Đề tài “Nghiên cứu xác định thành phần các hợp chất có hoạt tính sinh học của cây Lan Kim Tuyến (Anoectochilus setaceus) và cây Sâm Đá (Curcuma singularis) để tạo ra các sản phẩm hỗ trợ sức khoẻ cho bệnh nhân ung thư” mã số: UDNGDP.02/20-21 do TS. Lê Thành Long - Viện Sinh học nhiệt đới làm chủ nhiệm, đã xây dựng thành công quy trình công nghệ và bào chế sản phẩm viên nén (bao phim) Lan Kim Tuyến và viên nén (bao phim) Sâm Đá hỗ trợ sức khoẻ cho bệnh nhân ung thư.

Hình thái thực vật của cây Sâm Đá thu nhận tại huyện Kbang, Gia Lai

 Đề tài được triển khai thực hiện trên cơ sở Thỏa thuận hợp tác về khoa học và công nghệ giữa Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam (VAST) và Ủy ban nhân dân tỉnh Gia Lai, và dựa trên thực tiễn nhu cầu của tỉnh Gia Lai trong việc nghiên cứu thành phần các hợp chất và tác dụng sinh học của cây dược liệu Lan Kim Tuyến và Sâm Đá, đồng thời phát triển các sản phẩm có nguồn gốc từ các cây dược liệu này trong hỗ trợ và bảo vệ sức khoẻ. Đề tài đã được Hội đồng nghiệm thu cấp VAST nghiệm thu, đánh giá và xếp loại Xuất sắc.

Cây Sâm Đá hay còn gọi là cây Khỏe, có tên khoa học là Curcuma singularis Gagnep., thuộc họ Gừng, chi Nghệ được phát hiện lần đầu tiên ở Việt Nam. Thân rễ và củ của cây Sâm Đá được ghi nhận có tác dụng bồi bổ sức khỏe, cường gân, bổ cốt, tăng sinh lực, trị phong thấp, bổ thận, hạn chế suy nhược cơ thể và hỗ trợ điều trị một số bệnh. Tuy nhiên, các tác dụng dược lý của cây này chưa được nghiên cứu nhiều.

Cây Lan Kim Tuyến (Anoectochilus setaceus) hay còn gọi là cây Lan Gấm, cây Kim Cương thuộc họ Orchidaceae cũng có nhiều tác dụng sinh học như hoạt tính kháng viêm, tác dụng bảo vệ gan và giảm đường huyết. Đặc biệt, các nghiên cứu gần đây cho thấy cây Lan Kim Tuyến có hoạt tính tăng cường miễn dịch và hoạt tính kháng ung thư trên cả mô hình thực nghiệm in vitro và in vivo. Hiện nay, ở Việt Nam có khoảng 12 loài Lan Kim Tuyến khác nhau được phát hiện trên nhiều vùng miền, trong đó một số loài có giá trị dược liệu và thương mại cao như Anoectochilus formosanus Hayata, Anoectochilus roxburghii Lindl. Tuy nhiên, hiện nay nhóm các cây dược liệu này chưa được quan tâm đúng mức, đang bị khai thác tràn lan làm khan hiếm, cạn kiệt nguồn tài nguyên dược liệu.

Hình thái thực vật của cây Lan Kim Tuyến thu nhận tại huyện Kbang, Gia Lai

Để góp phần thúc đẩy kế hoạch phát triển dược liệu và định hướng phát triển cây dược liệu Sâm Đá và Lan Kim Tuyến trên địa bàn tỉnh Gia Lai, VAST và UBND tỉnh Gia Lai đã giao Viện Sinh học nhiệt đới triển khai thực hiện đề tài “Nghiên cứu xác định thành phần các hợp chất có hoạt tính sinh học của cây Lan Kim Tuyến (Anoectochilus setaceus) và cây Sâm Đá (Curcuma singularis) để tạo ra các sản phẩm hỗ trợ sức khoẻ cho bệnh nhân ung thư” mã số: UDNGDP.02/20-21, do TS. Lê Thành Long làm chủ nhiệm.

