Phó Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Chí Dũng phát biểu tại buổi làm việc. Ảnh: VAST

Chuyến thăm diễn ra trong bối cảnh Viện Hàn lâm vừa hoàn thành quá trình tái cơ cấu theo Nghị quyết 18 của Trung ương, tạo tiền đề cho một giai đoạn phát triển mới với trọng tâm là đổi mới sáng tạo, ứng dụng khoa học công nghệ và thúc đẩy chuyển đổi số.

Tham dự buổi làm việc có đại diện lãnh đạo nhiều bộ, ngành quan trọng như Văn phòng Chính phủ, Bộ Tài chính, Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Tư pháp, Bộ Nội vụ, Bộ Giáo dục và Đào tạo, Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam. Về phía Viện Hàn lâm, có sự tham dự của Chủ tịch Viện, GS.VS. Châu Văn Minh, cùng các Phó Chủ tịch GS.VS. Lê Trường Giang, GS.TS. Chu Hoàng Hà, GS.TS. Trần Tuấn Anh và lãnh đạo các đơn vị trực thuộc.

Buổi làm việc diễn ra khi Viện Hàn lâm đang đẩy mạnh triển khai chương trình hành động thực thi Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị. Đây là nghị quyết quan trọng nhằm tạo đột phá trong lĩnh vực khoa học và công nghệ, thúc đẩy đổi mới sáng tạo, ứng dụng công nghệ cao vào phát triển kinh tế - xã hội. Đồng thời, Viện Hàn lâm cũng đang tích cực chuẩn bị cho chuỗi sự kiện kỷ niệm 50 năm thành lập (20/5/1975 - 20/5/2025), bao gồm nhiều hội nghị, hội thảo khoa học cấp quốc gia nhằm đánh giá và định hướng chiến lược phát triển trong giai đoạn mới.

Phó Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Chí Dũng phát biểu chỉ đạo tại buổi làm việc. Ảnh: VAST

Phát biểu tại buổi làm việc, Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng đánh giá cao vai trò và những đóng góp của Viện Hàn lâm trong suốt 50 năm qua, đặc biệt trong nghiên cứu cơ bản và ứng dụng công nghệ vào thực tiễn. Ông nhấn mạnh: "Viện Hàn lâm là cơ quan nghiên cứu khoa học hàng đầu của đất nước, có nhiều thành tựu quan trọng được Đảng và Nhà nước ghi nhận. Việc tái cấu trúc bộ máy là cơ hội để nâng cao hiệu quả hoạt động, tập trung vào những nhiệm vụ lớn, xứng tầm với vị thế của Viện."

Phó Thủ tướng đề nghị Viện Hàn lâm cần tập trung vào các nhiệm vụ trọng tâm nhữ: Xác định rõ các lĩnh vực mũi nhọn và ưu tiên đầu tư phát triển. Tháo gỡ những khó khăn về cơ chế, nguồn lực và thương mại hóa kết quả nghiên cứu. Đẩy mạnh nghiên cứu khoa học cơ bản, công nghệ lõi và ứng dụng thực tiễn. Tăng cường hợp tác quốc tế, nâng cao vị thế khoa học công nghệ của Việt Nam.

GS.VS. Châu Văn Minh - Chủ tịch Viện Hàn lâm trình bày báo cáo. Ảnh: VAST

Tại buổi làm việc Chủ tịch Viện Hàn lâm, GS.VS. Châu Văn Minh, đã báo cáo về những thành tựu nổi bật của Viện trong 50 năm qua:

Báo cáo cho thấy hiện tại Viện có khoảng 3.500 cán bộ nghiên cứu, trong đó có gần 250 giáo sư, phó giáo sư và gần 1.000 tiến sĩ. Mỗi năm, Viện công bố hơn 2.000 công trình khoa học, nhiều nghiên cứu xuất hiện trên các tạp chí quốc tế danh tiếng với chỉ số ảnh hưởng cao. Viện đã đạt nhiều giải thưởng lớn như Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước, Ramanujan, L'Oreal, Kovalevskaia...

Trong giai đoạn 2020-2025, với sự hỗ trợ của Nhà nước và các bộ, ngành, Viện đã có những bước tiến đáng kể trong nâng cấp cơ sở vật chất, trang thiết bị nghiên cứu. Hiện tại, Viện có 10 phòng thí nghiệm trọng điểm, giúp phát triển các ngành khoa học mới và nâng cao chất lượng nghiên cứu.

GS.VS. Lê Trường Giang, Phó Chủ tịch Viện nêu một số khó khăn, vướng mắc chủ yếu trong hoạt động khoa học công nghệ và đề xuất giải pháp tại Viện Hàn lâm. Ảnh: VAST

Tại buổi làm việc, GS.VS. Lê Trường Giang, Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm, đã nêu một số khó khăn mà Viện đang gặp phải, đặc biệt là về cơ chế hoạt động của các đơn vị nghiên cứu khoa học và công nghệ. Hiện nay, các đơn vị này vẫn được phân loại là đơn vị sự nghiệp công lập, hoạt động theo cơ chế chung của các đơn vị cung cấp dịch vụ công, gây nhiều hạn chế trong việc tự chủ tài chính, tinh giản biên chế và phát triển nhân lực.

Viện Hàn lâm kiến nghị Chính phủ xem xét một số giải pháp đặc thù để tăng cường năng lực nghiên cứu và phát triển: Kiện toàn tổ chức theo hướng tinh gọn nhưng hiệu quả. Tập trung đầu tư nghiên cứu cho các lĩnh vực công nghệ trọng điểm như vũ trụ, lượng tử, vật liệu mới, AI, IoT, công nghệ sinh học, công nghệ môi trường và năng lượng tái tạo. Xây dựng các trung tâm đổi mới sáng tạo, đẩy mạnh chuyển giao công nghệ và thương mại hóa sản phẩm nghiên cứu. Đầu tư phát triển hạ tầng nghiên cứu, bao gồm việc đóng tàu nghiên cứu biển để phục vụ công tác khảo sát, nghiên cứu đại dương. Tăng cường hợp tác quốc tế, mở rộng đào tạo nhân lực khoa học công nghệ chất lượng cao.

Phát biểu kết luận buổi làm việc, Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh Viện Hàn lâm cần tiếp tục thực hiện các nhiệm vụ quan trọng: Hoàn thiện tổ chức bộ máy, đảm bảo tinh gọn, hiệu quả, tập trung vào chất lượng nhân sự. Dẫn dắt nghiên cứu khoa học - công nghệ, đẩy mạnh nghiên cứu cơ bản, phát triển công nghệ nguồn và ứng dụng thực tiễn. Phát triển nhân lực chất lượng cao, xây dựng cơ chế linh hoạt để thu hút nhân tài, chuyên gia quốc tế và Việt kiều. Thúc đẩy thương mại hóa công nghệ, xây dựng các trung tâm chuyển giao công nghệ, khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào nghiên cứu. Đa dạng hóa nguồn lực tài chính, hợp tác công - tư, hiện đại hóa phòng thí nghiệm đạt chuẩn quốc tế. Tăng cường hợp tác quốc tế, đưa Viện Hàn lâm trở thành trung tâm khoa học công nghệ hàng đầu khu vực.

Phó Thủ tướng bày tỏ kỳ vọng Viện Hàn lâm tiếp tục tiên phong trong nghiên cứu khoa học, làm chủ các công nghệ chiến lược, góp phần đưa Việt Nam trở thành quốc gia phát triển vào năm 2045.