Trại khảo nghiệm Phước Bình nuôi 11 con bò tót lai trong chuồng rộng 200 m2 ở thôn Bạc Rây, kề cầu Treo bắc qua sông Cái. Qua năm tháng, mái trại lợp tôn, chuồng ngăn đã bung ra do gỉ sét, được thay thế bằng các cây gỗ, buộc sơ sài.

Đàn bò tót trong trại có phần nhút nhát, không còn dũng mạnh như trước vì cơ thể ốm yếu, suy kiệt, lộ rõ sương sườn và xương bả, có con gầy lép đến nỗi chân đi xiêu vẹo.

Đàn bò tót lai này có nguồn gốc từ bò tót rừng của Vườn quốc gia Phước Bình (Ninh Thuận). Năm 2009, một con bò tót đực nặng gần một tấn liên tục xuất hiện trong khu rẫy ở thôn Bạc Rây, xã Phước Bình, tấn công bò đực nhà, rồi giành quyền giao phối các con bò cái nhà. Con bò đực này đã chết, con lai F1 của nó đã lên đến 20 con. 

Từ 2012 đến 2015, sau khi phát hiện, Vườn quốc gia Phước Bình phối hợp với Trung tâm Ứng dụng Khoa học Công nghệ Lâm Đồng thực hiện đề tài "Nghiên cứu giám định di truyền và đánh giá khả năng sinh sản của bò lai F1 giữa bò tót và bò nhà tại vùng giáp ranh Ninh Thuận và Lâm Đồng" với đánh giá khả quan về triển vọng phát triển nguồn gen quý. Tiếp theo đó, đề tài cấp nhà nước "Khai thác và phát triển nguồn gen bò quý hiếm tại vùng giáp ranh 3 tỉnh Ninh Thuận - Lâm Đồng - Khánh Hòa" với kinh phí gần 5 tỷ đồng được triển khai, cuối năm 2015. Đề tài do PGS.TS Lê Xuân Thám, nguyên Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Lâm Đồng làm chủ nhiệm.

Có 5 con đực và 5 con cái thế hệ F1 đã được nghiên cứu để phối giống với hy vọng có được đàn bò tót F2, mở ra hướng đi mới nhưng hiện cả 5 con bò cái đều chưa thể sinh sản. Một số bò đực F1 phối với bò cái tạo ra con lai F2, con lai F2 này được mua lại cho nhập đàn để khảo nghiệm. 

Ông Nguyễn Đình Tích, 49 tuổi, người trông coi trại cho biết, đàn bò này từng mang lại nhiều giá trị nhưng hiện nay không được quan tâm. Chúng chỉ được ăn 1 cuộn rơm khô cầm cự mỗi ngày, nay cũng bớt xuống chưa được 1 cuộn. Khi còn dự án, đàn bò tót được ăn cỏ tươi, có khu đất được thuê riêng trồng cỏ cung cấp hàng ngày.

Dù đã thông báo về tình trạng của đàn bò cho Sở Khoa học và Công nghệ Lâm Đồng nhưng chưa có ai xuống kiểm tra và thanh toán tiền như đã hứa. Ông Tích đã nhận công việc này gần 3 năm, đàn bò từ bên ông Chuẩn chuyển sang rẫy của ông sát bên bờ sông Cái. Mỗi tháng ông được trả 4 triệu nhưng đã từ lâu không được thanh toán tiền công, kể cả thuê đất làm trại và mua rơm.

Ngày 26/9, PGS.TS Lê Xuân Thám cho rằng chưa thể nói gì kết quả nghiên cứu vì còn nhiều vấn đề phức tạp và ông cũng đã không liên quan việc quản lý, chăm sóc.

Ông Nguyễn Như Chương, Giám đốc Trung tâm Ứng dụng Khoa học và Công nghệ Lâm Đồng cho hay, tháng 6/2019, khi dự án nghiên cứu kết thúc, đơn vị ông tạm thời phụ trách chăm sóc đàn bò tót lai ở Phước Bình và tự bỏ kinh phí duy trì nhưng gặp nhiều khó khăn. Tới đây tỉnh Lâm Đồng sẽ bàn giao đàn bò tót lai lại cho tỉnh Ninh Thuận, mà đơn vị trực tiếp tiếp nhận là Vườn quốc gia Phước Bình.

Ông Nguyễn Công Vân, Giám đốc Vườn quốc gia Phước Bình cho biết, dù biết đàn bò đang ốm yếu, đơn vị không thể làm gì được vì chưa được tiếp nhận trở lại. "Tới đây, nếu bên Lâm Đồng bàn giao lại, chúng tôi sẽ chọn một vị trí khác trong vườn quốc gia để nuôi dưỡng, phục vụ nghiên cứu", ông Vân nói.