Tại Mỹ - thị trường xe lớn thứ 2 thế giới, doanh số xe thuần điện đã giảm. Tờ Thời báo phố Wall nhận định rằng điều này xảy ra khi nhu cầu thị trường có hạn và đã dần tới điểm bão hòa. 

Trong khi số lượng xe điện tồn kho vẫn ngày một tăng lên, tốc độ tăng trưởng doanh số của xe điện, dù vẫn ở mức dương, nhưng đã chậm hơn khi so sánh với tốc độ của năm ngoái. 

Cùng lúc, dòng xe lai điện (hybrid) dường như đang đứng trước cơ hội bứt phá. Một nghiên cứu của GlobalData dự báo rằng doanh số dòng xe này tính riêng tại Mỹ trong năm nay sẽ tăng gấp 2 lần so với 3 năm trước. Hybrid cũng là dòng xe mà Toyota được xem là tiên phong và luôn dẫn đầu thế giới. 

Đứng trước thời khắc chuyển đổi sang xe điện, Toyota từng cho rằng chiến lược của họ là cung cấp cho khách hàng nhiều lựa chọn, bao gồm xe hybrid, xe thuần điện và cả xe sử dụng năng lượng hydro. 

Nhiều bình luận thời gian qua lạc quan cho rằng, Toyota đã 'tiên tri' đúng về sự lên ngôi của công nghệ hybrid. Nhưng nếu nhìn vào thực tế là các hãng xe điện đang rốt ráo triển khai một chiến dịch để doanh số có thể tăng trở lại, có thể thấy rằng chuyện không đơn giản như vậy. 

Toyota Prius được xem là mẫu xe khởi đầu phong trào xe hybrid. Ảnh: Antuan Goodwin / CNET Cars

"Người dùng đầu tiên"

Một trong những sự thật nhiều người nhận thấy với xe điện là nhìn chung, giá khá cao. Theo nghiên cứu của Kelley Blue Book, giá xe điện trung bình mà người tiêu dùng Mỹ chi trả trong năm 2022 lên tới 61.488 USD (1,5 tỷ đồng), còn tại Úc thì tờ Drive cho rằng mức trung bình lên tới 86.000 USD (2,1 tỷ đồng). Mức giá này nằm ngoài tầm với của nhiều người tiêu dùng và gia đình phổ thông. 

Dù xe điện có giá trung bình cao tới như vậy nhưng vẫn có thể bùng nổ trong thời gian qua, theo nhiều chuyên gia và nhà phân tích, là do nhóm khách hàng đặc thù, được gọi là "Early Adopters" (tạm dịch: Người dùng đầu tiên). 

Tờ Business Insider dẫn nhiều nhận định của các nhà phân tích, cho rằng tại Mỹ hiện nay, nhóm khách hàng này đã dần hết, khiến cho các nhà làm xe điện đối diện với một khó khăn mới - doanh số sụt giảm.

Tesla Model S đời 2012 được xem là mẫu xe làm thay đổi nhận thức của công chúng về xe điện.

Theo mô hình Diffusion of Innovation (DOI), còn gọi là Mô hình khuếch tán cải tiến, do Everett Rogers đề xuất từ năm 1962, có 5 nhóm khách hàng khi một sản phẩm hoàn toàn mới xuất hiện trên thị trường: Innovators (Người đổi mới), Early Adopters (Người dùng đầu tiên), Early Majority (Số đông chấp nhận sớm), Late Majority (Số đông chấp nhận trễ), và Laggards (Người bảo thủ).

Thuyết DOI của Everett cũng đưa ra định nghĩa chung cho từng nhóm khách hàng và có thể diễn giải với các loại sản phẩm khác nhau. Đối với xe điện, trong khi Innovators là nhóm khách hàng sẵn sàng và có điều kiện để mạo hiểm sử dụng xe điện, Early Adopters thường là những người có sức ảnh hưởng tới một cộng đồng nhất định. Dù nhóm Innovators mới thực sự là những người đầu tiên sử dụng xe điện, nhưng nhóm Early Adopters lại có công đưa xe điện trở nên phổ biến hơn trên đường.

