Tại Cabo Verde, quốc đảo nằm giữa Đại Tây Dương, các lĩnh vực Khoa học, Công nghệ, Kỹ thuật và Toán học (STEM) đang chứng kiến sự chuyển mình mạnh mẽ nhờ những nỗ lực thúc đẩy sự tham gia của phụ nữ. Nhiều sáng kiến đã và đang được triển khai nhằm phá vỡ rào cản giới tính, mở đường cho phụ nữ khám phá và phát triển sự nghiệp trong STEM.

Chương trình "STEM para as meninas" do Phòng thí nghiệm tăng tốc của Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP) phối hợp với tổ chức Women in Tech khởi xướng, đã kết nối các nữ sinh trung học với những phụ nữ truyền cảm hứng trong lĩnh vực STEM. Sáng kiến này không chỉ cung cấp thông tin mà còn truyền cảm hứng, giúp các em tự tin theo đuổi đam mê và xóa bỏ định kiến giới.

Rào cản từ việc thiếu thông tin

Khảo sát từ chương trình cho thấy thiếu thông tin là rào cản chính khiến trẻ em gái khó tiếp cận các ngành STEM. Một nửa số học sinh chọn ngành học dựa trên sở thích cá nhân, trong khi nửa còn lại chịu ảnh hưởng từ cha mẹ hoặc giáo viên. Những lựa chọn ngành nghề tập trung nhiều vào lĩnh vực quản lý (21%), y tế và y học (22%), trong khi chỉ có 8% quan tâm đến công nghệ và máy tính. Thực trạng này cho thấy sự cần thiết của việc nâng cao nhận thức và khuyến khích học sinh tham gia vào các ngành khoa học.

Theo số liệu của UNESCO năm 2017, phụ nữ chỉ chiếm 35% sinh viên ngành STEM trên toàn cầu. Tại Cabo Verde, dữ liệu năm 2022-2023 cho thấy dù 68,2% học sinh trung học là nữ và tỷ lệ hoàn thành chương trình trung học của các em cao hơn nam sinh (71,2% so với 53,5%) nhưng tỷ lệ nữ giới lựa chọn STEM vẫn thấp. Sự chênh lệch còn thể hiện ở lựa chọn môn học kỹ thuật khi nữ sinh chiếm ưu thế ở ngành quản lý doanh nghiệp nhỏ (55%) và kế toán (65%), nhưng lại ít xuất hiện trong các ngành cơ khí (14%), điện (13%) và quản trị hệ thống máy tính (10,8%). Điều này phản ánh định kiến giới vẫn còn tồn tại, hạn chế cơ hội nghề nghiệp của phụ nữ.

Những tấm gương truyền cảm hứng

Dù đối mặt với nhiều thách thức, phụ nữ Cabo Verde vẫn ghi dấu ấn mạnh mẽ trong lĩnh vực STEM. Tiến sĩ Pamela Borges, chuyên gia kỹ thuật y sinh, nổi bật với các nghiên cứu về sinh học phân tử và là người thành lập phòng thí nghiệm sinh học phân tử đầu tiên tại Cabo Verde. Cô từng nhận giải thưởng L'Oréal-UNESCO cho "Phụ nữ trong khoa học khu vực châu Phi cận Sahara". Trên LinkedIn, cô chia sẻ: "Tôi vô cùng tự hào khi là người Cabo Verde đầu tiên giành được giải thưởng này. Từng bước một, chúng tôi có thể xây dựng Cabo Verde và thế giới mà chúng ta mong muốn, sử dụng khoa học như một công cụ để phá vỡ các rào cản, vượt qua ranh giới kiến thức, mang lại sự đổi mới và phát triển".

Tiến sĩ Yara Rodrigues, nhà khoa học sinh học phân tử, là người tiên phong nghiên cứu về đa dạng sinh học và môi trường. Cô là đại sứ đầu tiên của Cabo Verde tại Diễn đàn Next Einstein, tích cực truyền cảm hứng cho thế hệ trẻ bảo vệ môi trường. Các nghiên cứu của cô về sự mềm dẻo kiểu hình đóng vai trò quan trọng trong việc thích nghi với biến đổi khí hậu - thách thức lớn với quốc gia đảo nhỏ như Cabo Verde.

Any Pereira, cử nhân kỹ sư máy tính, hiện là nhà nghiên cứu nổi bật và là nguồn cảm hứng cho nhiều phụ nữ trẻ theo đuổi STEM. Cô đã nhận nhiều giải thưởng và thực hiện luận văn thạc sĩ về khả năng kết nối Internet của các hệ thống quan trọng ở Bồ Đào Nha.

Những thành tựu của họ là minh chứng sống động cho việc phụ nữ hoàn toàn có thể tạo nên những dấu ấn sâu sắc trong STEM. Đó là kết quả của sự kiên trì, đam mê và khát vọng chinh phục tri thức, mở ra con đường phát triển bền vững cho Cabo Verde và truyền cảm hứng cho thế hệ tương lai.