Sự kiện diễn ra trang trọng tại Hà Nội, trùng dịp kỷ niệm 30 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam – Hoa Kỳ (1995-2025) và 78 năm Ngày Thương binh Liệt sĩ (27/7/1947 – 27/7/2025).

Thứ trưởng Bộ Nội vụ Cao Huy, Đại sứ Hoa Kỳ tại Việt Nam Marc E. Knapper thăm trưng bày Tài liệu “30 năm quan hệ Việt Nam – Hoa Kỳ”

Buổi trưng bày có sự hiện diện của Thứ trưởng Bộ Nội vụ Cao Huy, Đại sứ Hoa Kỳ tại Việt Nam Marc E. Knapper, cùng đông đảo đại diện các cơ quan, tổ chức, cựu chiến binh và thân nhân các gia đình liệt sĩ. Đây không chỉ là một hoạt động mang nặng giá trị lịch sử và nhân văn mà còn là biểu tượng sống động cho hành trình vượt qua quá khứ, hướng tới tương lai hợp tác bền vững giữa hai quốc gia.

Chặng đường 30 năm từ bình thường hóa đến đối tác chiến lược. Vượt qua vết sẹo chiến tranh, xây dựng niềm tin

Phát biểu khai mạc, Thứ trưởng Bộ Nội vụ Cao Huy chia sẻ: "Chúng ta không chỉ cùng nhau nhìn lại chặng đường 30 năm quan hệ ngoại giao Việt Nam - Hoa Kỳ, mà còn chứng kiến một khoảnh khắc lịch sử đầy xúc động và nhân văn." Ông nhấn mạnh, từ khi thiết lập quan hệ ngoại giao vào năm 1995, hai nước đã cùng nhau viết nên những dấu mốc quan trọng: ký kết Hiệp định Thương mại song phương năm 2000, xác lập quan hệ Đối tác toàn diện năm 2013 và đặc biệt là nâng cấp lên quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện vì hòa bình, hợp tác và phát triển bền vững vào tháng 9 năm 2023.

Thứ trưởng Bộ Nội vụ Cao Huy

Thứ trưởng Cao Huy bày tỏ lòng tri ân sâu sắc và chia sẻ niềm vui với các gia đình liệt sĩ, cựu chiến binh đã có mặt để nhận lại những hồ sơ từ "nửa kia trái đất". Ông xem đây là minh chứng cho nỗ lực không ngừng nghỉ trong việc tìm kiếm, kết nối ký ức và sẻ chia tình người giữa hai dân tộc. Ông tin tưởng rằng, trên nền tảng lịch sử và sự hiểu biết lẫn nhau, quan hệ Việt Nam - Hoa Kỳ sẽ tiếp tục phát triển mạnh mẽ, mang lại lợi ích thiết thực cho nhân dân hai nước, đồng thời đóng góp tích cực vào hòa bình, ổn định và phát triển bền vững của khu vực và thế giới.

Đại sứ Marc E. Knapper

Từ phía Hoa Kỳ, Đại sứ Marc E. Knapper xúc động phát biểu: "Từ những vết sẹo chiến tranh, chúng ta đã cùng vượt qua quá khứ, xây dựng tương lai dựa trên niềm tin, sự tôn trọng lẫn nhau và sự hợp tác." Đại sứ nhấn mạnh rằng hòa bình là một hành trình dài, đòi hỏi nỗ lực không ngừng của mỗi thế hệ. Những tài liệu, hình ảnh được trưng bày hôm nay không chỉ là những mảnh ghép lịch sử mà còn là những câu chuyện mạnh mẽ về sự gắn kết, sẻ chia và hòa giải của con người. Ông khẳng định, việc trao trả những kỷ vật cá nhân cho cựu chiến binh hoặc gia đình họ là minh chứng đầy ý nghĩa cho sự tiến xa mà hai dân tộc đã đạt được.

Hé lộ những tài liệu lịch sử chưa từng công bố

Triển lãm "30 năm quan hệ Việt Nam – Hoa Kỳ" được chia thành ba phần chính: "Tiến tới thiết lập quan hệ ngoại giao", "Hợp tác và phát triển", và "Vững bước vào kỷ nguyên mới".