Đồ thị chuyển đổi dùng xe điện dựa trên mô hình DOI. Nguồn: exro

Nếu như những nhóm người dùng đầu tiên (Innovators và Early Adopters) có thể dễ dàng bỏ qua và chấp nhận những điều chưa hoàn hảo trên những chiếc xe điện đời đầu thì nhóm khách hàng tiếp theo (Early Majority) có đặc tính khác: Họ thực tế và lý trí hơn. 

Một trong những cách thức tiếp cận với nhóm khách hàng này là đưa ra các sản phẩm có sàn giá thấp hơn, tức là tiếp cận với nhóm người dùng phổ thông hơn.

Cấp tốc làm xe điện phổ thông

Sau hơn một thập kỷ bán xe tính từ thời điểm mẫu Model S ra mắt, người tiêu dùng vẫn chỉ có 4 sự lựa chọn từ Tesla; bên cạnh Model S thì còn có Model 3, Model Y và Model X. Trong khi mẫu bán tải Tesla Cybertruck với thiết kế và những đặc tính không phổ biến dường như chỉ dành cho một nhóm khách hàng nhất định, người tiêu dùng có thể sẽ có cơ hội tiếp cận thêm với sản phẩm của Tesla khi hãng dự định sản xuất mẫu Model 2.

Ảnh đồ họa mô phỏng Tesla Model 2.

Tesla Model 2 được định vị nằm ở phân khúc xe cỡ nhỏ. Mẫu xe nhỏ nhất hiện tại, Tesla Model 3, có kích thước không lớn, nhưng cũng không thuộc phân khúc xe cỡ nhỏ; đi kèm đó là quãng đường di chuyển khoảng 500km mỗi lần sạc, công suất ngang với những mẫu xe thể thao của BMW hay Mercedes. Những đặc tính này được cho là không phù hợp với nhóm khách hàng chỉ cần di chuyển dưới 100km mỗi ngày, chủ yếu đi trong nội đô; từ đó, mở ra một cơ hội để Tesla thâm nhập vào phân khúc phổ thông với Tesla Model 2.

Không chỉ có Tesla, Volkswagen cũng đang đưa phân khúc xe điện phổ thông vào tầm ngắm. Đầu năm nay, Volkswagen đã giới thiệu 2 mẫu xe điện giá rẻ, lần lượt là Volkswagen ID.1 và ID.2all. Nếu như ID.1 có giá quy đổi khoảng 490 triệu đồng thì ID.2all có giá quy đổi từ 650 triệu đồng.

Volkswagen ID.2all dự kiến ra bắt đầu bán ra từ năm 2025. Ảnh: Alexander-93 / Wikimedia

Không chậm chân, thậm chí còn nhanh hơn, là VinFast. Từ Triển lãm Điện tử Tiêu dùng CES diễn ra đầu năm 2022, VinFast đã giới thiệu dải sản phẩm xe điện, phủ từ xe hạng A tới hạng E (tương ứng với mẫu VF 5, VF 6, VF 7, VF 8 và VF 9); thậm chí, trong năm nay cũng đã giới thiệu mẫu VF 3 thuộc phân khúc mini car. 

Ở thời điểm hiện tại, những chiếc VF 5 đầu tiên đã lăn bánh được vài tháng, còn VF 6 thì đã bắt đầu nhận đặt cọc cách đây ít ngày.

Tuy nhiên, một điều đáng nhắc đến là những mẫu xe điện giá rẻ nêu trên vẫn còn lâu mới tới được thị trường, chí ít là không có các mẫu xe của VinFast. 

Tesla Model 2 dự kiến có mặt trên thị trường từ năm 2026, với Volkswagen ID.2all là năm 2025, ID.1 thì từ năm 2027.