Nhà virus học Elliot Lefkowitz, Đại học Alabama, cho biết virus đậu mùa khỉ càng lan truyền giữa người với người, cơ hội tiến hóa của nó càng cao. Nhà sinh vật học Gigante đánh giá, các đột biến không phải là những thay đổi đơn chữ cái mà các nhà khoa học vẫn thường nhìn thấy trong bộ gene SARS-CoV-2. Trong một số trường hợp, toàn bộ gene đã biến mất.

Hiện tượng các trình tự gene bị xóa bỏ và tái sắp xếp lần đầu tiên được ghi nhận ở Minnesota không gây ngạc nhiên cho nhà virus tiến hóa Eneida Hatcher, Trung tâm Thông tin Công nghệ Sinh học Quốc gia Mỹ. Năm 2015, bà là đồng tác giả của một nghiên cứu với nhà sinh vật học Lefkowitz. Nghiên cứu này cho thấy những đột biến như vậy phổ biến ở hầu hết poxvirus và phần lớn các gene mà chúng phá vỡ nằm ở vùng cuối của bộ gen. 

Dòng Orthopoxvirus là một chi của poxvirus, bao gồm virus đậu mùa khỉ và virus variola (gây bệnh đậu mùa). Chúng có chung bộ lõi gồm khoảng 174 gene ở trung tâm nhưng vùng đầu cuối của chúng thay đổi nhiều hơn và chứa ít gene thiết yếu hơn.

Một số gene ở những vùng này được cho là mã hóa các protein, giúp loại bỏ nhiều phản ứng miễn dịch của vật chủ và được điều chỉnh để lây nhiễm cho các vật chủ cụ thể. Điều này là cơ sở cho giả thuyết về lý do variola thành thạo trong việc lây nhiễm sang người.

Trong khoảng thời gian hàng nghìn năm, một phiên bản trước đó của virus có thể đã mất các gene từ termini cho phép nó lây nhiễm sang nhiều loài động vật. Cuối cùng, nó tiến hóa nó trở thành chuyên gia lây nhiễm cho con người. Trước khi bệnh đậu mùa bị xóa sổ, nó đã giết chết hàng triệu người với tỷ lệ 30%.

Một số nhà khoa học lo lắng tình huống tương tự có thể xảy ra với bệnh đậu mùa khỉ. Nó có thể lây nhiễm cho nhiều loài động vật có vú, bao gồm một số loài gặm nhấm và con người.

Các nhà nghiên cứu vẫn chưa xác định được chức năng của nhiều gene trong bộ gene lớn của nó. 

Nhờ phân tích nhận thấy dạng đột biến chữ cái, tách biệt với những thay đổi được phát hiện lần đầu tiên ở Minnesota, dường như là dấu ấn di truyền của cuộc chiến giữa hệ miễn dịch con người với virus.

Khi sử dụng các dữ liệu thu thập được đến nay để tính toán gần đúng số lượng các đột biến này dự kiến mỗi năm, họ ước tính chủng gây ra sự bùng phát toàn cầu đã chuyển từ động vật sang người vào đầu năm 2016.

Tuy nhiên dù virus đậu mùa khỉ tiếp tục phát triển, không có đột biến nào ảnh hưởng đến phần bộ gene mã hóa protein gai mà thuốc kháng virus tecovirimat nhắm đến. Nhưng vấn đề vẫn có thể xảy ra trong thử nghiệm cuối cùng.

Để phát hiện virus đậu mùa khỉ, các kỹ thuật viên sử dụng xét nghiệm PCR. Bà Gigante và các đồng nghiệp phát hiện một trong 2 bản sao đã bị xóa trong một mẫu mà họ phân tích. Xét nghiệm PCR cho kết quả dương tính, nhưng các tác giả cảnh báo những dạng đột biến này có thể khiến xét nghiệm không hiệu quả.

Giáo sư Hatcher cho biết sự chú ý toàn cầu về bệnh đậu mùa khỉ sẽ giúp các nhà nghiên cứu hiểu được không chỉ virus gây bệnh mà còn cả poxvirus nói chung.