Trong phần lớn thập kỷ đầu làm việc tại Facebook, danh tiếng của Sheryl Sandberg đã tăng cùng với quy mô và tầm ảnh hưởng của công ty mà bà giúp điều hành. Với tư cách là người chỉ huy thứ hai của người sáng lập Facebook Mark Zuckerberg, bà đã giám sát sự phát triển lớn mạnh của mảng kinh doanh quảng cáo cốt lõi trong khi tự xem mình là một biểu tượng nữ quyền doanh nghiệp.

Khi gia nhập Facebook với vai trò Giám đốc điều hành (COO) vào năm 2008, bà là người phụ nữ hiếm hoi trong bộ máy nhân sự cấp cao C-Suite của một công ty công nghệ. Cuốn sách của bà “Lean in” (tạm dịch: Dấn thân) được phát hành 5 năm sau đó, đã phát động một phong trào cùng tên nhằm truyền cảm hứng một thế hệ phụ nữ lên tiếng tại nơi làm việc và hơn thế. Đến năm 2016, bà Sandberg được xem là ứng viên CEO cho Disney và cũng được cân nhắc để đảm nhiệm chức Bộ trưởng Tài chính dưới thời Hillary Clinton.

Bà Sheryl Sandberg đi dạo cùng ông chủ Facebook Mark Zuckerberg sau một phiên họp tại Sun Valley, Idaho (Mỹ) tháng 7/2021 (Ảnh: CNN).

Thế nhưng khi danh tiếng của Facebook thay đổi sau cuộc bầu cử tổng thống năm 2016, danh tiếng của bà cũng bị suy giảm. Facebook đã phải đối mặt với những chỉ trích vì tạo điều kiện cho việc lan truyền thông tin sai lệch và các thuyết âm mưu gây mối đe dọa với các thể chế dân chủ. Facebook bị ảnh hưởng bởi vụ bê bối quyền riêng tư của công ty Cambridge Analytica năm 2018. Và gần đây, công ty – hiện có tên là Meta, đã bị chỉ trích từ những nhà lập pháp bởi cáo buộc đặt lợi nhuận lên trên con người và lờ đi những tác hại rõ ràng của nền tảng với những người dùng trẻ tuổi. Thời gian đó, bà Sandberg và Zuckerberg từng được gọi ra điều trần trước Quốc hội và xin lỗi công khai.

Giờ đây, bà Sandberg sẽ từ chức khỏi vị trí COO vào mùa thu này sau 14 năm điều hành, kế hoạch tập trung vào các nỗ lực từ thiện khi còn ở trong ban quản trị của công ty. Nhưng khi nhìn vào con dường tiếp theo của bản thân, bà đã để lại một di sản phức tạp, phần nào phản ánh chính di sản của tổ chức.

Vài giờ sau khi công bố kế hoạch rời đi, bà Sandberg được một số nhân vật nổi tiếng trong giới công nghệ và truyền thông ca ngợi. Nhà đầu tư mạo hiểm Bill Gurley cho biết bà Sandberg đã có một “thời kỳ không thể tin được” và lưu ý rằng “phần lớn giá trị vốn hóa thị trường 500 tỷ đô la được xây dựng từ khi bà gia nhập”. Bà trùm truyền thông Arianna Huffington đã gọi bà là “nhà vô địch của phụ nữ”. Và Fidji Simo, CEO của Instacart và là một cựu giám đốc của Facebook cho biết bà Sandberg “đã truyền cảm hứng cho rất nhiều người trong chúng tôi quyết tâm vươn tới và đạt được nhiều hơn”.

Tuy nhiên, những người theo dõi ngoài ngành lại nhấn mạnh những tác động tiêu cực từ Facebook đã xuất hiện trong giai đoạn của bà và cho rằng bà đã không làm gì nhiều để ngăn chặn chúng.

