Được thực hiện bởi nhóm chuyên gia từ Anh, Mỹ và Tây Ban Nha, nghiên cứu đã theo dõi hơn 10.000 người trưởng thành trong cuộc khảo sát dài hạn về lão hóa tại Anh. Kết quả cho thấy, những người có chỉ số hạnh phúc cao hơn, được thể hiện qua mức độ hài lòng với cuộc sống, cảm giác mạnh mẽ hơn về khả năng tự chủ và ý nghĩa sống đã đạt điểm cao hơn trong các bài kiểm tra trí nhớ và duy trì hiệu suất nhận thức tốt hơn theo thời gian.

Hạnh phúc, “tấm khiên” giúp duy trì trí nhớ

Được công bố trên tạp chí khoa học Aging & Mental Health, nghiên cứu đã cho thấy một mối liên hệ giữa trạng thái tâm lý tích cực và hiệu suất trí nhớ, ngay cả khi tính đến các triệu chứng trầm cảm.

“Trong bối cảnh dân số đang già hóa nhanh chóng, việc hiểu được các yếu tố có thể bảo vệ và duy trì chức năng nhận thức khỏe mạnh là rất quan trọng”, tiến sĩ Amber John, chuyên gia tâm lý học tại Đại học Liverpool và là nghiên cứu viên của Alzheimer’s Research UK, nhận định.

Theo bà, các biện pháp giúp cải thiện trạng thái tâm lý như chánh niệm có thể giúp duy trì sức khỏe não bộ khi con người già đi.

“Nghiên cứu này là bước tiến trong việc hiểu mối quan hệ giữa trạng thái hạnh phúc và trí nhớ theo thời gian, đồng thời đặt nền tảng cho các chiến lược hỗ trợ nhận thức trong tương lai”, giáo sư Joshua Stott từ Đại học UCL nhấn mạnh.

Trong nghiên cứu, những người tham gia được đánh giá về cả trí nhớ và trạng thái hạnh phúc 2 năm một lần, bắt đầu từ năm 2002. Họ được yêu cầu ghi nhớ danh sách 10 từ ngay lập tức và sau một khoảng thời gian. Đồng thời, họ cũng được cho tự chấm điểm đánh giá về mức độ kiểm soát, cảm giác tự chủ cuộc sống và niềm vui sống.

Dữ liệu cho thấy, người hạnh phúc hơn không chỉ có trí nhớ tốt hơn, mà còn duy trì được chức năng nhận thức ổn định lâu dài, bất chấp ảnh hưởng của tuổi tác, bệnh nền hay yếu tố xã hội và kinh tế.

Mặc dù không tìm thấy bằng chứng cho thấy trí nhớ tốt hơn có thể cải thiện mức độ hạnh phúc, nhóm nghiên cứu lưu ý rằng trạng thái tinh thần kém cũng có thể là dấu hiệu sớm của suy giảm nhận thức, ngay cả trước khi các triệu chứng rõ ràng xuất hiện.

Mối liên kết giữa trí nhớ và cảm xúc

Hạnh phúc, theo định nghĩa của nhóm nghiên cứu, là trạng thái kết hợp giữa sức khỏe cảm xúc và khả năng hoạt động hiệu quả trong cuộc sống. Nó bao gồm sự hài lòng, cảm giác có mục đích, kiểm soát cá nhân và tự chủ. Các nghiên cứu trước đây cũng gợi ý rằng trạng thái hạnh phúc có thể làm chậm quá trình suy giảm nhận thức ở người già.

Tiến sĩ Emily Willroth, Trợ lý Giáo sư tại Đại học Washington, nhận xét: “Chúng tôi kỳ vọng phát hiện này sẽ thúc đẩy thêm nhiều nghiên cứu trong lĩnh vực trí nhớ và sức khỏe nhận thức, đặc biệt là tại các quần thể già hóa nhanh”.

Theo bà Emma Taylor, Giám đốc Dịch vụ thông tin của Alzheimer’s Research UK, có ít nhất 14 yếu tố nguy cơ về sức khỏe và lối sống dẫn tới chứng mất trí nhớ, bao gồm trầm cảm, thiếu vận động và cô lập xã hội. Tất cả những yếu tố này đều liên quan mật thiết tới trạng thái tinh thần.

“Duy trì một tinh thần tích cực, gắn kết xã hội và chăm sóc sức khỏe thể chất là ba trụ cột chính để giữ cho não bộ minh mẫn khi về già”, bà nhấn mạnh.

Dù còn cần nhiều việc để đánh giá rõ ràng mối liên hệ giữa trạng thái hạnh phúc và trí nhớ, nhưng theo các nhà nghiên cứu, việc chăm sóc sức khỏe tinh thần đóng một vai trò quan trọng trong sức khỏe tổng thể.

“Không bao giờ là quá muộn để bắt đầu thực hiện các bước giữ cho bộ não của chúng ta khỏe mạnh suốt cuộc đời và giảm bớt tác động tàn khốc của chứng mất trí nhớ”, bà cho biết.

Nghiên cứu cung cấp bằng chứng ban đầu nhưng đáng chú ý rằng việc duy trì trạng thái tinh thần tích cực có thể là một trong những chìa khóa bảo vệ não bộ khỏi sự suy giảm trí nhớ.

Trong bối cảnh bệnh Alzheimer và các dạng sa sút trí tuệ đang ngày càng phổ biến, những phát hiện này có thể mở ra hướng đi mới trong chiến lược y tế công cộng, tập trung vào sức khỏe tâm thần như một yếu tố bảo vệ nhận thức khi về già.