tim”.

IC7Fc là một protein được thiết kế trong phòng thí nghiệm, mô phỏng hoạt động của một hoạt chất hóa học tự nhiên trong cơ thể là interleukin-6 (IL-6). Thông thường, IL-6 có khả năng giúp điều hòa trao đổi chất và sửa chữa mô nhưng đổng thời gây tác viêm có hại cho cơ thể.

IC7Fc được lập trình để chỉ kích hoạt phần “có lợi” của IL-6, giúp cải thiện trao đổi chất và bảo vệ tế bào, trong khi vô hiệu hóa con đường gây viêm. Nói cách khác, thuốc giữ lại tác dụng tốt của IL-6 mà không mang theo những tác dụng phụ có hại.

Để kiểm tra hiệu quả, nhóm nghiên cứu sử dụng chuột cái được biến đổi gen trở nên dễ mắc chứng xơ vữa động mạch. Chúng được cho ăn chế độ “phương Tây” giàu cholesterol trong 7 tuần, sau đó được chia thành các nhóm: tiêm IC7Fc, dùng statin (thuốc giảm cholesterol thông dụng), kết hợp cả hai, hoặc dùng giả dược. Các nhà khoa học theo dõi các chỉ số lipid, cholesterol, tình trạng viêm và chức năng gan.

Kết quả cho thấy IC7Fc làm giảm mạnh lượng chất béo trong máu, vượt trội hơn cả statin. Thuốc làm giảm quá trình sản xuất chất béo mới trong gan, giảm tiết cholesterol “xấu” VLDL, đồng thời làm tăng cường chuyển đổi cholesterol thành axit mật, giúp loại bỏ cholesterol khỏi cơ thể. IC7Fc không ảnh hưởng đến khả năng hấp thụ cholesterol từ thức ăn, mà thay vào đó thúc đẩy gan “đốt cháy” và tái chế cholesterol hiệu quả hơn.

Những con chuột được tiêm IC7Fc có các tổn thương xơ vữa động mạch nhỏ hơn 84% so với nhóm đối chứng. Các mảng bám trong động mạch của chúng cũng ổn định hơn và ít có nguy cơ vỡ, từ đó giảm khả năng gây ra nhồi máu cơ tim. Ngoài ra, mức độ viêm trong thành mạch giảm đáng kể, trong khi toàn cơ thể không bị ảnh hưởng tiêu cực. Chuột được điều trị cũng có mức insulin thấp hơn, cho thấy thuốc mang lại lợi ích chuyển hóa kép.

Tuy nhiên, các nhà khoa học nhấn mạnh rằng nghiên cứu vẫn đang ở giai đoạn thử nghiệm trên động vật. Cần tiến hành thêm các thử nghiệm lâm sàng trên người để đánh giá độ an toàn và hiệu quả lâu dài, đặc biệt vì thời gian điều trị mới chỉ kéo dài 7 tuần.

Trong những nghiên cứu trước, IC7Fc cũng đã được chứng minh làm giảm cảm giác thèm ăn và mỡ cơ thể ở chuột béo phì. Trong nghiên cứu lần này, tác dụng tích cực xuất hiện ngay cả ở chuột gầy nhưng dễ bị cholesterol cao và xơ vữa động mạch.

“Những kết quả này cho thấy IC7Fc có thể mang lại lợi ích kép, vừa giúp giảm béo phì và đồng thời bảo vệ tim”, giáo sư Febbraio nhận định. “Đây là một bước tiến thú vị hướng tới một phương pháp điều trị nhắm mục tiêu cả bệnh chuyển hóa và bệnh tim mạch”.

Nghiên cứu chi tiết đã được công bố trên tạp chí khoa học Science Advances.