“Các quyết định của bà ấy tại Meta khiến các nền tảng mạng xã hội kém an toàn hơn với phụ nữ, người da màu, và thậm chí đe dọa hệ thống bầu cử của Mỹ”, bà Shaunna Thomas, nhà đồng sáng lập Ultra Violet, một nhóm vận động cho bình đẳng giới, đã nói trong một tuyên bố. “Bà Sandberg có quyền để hành động trong 14 năm, nhưng vẫn quyết định không làm”

Shoshana Zuboff, một giáo sư tại Trường Kinh doanh Harvard và tác giả vài cuốn sách về cách công nghệ đang tác động tới xã hội, chia sẻ với CNN rằng: bà tin công việc bà Sandberg về tìm cách kiếm tiền từ dữ liệu cá nhân người dùng khiến bà “phải chịu trách nhiệm về việc phá hủy quyền riêng tư”.

Bà Sandberg tuyên thệ trước Ủy ban tình báo Thượng viện Mỹ tại DC tháng 9/2018 (Ảnh: CNN).

Meta – công ty mẹ của Facebook, đã từ chối bình luận về chuyện này ngoài các bài đăng công khai từ Sandberg và Zuckerberg. Trong bài đăng của mình, bà Sandberg đã ghi chú rằng các vấn đề trên mạng xã hội đã thay đổi thế nào so với thời khi bà gia nhập công ty.

“Cuộc tranh luận xung quanh vấn đề truyền thông xã hội đã thay đổi quá mức nhận ra từ những ngày đầu tiên đó. Nói nó không phải lúc nào cũng dễ dàng là còn nhẹ”, bà nói. “Nhưng nó nên khó như vậy. Các sản phẩm chúng tôi tạo ra có một tác động to lớn, vậy nên chúng tôi có trách nhiệm xây dựng chúng theo một cách bảo vệ sự riêng tư và giữ an toàn cho mọi người”.

“Tôi và những con người tận tụy của Meta cảm nhận được sâu sắc trách nhiệm của mình. Tôi biết đội ngũ phi thường tại Meta sẽ tiếp tục làm việc không mệt mỏi để vượt qua những thách thức này, và tiếp tục làm công ty cũng như cộng đồng trở nên tốt hơn”, bà cho biết thêm.

Một "người lớn" trong tổ chức

Bà Sandberg gia nhập Facebook sau khi giữ các vai trò cấp cao tại Google và Bộ Tài chính. Bà được nhiều người coi là người dày dặn trong một công ty do một nhà sáng lập chừng hai mươi tuổi điều hành và đang bùng nổ tốc độ phát triển.

“Bà ấy bước vào một thời đại mà mọi người như nói rằng “Những người sáng lập cần người lớn trong một vài công ty này” và bà nhận được nhiều sự chú ý”, cựu nhân viên Facebook Katie Harbath, hiện đang là CEO của công ty tư vấn Anchor Change, cho biết. “Và theo một cách nào đó, cả Mark và Sheryl đều là đồng CEO”.

Bà Sandberg điều hành công ty khi tăng doanh thu hàng năm khoảng từ 150 triệu đô lên 117,9 tỷ đô vào năm ngoái. Bà cũng giám sát chính sách công, pháp lý và nhân lực khi số lượng nhân viên công ty tăng từ 500 lên gần 78.000 người. Trong vai trò của mình, bà trở thành một đại sứ của công ty và đôi khi gặp gỡ các lãnh đạo thế giới thay cho Zuckerberg.

Dưới sự lãnh đạo của bà Sandberg, các nhân viên của Meta tiến hành các khóa chống thiên vị và bà được ghi nhận là đã giúp tạo ra một số phạm vi quyền lợi mà nhân viên vẫn thích thú – như hỗ trợ cho những nhân viên muốn đông lạnh trứng và kéo dài thời gian nghỉ sau tang lễ sau sự ra đi đột ngột của chồng bà. (Bà thẳng thắn nói về việc giúp đỡ mọi người chia sẻ về nỗi đau mất mát, ngay cả tại nơi làm việc). Bà cũng được xem là nhân tố chính đằng sau quyết định thành lập nhóm Dân quyền của Facebook.