Nguồn tư liệu được khai thác phong phú từ Trung tâm Lưu trữ quốc gia III, Bộ Ngoại giao Việt Nam, Thông tấn xã Việt Nam, Trung tâm Việt Nam tại Đại học Công nghệ Texas – Hoa Kỳ, Đại sứ quán Hoa Kỳ tại Việt Nam và các nhân chứng lịch sử. Trưng bày phản ánh rõ nét những dấu mốc quan trọng, nỗ lực hợp tác trên nhiều lĩnh vực như chính trị, kinh tế, văn hóa, khoa học, giáo dục, y tế và quốc phòng.

Đáng chú ý, nhiều tài liệu quý giá lần đầu tiên được công bố rộng rãi, bao gồm các văn bản liên quan đến tiến trình bình thường hóa quan hệ ngoại giao giữa Việt Nam và Hoa Kỳ; Tuyên bố của Tổng thống William Jefferson Clinton về việc thiết lập quan hệ bình thường với Việt Nam (11/7/1995), hiện lưu giữ tại Lưu trữ Quốc gia Hoa Kỳ; và Tuyên bố của Thủ tướng Võ Văn Kiệt ngày 12/7/1995 về quyết định của Tổng thống Bill Clinton, hiện đang được bảo quản tại Trung tâm Lưu trữ quốc gia III.

Bên cạnh đó, trưng bày cũng giới thiệu một số hồ sơ, chứng tích chiến tranh lần đầu tiên được trao trả cho các cựu chiến binh và thân nhân liệt sĩ, hiện đang được lưu giữ tại Trung tâm Việt Nam và Lưu trữ, Đại học Công nghệ Texas, Hoa Kỳ. Nhân dịp này, Đại sứ quán Hoa Kỳ tại Việt Nam cũng gửi tặng 30 bức ảnh, tượng trưng cho 30 năm quan hệ ngoại giao Việt Nam – Hoa Kỳ.

Điểm nhấn đầy xúc động của sự kiện chính là lễ trao trả hồ sơ và chứng tích chiến tranh cho thân nhân các liệt sĩ và cựu chiến binh Việt Nam. Đây là thành quả của sự phối hợp chặt chẽ giữa Trung tâm Việt Nam – Đại học Công nghệ Texas, Hội Việt – Mỹ, tổ chức "Trái tim người lính Việt Nam", câu lạc bộ "Mãi mãi tuổi 20" và "Kỷ vật kháng chiến".

Trung tâm Việt Nam - Đại học Công nghệ Texas đã trao tặng Trung tâm Lưu trữ quốc gia III hơn 200 bộ hồ sơ, dữ liệu chứng tích chiến tranh để tiếp tục quản lý và trao trả cho các gia đình. Chỉ riêng năm 2025, Tổ chức "Trái tim người lính Việt Nam" đã biên soạn và tóm tắt gần 50 hồ sơ chứng tích chiến tranh, đăng tải lên mạng xã hội. Sau đó, các nhóm tình nguyện viên của Câu lạc bộ "Mãi mãi tuổi 20" và "Kỷ vật kháng chiến" ở nhiều tỉnh, thành phố đã không quản ngại khó khăn, dựa trên những thông tin và địa chỉ ít ỏi để đến tận từng thôn xóm tìm kiếm và xác minh.

Nhờ nỗ lực bền bỉ trong gần hai tháng, đã có 22 liệt sĩ được tìm thấy thân nhân và một số cựu chiến binh còn sống được kết nối với những kỷ vật chiến tranh của mình. Những giọt nước mắt đoàn tụ, những cái ôm chặt của các gia đình khi nhận lại kỷ vật của người thân đã hy sinh là minh chứng hùng hồn cho sức mạnh hàn gắn của lịch sử và tình người.

Trao trả hồ sơ chứng tích chiến tranh cho các gia đình liệt sĩ và các cựu chiến binh

Sự kiện lần này cũng là dịp để tôn vinh vai trò quan trọng của công tác lưu trữ – nơi gìn giữ ký ức dân tộc và là nguồn tư liệu quý giá phục vụ đối thoại, hợp tác quốc tế. Các cơ quan lưu trữ của Việt Nam và Hoa Kỳ đang đẩy mạnh hợp tác trong trao đổi tài liệu, tổ chức trưng bày, xuất bản, hỗ trợ nghiên cứu và công bố tài liệu, góp phần vào sự phát triển kinh tế - xã hội của cả hai nước.

Trao trả hồ sơ chứng tích chiến tranh cho các gia đình liệt sĩ và các cựu chiến binh