“Cá kèo mà gặp mắm tươi

Như nơi đất khách gặp người cố tri”

Bất cứ địa danh nào trên dải đất hình chữ S cũng đều có những món ăn gây thương nhớ, như một thứ “chỉ dẫn địa lý”, chẳng hạn bánh đa cua Hải Phòng, cháo lươn xứ Nghệ, lẩu cá kèo Cà Mau…

Cá kèo du nhập vào Thủ đô và được nhắc đến như một món nhậu từ khoảng mươi năm trở lại đây. Món ăn phổ biến nhất chính là lẩu cá kèo với rau đắng, nhưng món ngon nhất lại là cá kèo nướng.

Cá kèo ngon, cái ngon đã được nhiều người kể. Vào một buổi chiều, có người bạn ở trỏng ra làm việc, muốn rủ đi ăn cái gì đó mà cả Bắc lẫn Nam đều có, để có chuyện vãn vào một chiều hè nóng nực mà không bị sự ồn ào của quán bia hơi đe dọa. Thế là trong đầu nghĩ ngay đến quán cá kèo lâu năm ở sân tập thể Giảng Võ (giờ chẳng biết còn hay không sau Covid và trong biến động xây dựng nơi đây). Khu tập thể ấy nên được gọi là thiên đường buffet ăn vặt, và nó dân dã dễ mến đến mức lạ lùng.

Trong sân tập thể cũ, tiếng đài radio, tiếng hò hét của mấy ông bà đã nghỉ hưu trông cháu, pha lẫn tiếng băm thịt làm chả xương sông, có một quán ăn Nam Bộ. Ở đây, họ chỉ bán những thứ đặc sản quê hương, là những món ăn mà nhắm mắt, tay lần sờ họ cũng làm được và cảm nhận chính xác nhất hương vị như khi nhớ về quê hương. Có lần thèm quá đến từ trưa nhưng không thấy ai bán hàng, hỏi ra mới biết vì đây là sân tập thể, ban ngày còn phải dùng để sinh hoạt chung và trẻ em nô đùa nên chỉ được bán buổi tối.

Đi từ xa, mùi cá kèo nướng thơm nhức mũi, khói nghi ngút tỏa lên góc sân tập thể. Cảm giác nhớ quê nhà, nhớ cái mùi rơm củi dại, cứ thế mà sống dậy, cứ như đứng ở đâu đó sông nước miền Tây Nam Bộ, hay là ngay giữa miên man kênh rạch Cà Mau.

Cá kèo nướng là một món ăn mà hầu như ai cũng phải thưởng thức khi đến đây, mỗi con một xiên, nướng thơm và chấm đặc sản mắm me. Cá kèo tươi thịt mềm, thơm, ngọt, xen lẫn với cái vị hơi đăng đắng của mật cá. Ông bạn khen ngon, đã lâu lắm rồi mới ăn bữa cá kèo ngon đến thế trong khung cảnh như thế này.

*Cá kèo hiện có thể mua ở nhiều nơi, chỉ cần bạn biết cách chế biến. Cá kèo nướng muối ớt hoặc cá kèo nướng sa tế đều rất đơn giản và không mất thời gian.

Cá kèo mua về làm sạch bằng cách rửa nước muối loãng, pha chút dấm. Hoặc dùng nước nóng 70 - 80 độ, cho chút muối, cho cá vào ngâm, sau đó dùng tay (đeo găng) tuốt sạch nhớt cá. Cũng có thể dùng lá chuối vò nát tuốt dọc thân cá cho sạch nhớt.

Để nướng muối ớt, cho gia đình 4 người, cần khoảng 300 gr cá kèo làm sạch. Ớt sừng, ớt hiểm giã nát cùng 1 thìa canh muối hạt, ½ thìa canh đường, bột ngọt, chút nước mắm, trộn đều, ướp vào cá khoảng 15 đến 20 phút.

Nếu muốn nướng cá kèo với sa tế, cần một thìa sa tế tôm, đường, muối, tiêu xay, hạt nêm… ướp trong thời gian tương tự nướng muối ớt.

Cá ngấm, xiên cá vào que tre từ miệng cá xuống đuôi, cho vào vỉ nướng trên than hồng, khoảng 7 - 10 phút cá chín. Có thể nướng bằng nồi chiên không dầu ở nhiệt độ 180 độ trong khoảng 10 phút. Nên quét một lớp dầu lên mình cá để cá không bị khô.

Cá kèo nướng phải chấm mắm me. Cách làm mắm me cũng rất đơn giản:  me hạt nghiền trong nước lọc lấy lượng nước cốt me đủ dùng. Đun sôi thêm nước mắm, gừng và ớt băm nhuyễn, điều chỉnh mặn ngọt cho hợp khẩu vị gia đình.