Bà Sheryl Sandberg cùng các giám đốc điều hành công nghệ trong cuộc gặp với Tổng thống Trump tháng 12/2016 (Ảnh: CNN)

Tuy nhiên, trong những năm gần đây, bà Sandberg đã vướng vào nhiều vụ bê bối PR tại công ty. Gồm một điều tra của tờ New York Times cho thấy Facebook đã cố phớt lờ và che dấu sự can thiệp của Nga vào nền tảng (một tuyên bố mà công ty đã chối bỏ) và rằng công ty đã thuê một công ty PR đào bới các đối thủ cạnh tranh, bị cáo buộc lưu hành thông tin về tỷ phú George Soros và cố gắng liên kết ông này với các nhóm buộc Facebook phải có nhiều quy định hơn.

Vai trò đại diện công ty của bà Sandberg dường như cũng thay đổi trong những năm sau đó. Để giúp quản lý chính sách công một phần trong hoạt động kinh doanh của Facebook, cựu phó thủ tướng Anh Nick Clegg đã được thuê làm người đứng đầu các vấn đề toàn cầu trong năm 2018. Cho dù ông này báo cáo cho bà Sandberg, việc tuyển dụng này cũng có nghĩa giảm một phần chức vị của bà Sandberg cũng như lý lịch của bà – điều này, theo một báo cáo năm 2021 của New York Times, phần nào làm bật lên rạn nứt giữa Sandberg và Zuckerberg trong giai đoạn nhiệm kỳ của chính quyền Trump, và trở nên lớn hơn theo thời gian. (Facebook đã phản bác cách miêu tả mối quan hệ này của tờ Times).

Đồng thời, bà Sandberg được cho là vẫn bị hạn chế trong việc phát biểu công khai về một số vấn đề nhất định bởi vai trò lãnh đạo của bà ở công ty. Harbath cho biết bà Sandberg luôn có “lý do để làm việc, nhưng là COO ở Meta luôn có giới hạn cho việc bạn có thể thẳng thắn như nào”. Điều đó có thể thay đổi khi bà rời đi.

Con đường tiếp theo của bà Sandberg

Trong một thông báo, bà Sandberg cho biết bà “không hoàn toàn chắc chắn những gì tương lai sẽ mang lại”. Bà có kế hoạch lập gia đình mùa hè này và hy vọng sẽ tập trung “nhiều hơn vào nền tảng của bản thân và việc từ thiện. Điều ấy quan trọng hơn đối với tôi, nhất là thời điểm này quan trọng thế nào với phụ nữ”.

Cuốn sách "Lean in" của Sheryl Sandberg giúp truyền cảm hứng cho phụ nữ lên tiếng nơi làm việc (Ảnh: CNN).

Bà Rachel Thomas, đồng sáng lập kiêm CEO quỹ ủng hộ phụ nữ Leanln.org của bà Sandberg cho biết bà rất mừng khi bà Sandberg giờ có thể hỗ trợ nhiều hơn trong công việc của quỹ.

“Sheryl đã mang đến nguồn năng lượng mới cho cuộc trò chuyện về khả năng lãnh đạo của nữ giới, và bà đã thành lập Leanln.org để thực hiện phần việc của bà nhằm thúc đẩy phụ nữ tại nơi làm việc. Với nhiều hiểu biết sâu sắc và năng lượng từ Sheryl, chúng tôi sẽ có thể làm được nhiều hơn, nhanh chóng hơn và điều đó thật thú vị”, bà Thomas nói trong một email.

Việc đổi mới sự tập trung vào việc vận động và trao quyền cho phụ nữ, thay vì là gương mặt đại diện cho một gã khổng lồ công nghệ đầy tranh cãi, có khả năng giúp củng cố một số phần tích cực trong di sản của bà. Nhưng vẫn còn phải xem liệu Sandberg có tìm đường đến một vị trí CEO tại một công ty công nghệ hay truyền thông lớn khác như những gì bà có vẻ định sẵn hay không.

Trong một phỏng vấn với trang Bloomberg, bà Sandberg cho biết “khó xảy ra” việc bà sẽ nhận một công việc khác trong lĩnh vực kinh doanh hay chính trị, nhưng nói thêm rằng: “Tôi đã học được cách đây khá lâu rằng: Đừng bao giờ đưa ra bất kỳ dự đoán nào về tương lai”.