Những ngày qua, khi lướt mạng xã hội và vô tình nhìn thấy hình ảnh một cô giáo ở Đồng Nai livestream cảnh học sinh đang làm bài kiểm tra Văn, với gần 6 nghìn người đang theo dõi, thú thật, lòng tôi chùng xuống một nhịp.

Cảm giác của tôi khi ấy không phải là sự phẫn nộ gay gắt hay muốn lên án kịch liệt, mà là một nỗi buồn man mác và sự trăn trở khôn nguôi. Là một phụ huynh có con đang ở độ tuổi "ẩm ương" đến trường, tôi tự hỏi: Từ bao giờ, sự tĩnh lặng thiêng liêng của phòng thi lại phải nhường chỗ cho sự ồn ào của thế giới ảo?

Khi hào quang "mạng ảo" lấn át trách nhiệm thực

Chúng tôi - những bậc làm cha làm mẹ - luôn hiểu và thông cảm rằng thầy cô giáo thời nay cũng chịu nhiều áp lực. Các thầy cô, đặc biệt là những giáo viên trẻ, cũng có nhu cầu được chia sẻ, được kết nối và cập nhật xu hướng công nghệ. Việc giáo viên dùng mạng xã hội để lan tỏa những điều tích cực về nghề giáo là điều đáng trân trọng.

Tuy nhiên, ranh giới giữa việc "chia sẻ kỷ niệm" và "chạy theo tương tác" đôi khi lại mong manh đến đáng sợ. Khi cô giáo cầm chiếc điện thoại lên, bật chế độ livestream giữa giờ kiểm tra, có lẽ cô chỉ đơn thuần nghĩ đó là một hành động vui vẻ, muốn khoe với mọi người về sự nghiêm túc hay đáng yêu của học trò mình. Nhưng tiếc thay, hành động ấy lại vô tình cho thấy một sự xao nhãng trong trách nhiệm chuyên môn.

Giờ kiểm tra, dù lớn hay nhỏ, luôn đòi hỏi người giáo viên phải đóng vai trò là một người giám sát công tâm, một người hỗ trợ kịp thời nếu học sinh gặp sự cố. Nhưng làm sao cô có thể toàn tâm toàn ý quan sát lớp học khi mắt còn bận liếc nhìn màn hình điện thoại, tâm trí còn bận để ý xem có bao nhiêu người đang xem, bao nhiêu người đang thả tim? Sự hiện diện của con số "6.000 người xem" dường như đã trở thành mối quan tâm lớn hơn cả những đứa trẻ đang cặm cụi làm bài ngay trước mắt.

Hình ảnh gây tranh cãi

Nỗi niềm của những "diễn viên bất đắc dĩ"

Điều khiến tôi xót xa nhất trong câu chuyện này không phải là quy chế, mà là cảm xúc của các con. Học sinh cấp 3, cái tuổi 16, 17 nhạy cảm vô cùng. Các con bắt đầu biết chau chuốt ngoại hình, biết ngại ngùng và có cái tôi rất lớn.

Hãy thử đặt mình vào vị trí của các con: Đang đầu bù tóc rối, mồ hôi nhễ nhại, căng thẳng đánh vật với từng câu chữ trong bài văn, thì bỗng nhiên bị ống kính camera chĩa vào. Và đau lòng hơn, hình ảnh kém chỉn chu ấy lại được phát trực tiếp cho 6.000 người lạ mặt - những "giám khảo online" mà các con không hề quen biết - cùng soi mói.

Mạng xã hội là một thế giới hỗn loạn. Trong 6.000 con người ấy, ai dám chắc sẽ không có những lời bình phẩm khiếm nhã về ngoại hình, về tư thế ngồi, hay thậm chí là trêu chọc ác ý? Một lời khen vô tình hay một câu chê bai đùa cợt của người lạ có thể trôi tuột đi rất nhanh trên dòng thời gian (newsfeed), nhưng lại có thể găm sâu vào tâm trí đứa trẻ, gây ra những tổn thương tâm lý khó lành. Các con đến trường là để tìm kiếm tri thức và sự an toàn, chứ không phải để trở thành "content" (nội dung) mua vui hay công cụ kiếm tương tác cho bất kỳ ai, kể cả là thầy cô giáo của mình.

Bài kiểm tra trên lớp và sự công bằng cần được gìn giữ

Tôi biết, nhiều người sẽ tặc lưỡi: "Ôi dào, chỉ là bài kiểm tra 1 tiết hay 15 phút trên lớp thôi mà, có phải thi Đại học đâu mà sợ lộ đề nghiêm trọng". Đúng, đây không phải là kỳ thi mang tính sống còn cấp quốc gia, và nguy cơ lộ đề có thể không gây ra những hậu quả pháp lý nặng nề. Nhưng xin đừng vì thế mà xem nhẹ tính nghiêm túc của giáo dục.

Mỗi bài kiểm tra đều là thước đo đánh giá năng lực và sự cố gắng của học sinh.

Thứ nhất, việc cô giáo đi lại livestream gây ra sự mất tập trung rất lớn. Tiếng bước chân, ánh mắt nhìn vào điện thoại, hay thậm chí là tiếng tương tác nhỏ nhẹ cũng đủ làm phân tán tư tưởng của những em học sinh đang cần sự tĩnh lặng để tư duy.

Thứ hai, là câu chuyện về sự công bằng nội bộ. Nếu lớp 11A đang làm bài và đề thi bị lộ ra trên livestream, thì các em lớp 11B, 11C thi vào tiết sau hoàn toàn có thể xem được và chuẩn bị trước. Khi đó, điểm số không còn phản ánh đúng năng lực thực chất. Sự bất công nhỏ nhặt ấy, tích tụ dần, sẽ làm xói mòn niềm tin của học trò vào sự công minh của người thầy và môi trường học đường.

Lời nhắn gửi từ đáy lòng phụ huynh

Thưa các thầy cô, chúng tôi trao gửi con em mình cho nhà trường với tất cả sự tin yêu. Chúng tôi mong con mình không chỉ học được kiến thức trong sách vở, mà còn học được sự tôn trọng và tính kỷ luật từ chính tấm gương của người thầy.

Trong thời đại số này, việc giữ mình trước cám dỗ của những nút "like", những lời tung hô ảo diệu là điều không dễ dàng. Nhưng nghề giáo là một nghề đặc biệt - nghề kiến tạo con người. Giá trị của một người giáo viên không nằm ở việc tài khoản TikTok có bao nhiêu follow, hay video livestream có bao nhiêu nghìn mắt xem. Giá trị ấy nằm ở sự tôn trọng quyền riêng tư của học sinh, ở sự tận tụy trong từng giờ lên lớp và ở sự nghiêm ngắn, mẫu mực trong từng hành động nhỏ nhất.

Sự việc ở Đồng Nai lần này có lẽ là một bài học đắt giá chung cho tất cả. Mong rằng, khi bước qua cánh cửa lớp học, xin thầy cô hãy tạm gác lại chiếc điện thoại và thế giới ảo ồn ào kia sang một bên. Xin hãy trả lại cho các con một không gian học tập bình yên, an toàn và tôn nghiêm đúng nghĩa. Bởi lẽ, ánh mắt tin yêu và sự trưởng thành của học trò mới chính là những "lượt like" giá trị nhất, bền vững nhất mà một người thầy nên theo đuổi suốt đời.