Khi công nghệ số ngày càng chi phối đời sống xã hội, nó cũng tạo điều kiện cho các hình thức bạo lực trên cơ sở giới mới gia tăng trên nhiều hình thức. Bạo lực đối với phụ nữ và trẻ em gái trên internet, mặc dù không phải là hiện tượng mới, nhưng đã leo thang nhanh chóng trong những năm gần đây, gây ra mối đe dọa đáng kể đối với sự an toàn và hạnh phúc của phụ nữ cả trên mạng và ngoài đời. Điều này dấy lên những nhu cầu cấp thiết phải bảo vệ quyền của phụ nữ trong thời đại kỹ thuật số.

Thực tế, bạo lực giới có thể xảy ra với tất cả phụ nữ và trẻ em gái, nhưng một số nhóm có nguy cơ cao hơn. Phụ nữ phải đối mặt với nhiều hình thức phân biệt đối xử, bao gồm phụ nữ khuyết tật, phụ nữ da đen và bản địa và những phụ nữ có màu da khác, phụ nữ di cư và người LGBTIQ+, đều chịu ảnh hưởng. Đáng chú ý hơn, UNESCO phát hiện ra rằng 73% nữ nhà báo đã từng bị bạo lực trực tuyến trong quá trình làm việc. Thậm chí những phụ nữ tham gia hoạt động chính trị, xã hội, những người bảo vệ nhân quyền, nhà báo và nhà lập pháp... cũng không tránh khỏi.

Phụ nữ trẻ và trẻ em gái, những người có nhiều khả năng sử dụng công nghệ để học tập, tiếp cận thông tin và kết nối với bạn bè, cũng phải đối mặt với nguy cơ bị bạo lực trực tuyến ngày càng tăng. Một nghiên cứu toàn cầu cho thấy 58% trẻ em gái và phụ nữ trẻ đã từng trải qua một số hình thức quấy rối trực tuyến.

Ảnh: UN Woman

Bạo lực trên mạng: những con số đáng chú ý

Theo Viện Nghiên cứu Phát triển, có từ 16-58% phụ nữ đã từng trải qua bạo lực trên cơ sở giới thông qua công nghệ. Economist Intelligence Unit phát hiện ra rằng 38% phụ nữ có kinh nghiệm cá nhân về bạo lực trực tuyến và 85% phụ nữ dành thời gian trực tuyến đã chứng kiến bạo lực kỹ thuật số đối với những phụ nữ khác.

Các hình thức bạo lực phổ biến nhất được báo cáo là đưa thông tin sai lệch và phỉ báng (67%), quấy rối trên mạng (66%), ngôn từ kích động thù địch (65%), mạo danh (63%), tấn công mạng và theo dõi (63%), astroturfing (nỗ lực phối hợp để đồng thời chia sẻ nội dung gây hại trên các nền tảng, 58%), lạm dụng dựa trên video và hình ảnh (57%), vi phạm quyền riêng tư (55%), đe dọa bạo lực (52%) và hình ảnh không mong muốn hoặc nội dung khiêu dâm (43%).

Dữ liệu từ các khu vực khác nhau cho thấy đây là một vấn đề phổ biến trên toàn cầu. Một nghiên cứu của UN Women tại khu vực các quốc gia Ả Rập cho thấy 60% người dùng internet là phụ nữ đã từng bị bạo lực trên mạng. Một nghiên cứu ở 5 quốc gia châu Phi cận Sahara cho thấy 28% phụ nữ đã từng trải qua bạo lực trực tuyến. Một cuộc khảo sát năm 2017 đối với phụ nữ từ 18 - 55 tuổi ở Đan Mạch, Ý, New Zealand, Ba Lan, Tây Ban Nha, Thụy Điển, Vương quốc Anh và Hoa Kỳ cho thấy 23% phụ nữ cho biết có ít nhất một lần bị lạm dụng hoặc quấy rối trực tuyến.

Đại dịch COVID-19 đã làm gia tăng bạo lực kỹ thuật số khi phụ nữ và trẻ em gái chuyển sang hoạt động trực tuyến để làm việc, học tập và các hoạt động xã hội. Tại Úc, đã có sự gia tăng 210% các vụ lạm dụng dựa trên hình ảnh liên quan đến đại dịch. Dữ liệu từ Ấn Độ, Sri Lanka và Malaysia cho thấy số lượng bài đăng trực tuyến mang tính phân biệt giới tính đã tăng 168% trong thời gian phong tỏa do COVID-19.

Trước đại dịch, 38% phụ nữ được khảo sát đã từng bị lạm dụng trực tuyến, với 27% cho biết tình trạng lạm dụng trực tuyến gia tăng trong đại dịch. Phụ nữ da đen và thiểu số ghi nhận có tỷ lệ cao hơn: 50% cho biết bị lạm dụng trực tuyến trước đại dịch và 38% cho biết tình trạng này gia tăng trong thời gian COVID-19.

UN Women đang nỗ lực chống bạo lực đối với phụ nữ trên không gian mạng như thế nào?

1. Hoàn thiện luật pháp và chính sách: UN Women đang cùng các quốc gia xây dựng và điều chỉnh luật pháp, chính sách để ngăn chặn và xử lý bạo lực kỹ thuật số.

2. Nghiên cứu và thu thập dữ liệu: UN Women nỗ lực thu thập thông tin và nghiên cứu về bạo lực kỹ thuật số để hiểu rõ hơn về vấn đề này, từ đó có giải pháp hiệu quả.

3. Hỗ trợ nạn nhân: UN Women cung cấp các dịch vụ hỗ trợ thiết yếu cho những người bị bạo lực trên mạng.

4. Thay đổi nhận thức: UN Women thúc đẩy thay đổi các quan niệm xã hội về vai trò của phụ nữ và nam giới, đồng thời giáo dục nam giới và trẻ em trai để ngăn chặn bạo lực ngay từ đầu.

5. Hợp tác quốc tế: UN Women hợp tác với các chính phủ, công ty công nghệ và tổ chức xã hội để cùng nhau giải quyết vấn đề.

6. Trao quyền cho phụ nữ: UN Women khuyến khích phụ nữ tham gia vào lĩnh vực công nghệ, đóng góp vào việc thiết kế và sử dụng các công cụ kỹ thuật số an toàn, không có bạo lực.

Để chấm dứt bạo lực trên không gian mạng, UN Woman kêu gọi tất cả mọi người:

• Chung tay hợp tác: Các chính phủ, công ty công nghệ, tổ chức xã hội cần hợp tác chặt chẽ để tạo ra môi trường mạng an toàn cho phụ nữ.
• Nghiên cứu kỹ lưỡng: Cần nghiên cứu thêm về nguyên nhân, thủ phạm và các hình thức bạo lực kỹ thuật số để có biện pháp phòng ngừa và ứng phó hiệu quả.
• Quy định rõ ràng: Cần có luật pháp và quy định cụ thể để xử lý các hành vi bạo lực trên không gian mạng.
• Có trách nhiệm: Các công ty công nghệ cần có trách nhiệm đảm bảo an toàn cho người dùng, minh bạch trong việc sử dụng dữ liệu và xử lý nghiêm các hành vi bạo lực.
• Giáo dục từ sớm: Giáo dục về quyền công dân số và cách sử dụng công nghệ an toàn, có đạo đức cần được đưa vào trường học.
• Trao quyền cho phụ nữ: Phụ nữ cần được trao quyền để tham gia và lãnh đạo trong lĩnh vực công nghệ, góp phần tạo ra không gian mạng an toàn và bình đẳng.