Trên mạng xã hội, “trà xanh” - “tiểu tam” trở thành hình ảnh tiêu cực phổ biến, bị đổ lỗi cho mọi tan vỡ. Nhưng nếu chỉ nhìn hiện tượng mà không đi sâu vào căn nguyên, chúng ta có thể đang bỏ lỡ cơ hội sửa sai, không chỉ cho một cá nhân mà cho cả cấu trúc văn hóa ứng xử.

Khi tình cảm đến sai thời điểm, không phải ai cũng bắt đầu tình yêu với ý định chen ngang hạnh phúc của người khác. Theo một khảo sát năm 2023 do Viện Nghiên cứu Tâm lý và Hành vi TP.HCM thực hiện trên 1.200 phụ nữ, gần 48% số người từng rơi vào mối quan hệ với đàn ông có gia đình khẳng định họ không hề biết tình trạng hôn nhân của đối phương trong giai đoạn đầu.

Hiện trường vụ việc một nữ nhân viên ngân hàng bị đánh ghen tại TP Cần Thơ, đầu năm 2025.

Đó là những người bước vào một mối quan hệ tưởng chừng hợp pháp, chỉ để phát hiện mình đã trở thành "người thứ ba" khi đã quá trễ. Một phần vì bị lừa dối, phần khác vì thiếu minh bạch trong đời sống hôn nhân ở xã hội Việt Nam, nơi vẫn còn không ít người đàn ông “đeo nhẫn nhưng sống độc thân”.

Không chỉ tình cảm, có cả tính toán, tất nhiên, có những trường hợp người phụ nữ chọn trở thành người thứ ba một cách chủ động, vì cảm xúc, vì hy vọng thay đổi kết cục, hoặc vì mục đích cá nhân như địa vị, tiền bạc. Tuy nhiên, bất kể động cơ là gì, thì kết quả chung vẫn là bước vào một vùng sai trái về đạo đức, thậm chí là pháp lý.

Theo Luật Hôn nhân và Gia đình hiện hành, người phá vỡ mối quan hệ hôn nhân hợp pháp có thể bị xử lý hành chính hoặc khởi kiện dân sự nếu gây hậu quả nghiêm trọng. Nhưng trên thực tế, sự phán xét nặng nề nhất vẫn đến từ xã hội chủ yếu hướng vào người phụ nữ.

Trách nhiệm không thể một chiều, chúng ta thường quên mất: người thứ ba không thể bước vào nếu người đàn ông không mở cửa. Trong mọi mối quan hệ sai trái, người chủ động phản bội lời thề hôn nhân là người đã có gia đình. Nếu chỉ chỉ trích phụ nữ, chúng ta đang bỏ qua một nửa bản chất của vấn đề là sự thiếu bản lĩnh và trung thực từ người đàn ông.

Và trong khi người phụ nữ phải đối diện với miệt thị, tẩy chay, thì người đàn ông thường không hứng chịu hậu quả tương xứng. Đây là bất công giới tính tồn tại lâu đời trong văn hóa xã hội, đáng để đặt lại câu hỏi.

Một vụ việc nghi là đánh ghen trên đường tại Quảng Nam vài năm trước.

Không cổ xúy nhưng cũng không vội kết án. Bài viết này không biện hộ cho hành vi sai trái. Không ai có quyền xây hạnh phúc của mình trên sự đổ vỡ của người khác. Nhưng khi xét đoán một người, cần phân biệt giữa người bị lừa dối và người cố tình chen ngang. Giữa một lần vấp ngã và chuỗi sai phạm có chủ đích.

Một xã hội tử tế không phải là nơi dung túng lỗi lầm, mà là nơi phân biệt được bản chất vấn đề, biết chỉ rõ đúng sai mà vẫn chừa cho người biết quay đầu một lối đi. Sự thấu cảm không xung đột với đạo đức, nó là điều kiện để đạo đức trở nên nhân văn.

Đừng định danh một con người bằng một giai đoạn. Người thứ ba không phải là một định danh trọn đời. Họ nếu biết dừng lại, sửa sai và bước ra khỏi mối quan hệ ấy vẫn có thể sống một cuộc đời chính trực. Mỗi người phụ nữ, dù từng sai, vẫn xứng đáng được sống trong yêu thương, tử tế. Hạnh phúc như đạo đức không nên được xây từ nước mắt, nhưng tha thứ mới là cách duy nhất để khép lại một vòng sai lầm.

Trong thế giới đang dần mở rộng các chuẩn mực, thay vì phán xét theo bản năng, hãy hiểu bằng lý trí, cảm thông bằng trí tuệ. Đó không chỉ là cách ứng xử với người thứ ba, mà còn là thái độ sống cần có với bất kỳ ai từng lạc bước trong đời.