Chiều tối 16/9 (theo giờ Việt Nam), Tổ chức Sở hữu trí tuệ Thế giới (WIPO) công bố Báo cáo Chỉ số Đổi mới sáng tạo toàn cầu (Global Innovation Index – GII) 2025. Theo kết quả, Việt Nam được xếp hạng 44 trong tổng số 139 quốc gia và nền kinh tế, giữ nguyên vị trí đã đạt được năm 2024.

Tiến bộ về xếp hạng chỉ số GII của Việt Nam từ 2017 - 2025

Việc duy trì thứ hạng này không chỉ phản ánh nỗ lực của Chính phủ và các bộ, ngành trong việc nâng cao năng lực đổi mới sáng tạo, mà còn cho thấy sự ổn định trong định hướng phát triển dựa trên khoa học, công nghệ và sáng tạo một trụ cột quan trọng để đưa đất nước tiến tới mục tiêu trở thành quốc gia phát triển, thu nhập cao vào năm 2045.

Hằng năm, WIPO công bố Báo cáo GII nhằm đánh giá và so sánh năng lực đổi mới sáng tạo của các quốc gia. Chỉ số này được coi là một bộ công cụ uy tín, giúp các nước nhìn rõ bức tranh tổng thể về hệ sinh thái sáng tạo, từ thể chế, nguồn nhân lực, nghiên cứu, hạ tầng đến doanh nghiệp và thị trường. Không chỉ là bảng xếp hạng, GII còn là cơ sở để các nước định hình chiến lược, chính sách trong lĩnh vực khoa học và công nghệ.

Khảo sát của WIPO năm 2024 cho thấy có tới 77% quốc gia thành viên đã sử dụng GII trong quá trình hoạch định chính sách liên quan, tăng hơn 20% so với năm 2022. Điều này chứng tỏ mức độ ảnh hưởng của GII trong việc dẫn hướng phát triển cho các nền kinh tế toàn cầu.

Trong gần một thập kỷ qua, Việt Nam liên tục cải thiện vị trí trên bảng xếp hạng GII. Nếu như năm 2016, Việt Nam đứng ở vị trí 59, thì đến năm 2024 đã vươn lên vị trí 44 và duy trì thành công trong năm 2025. Thành tích này có được nhờ sự vào cuộc của Chính phủ, trong đó Bộ Khoa học và Công nghệ được giao làm đầu mối theo dõi, điều phối, đồng thời phối hợp cùng các bộ, ngành và địa phương để cải thiện từng chỉ số thành phần.

Báo cáo GII 2025 cho thấy Việt Nam có sự tiến bộ ở nhóm chỉ số đầu vào cho đổi mới sáng tạo. Cụ thể, Việt Nam tăng 3 bậc, từ vị trí 53 năm 2023 lên 50 năm 2025. Nhóm này bao gồm năm trụ cột: thể chế, nguồn nhân lực và nghiên cứu, cơ sở hạ tầng, trình độ phát triển thị trường và doanh nghiệp.

Trong khi đó, ở nhóm chỉ số đầu ra phản ánh sản phẩm tri thức, công nghệ và sản phẩm sáng tạo, Việt Nam vẫn duy trì thứ hạng cao hơn, nhưng giảm một bậc, từ 36 xuống 37. Đây là thách thức đặt ra cho giai đoạn tới, khi cần tiếp tục tăng cường hiệu quả chuyển hóa nguồn lực đầu vào thành kết quả cụ thể, có giá trị thực tiễn cao hơn.

Theo phân loại, Việt Nam tiếp tục giữ vị trí thứ hai trong nhóm các quốc gia có thu nhập trung bình thấp, chỉ sau Ấn Độ (hạng 38). Điều này phản ánh khả năng tận dụng nguồn lực hạn chế để đạt được những thành quả vượt trội.

So với các quốc gia có thu nhập trung bình cao trong khu vực, Việt Nam chỉ đứng sau Malaysia (hạng 34) và Thổ Nhĩ Kỳ (hạng 43), đồng thời vượt qua Thái Lan để giữ vị trí thứ ba trong ASEAN, sau Singapore và Malaysia. Đây là tín hiệu cho thấy hệ sinh thái đổi mới sáng tạo tại Việt Nam ngày càng tiệm cận với nhóm quốc gia có nền công nghiệp phát triển.

WIPO cũng ghi nhận Việt Nam là một trong chín quốc gia thu nhập trung bình có tốc độ cải thiện nhanh nhất kể từ năm 2013. Cùng trong danh sách này có những nền kinh tế năng động như Trung Quốc, Ấn Độ, Philippines, Indonesia và Thổ Nhĩ Kỳ. Đặc biệt, Việt Nam cùng Ấn Độ là hai quốc gia duy trì kỷ lục 15 năm liên tiếp đạt kết quả vượt trội hơn so với mức độ phát triển, cho thấy tính bền vững trong định hướng phát triển dựa vào đổi mới sáng tạo.

Thứ hạng của các quốc gia khu bực ASEAN 2017 - 2025

Thực tế cho thấy, trong 15 năm qua, Việt Nam luôn đạt hiệu quả cao hơn trong việc chuyển hóa các nguồn lực đầu vào thành kết quả đầu ra. Điều này phản ánh sự linh hoạt của nền kinh tế cũng như nỗ lực của doanh nghiệp và cộng đồng nghiên cứu. Không chỉ vậy, Việt Nam còn nằm trong nhóm ba quốc gia có tốc độ tăng trưởng năng suất lao động nhanh nhất giai đoạn 2014–2024, cùng với Trung Quốc và Ethiopia.

Thành tích được ghi nhận trong GII 2025 là minh chứng cho những nỗ lực bền bỉ, song Việt Nam vẫn còn nhiều việc phải làm để bứt phá trong giai đoạn tới. Những lĩnh vực cần tập trung bao gồm cải thiện thể chế, nâng cao chất lượng giáo dục đào tạo, đầu tư cho hạ tầng số, phát triển hệ sinh thái đầu tư mạo hiểm và tăng cường năng lực nghiên cứu khoa học.

Cùng với đó, việc nâng cao sức cạnh tranh trong các ngành công nghiệp sáng tạo và thúc đẩy công bố khoa học quốc tế cũng là chìa khóa để đưa Việt Nam lên những nấc thang cao hơn trong bảng xếp hạng. Những định hướng lớn của Đảng, thể hiện trong các Nghị quyết của Bộ Chính trị, đặc biệt là Nghị quyết số 57, nếu được triển khai hiệu quả, hứa hẹn sẽ tạo ra những chuyển biến rõ rệt trong các báo cáo GII những năm tới.

Trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu ngày càng gay gắt, việc duy trì và nâng cao thứ hạng trên bản đồ đổi mới sáng tạo toàn cầu không chỉ mang ý nghĩa về uy tín quốc gia, mà còn là một động lực thiết thực để đạt được mục tiêu phát triển dài hạn.

Thứ hạng 44 trong Báo cáo GII 2025 không phải là điểm dừng, mà là nền tảng để Việt Nam tiếp tục khẳng định vị thế, tạo dựng niềm tin cho cộng đồng quốc tế và thúc đẩy mạnh mẽ tinh thần sáng tạo trong nước. Con đường đi tới mục tiêu trở thành quốc gia phát triển, thu nhập cao vào năm 2045 còn nhiều thách thức, nhưng với nền tảng đã có, đổi mới sáng tạo sẽ là chìa khóa để Việt Nam tiến bước.