Thời khắc lịch sử này diễn ra sau khi Thổ Nhĩ Kỳ tuần trước quyết định cho phép Phần Lan gia nhập NATO mà không có nước láng giềng Thụy Điển.

Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg hôm thứ Hai cho biết đây là "một tuần lễ lịch sử" khi liên minh này "lần đầu tiên treo cờ Phần Lan tại trụ sở NATO", đánh dấu "một ngày tốt lành cho an ninh của Phần Lan, cho an ninh của Bắc Âu và cho NATO nói chung".

Ông cũng nói rằng ông hy vọng Thụy Điển sẽ gia nhập NATO trong những tháng tới, mặc dù điều đó có vẻ không chắc chắn.

Tất cả các thành viên của liên minh phải chấp thuận bất kỳ thành viên mới nào và Thổ Nhĩ Kỳ đã tạm dừng xem xét trường hợp của Stockholm trong cái mà các chuyên gia coi là một trò chơi quyền lực của Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdoğan.

Elisabeth Braw, chuyên gia về các vấn đề quốc phòng châu Âu tại Viện Doanh nghiệp Mỹ, cho biết: "Đây là phần căng thẳng, thực sự không rõ ràng về mốc thời gian. Phần lớn là về sân khấu chính trị, khiến nó trở nên rất khó đoán".

Phần Lan và Thụy Điển trong nhiều thập kỷ đã giữ lập trường không liên kết với NATO để tránh căng thẳng với Nga, vốn coi việc mở rộng liên minh là mối đe dọa an ninh. Phần Lan có chung đường biên giới dài 830 dặm với Nga.

Nhưng sau cuộc tấn công của Tổng thống Nga Vladimir Putin vào Ukraina năm ngoái đã khiến hai quốc gia Bắc Âu này đã nhanh chóng từ bỏ vị thế trung lập và nộp đơn xin gia nhập NATO vào tháng 5/2022.

Helsinki và Stockholm vào cuối mùa Hè năm 2022 đã chính thức được mời tham gia liên minh, với hầu hết các thành viên NATO chấp thuận đơn đăng ký của họ trong vòng vài tuần.

Tuy nhiên, theo các quy tắc gia nhập, bất kỳ thành viên nào cũng có thể phủ quyết việc một quốc gia mới tham gia, và Thổ Nhĩ Kỳ và Hungary, đã làm điều này.

Ankara khẳng định Phần Lan và Thụy Điển cần có lập trường cứng rắn hơn đối với đảng Công nhân người Kurd (PKK), bị Thổ Nhĩ Kỳ và Liên minh châu Âu coi là nhóm khủng bố.

Ba quốc gia đã thực hiện các bước tạm dừng để đạt được thỏa hiệp – vào tháng 6, họ đã ký một biên bản ghi nhớ để giải quyết những lo ngại của Ankara – và tuần trước, quốc hội Thổ Nhĩ Kỳ đã nhất trí phê chuẩn việc Phần Lan gia nhập NATO, quốc gia thành viên cuối cùng phê chuẩn.

Thụy Điển phải làm gì để gia nhập NATO?

Các quan chức phương Tây đã bày tỏ sự lạc quan rằng Thụy Điển sẽ sớm cùng với nước láng giềng Bắc Âu gia nhập NATO, tốt nhất là trước thềm hội nghị thượng đỉnh các nhà lãnh đạo NATO được tổ chức vào tháng 7 tại Vilnius, Litva.

Nhưng Thổ Nhĩ Kỳ chưa cho biết liệu họ có chấp thuận tư cách thành viên NATO của Thụy Điển hay không, vốn đã bị đình trệ kể từ tháng 1.

Và Hungary, thành viên NATO áp chót chấp thuận cho Phần Lan gia nhập, nhận thấy có "rất nhiều bất bình cần được giải quyết" trước khi phê chuẩn cho Thụy Điển, phát ngôn viên chính phủ Zoltán Kovács cho biết vào tuần trước, theo Reuters.

Phát biểu với các phóng viên vào tuần trước, phó Trợ lý Bộ trưởng phụ trách các vấn đề châu Âu và Á-Âu Dereck Hogan cho biết, các quan chức Hoa Kỳ "muốn cả Hungary cũng như Thổ Nhĩ Kỳ xúc tiến việc chấp thuận Thụy Điển gia nhập càng sớm càng tốt…".

Ông nói thêm rằng Ngoại trưởng Antony Blinken, người sẽ có mặt tại Brussels vào thứ Ba để dự lễ gia nhập của Phần Lan, sẽ gặp người đồng cấp Thổ Nhĩ Kỳ về việc mở rộng NATO, một "chủ đề chính trong các cam kết công khai cũng như riêng tư của chúng tôi".

Bên cạnh đó, cuộc bầu cử Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ vào tháng 5 cũng giúp mọi thứ trở nên nóng hơn. Nhiều người suy đoán rằng ông Erdoğan đang cố tình kìm hãm sự ủng hộ dành cho Thụy Điển vì lý do chính trị trong nước trước các cuộc bỏ phiếu.

Mathieu Droin, một chuyên gia NATO của Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế, cho biết: "Tôi nghĩ đây là một tình huống đôi bên cùng có lợi cho ông ấy, đặc biệt là vào thời điểm quan trọng vài tuần trước cuộc bầu cử Tổng thống. Nó giúp ông Erdoğan thể hiện mình là một nhà lãnh đạo cao cả".

Trong khi đó, Hungary chưa bao giờ đưa ra yêu cầu rõ ràng, với việc Thủ tướng Viktor Orban cáo buộc Stockholm và Helsinki truyền bá "những lời dối trá trắng trợn" về đất nước của ông.

Tuy nhiên, ngay cả khi các cuộc đàm phán về Thụy Điển tiếp tục kéo dài, điều đó không có nghĩa là nước này sẽ kém an toàn hơn, theo Droin.

"Tôi nghĩ nó không thay đổi đáng kể cục diện an ninh", ông nói với The Hill. "Thụy Điển đã ở rất gần NATO [và] trong vài năm qua đã hội nhập thậm chí còn gần hơn. Cũng công bằng khi nhớ rằng đã có những đảm bảo an ninh được các đồng minh NATO khác đưa ra cho Thụy Điển, cũng như Liên minh châu Âu".

Nga đã phản ứng như thế nào?

Tin tức về việc Phần Lan sắp trở thành thành viên dường như được Nga hài lòng, quốc gia trong tuần này đã cam kết tăng cường phòng thủ gần biên giới chung với các quốc gia nếu NATO nếu khối này gửi bất kỳ binh sĩ nào vào Phần Lan.

"Chúng tôi sẽ tăng cường tiềm lực quân sự của mình ở phía Tây và Tây Bắc", Thứ trưởng Ngoại giao Nga Alexander Grushko cho biết trên hãng thông tấn RIA Novosti do nhà nước kiểm soát.

"Trong trường hợp triển khai lực lượng của các thành viên NATO khác trên lãnh thổ Phần Lan, chúng tôi sẽ thực hiện các bước bổ sung để đảm bảo an ninh quân sự của Nga".

(The Hill)