Đề tài đã xác định được một số thành phần các hợp chất có hoạt tính sinh học (hoạt tính kháng ung thư) có trong dược liệu cây Lan Kim Tuyến và cây Sâm Đá. Kết quả nghiên cứu đã chứng minh được hoạt tính gây độc in vitro của các cao chiết trên một số dòng tế bào ung thư khác nhau, nhưng ít ảnh hưởng tới các tế bào bình thường. Nghiên cứu cũng đã làm rõ cơ chế phân tử gây độc các tế bào ung thư của các cao chiết thông qua thông qua con đường hoạt hoá tế bào chết theo chương trình (apoptosis) phụ thuộc Caspase cũng như tác dụng kháng u in vivo trên mô hình chuột mang khối u Sarcoma. Bên cạnh đó, các kết quả nghiên cứu đánh giá tính an toàn cho thấy cao chiết Lan Kim Tuyến không gây độc cho động vật thí nghiệm với các mức liều thử nghiệm, ngược lại, cao chiết Sâm Đá có một số ảnh hưởng gây độc, đặc biệt là cho cơ quan chuyển hóa gan khi sử dụng cao Sâm Đá với liều lượng cao trong một thời gian dài. Các kết quả đánh giá hoạt tính cũng như tính an toàn của sản phẩm cao chiết ở mức độ in vitro và in vivo là tiền đề cho các thử nghiệm tiền lâm sàng và lâm sàng tiếp theo.

Hình ảnh sản phẩm viên nén bao phim Sâm Đá

 Nhóm nghiên cứu đề tài cũng đã xây dựng được các quy trình thu nhận cao nguyên liệu chuẩn hoá; quy trình bào chế sản phẩm viên nén (bao phim) Lan Kim Tuyến và viên nén (bao phim) Sâm Đá, các bộ tiêu chuẩn chất lượng cơ sở (TCCS) cho sản phẩm cao chiết và sản phẩm viên nén (bao phim). Đây là cơ sở cho việc việc phối hợp, liên kết với các doanh nghiệp, công ty sản xuất dược phẩm trong việc chuyển giao kết quả nghiên cứu, sản xuất thử nghiệm ở quy mô pilot và quy mô thương mại. Ngoài ra, kết quả nghiên cứu đã chuẩn hoá được nguồn nguyên liệu đầu vào của cây Lan Kim Tuyến và Sâm Đá, đồng thời xây dựng được 02 bộ tiêu chuẩn chất lượng cơ sở cho sản phẩm cao chiết và sản phẩm viên nén (bao phim) chứa cao chiết theo tiêu chuẩn của Dược điển Việt Nam V. Các bộ tiêu chuẩn chất lượng này là cơ sở quan trọng trong việc xây dựng danh mục kiểm soát và đánh giá chất lượng các sản phẩm cao chiết và các sản phẩm có nguồn gốc từ các dược liệu cây Lan Kim Tuyến và cây Sâm Đá theo tiêu chuẩn của Dược điển Việt Nam V.

lHình ảnh sản phẩm viên nén bao phim Lan Kim Tuyến

Về mặt sản phẩm của đề tài, nhóm nghiên cứu đã đạt được một số các sản phẩm gồm: sản phẩm dạng I (03 bài báo quốc tế danh mục ISI/SCIE, 05 bài báo tạp chí quốc gia); sản phẩm dạng II (Giấy tiếp nhận đăng ký công bố sản phẩm viên nén bao phim Lan Kim Tuyến, Giấy tiếp nhận đăng ký công bố sản phẩm viên nén bao phim Sâm Đá); sản phẩm dạng III (100 g cao chiết cây Lan Kim Tuyến, 100 g cao chiết cây Sâm Đá, 1500 viên nén bao phim Lan Kim Tuyến, 1500 viên nén bao phim Sâm Đá); sản phẩm dạng V (Bộ tiêu chuẩn cao chiết cây Lan Kim Tuyến và cây Sâm Đá, Quy trình tách chiết cao chiết chứa hợp chất chỉ dấu từ cây Lan Kim Tuyến và cây Sâm Đá, Quy trình bào chế chế phẩm viên nén chứa cao chiết cây Lan Kim Tuyến và viên nén chứa cao chiết cây Sâm Đá, Quy trình kiểm tra chất lượng chế phẩm viên nén chứa cao chiết cây Lan Kim Tuyến và viên nén chứa cao chiết cây Sâm Đá), và đào tạo 02 thạc sĩ chuyên ngành Công nghệ sinh học.

Kết quả nghiên cứu của đề tài sẽ giúp cho các nhà quản lý trong việc hoạch định các chính sách phát triển dược liệu của địa phương (bảo tồn các giống cây quý hiếm, quy hoạch nuôi trồng và phát triển các vùng dược liệu,…); tạo định hướng phát triển, nâng cao giá trị của các loại cây dược liệu (cây Lan Kim Tuyến và cây Sâm Đá) và chuyển đổi cơ cấu cây trồng, tạo sản phẩm có giá trị về y tế, kinh tế cao trên địa bàn tỉnh Gia Lai. Đồng thời hỗ trợ cho các đơn vị doanh nghiệp, công ty dược trong việc xây dựng kế hoạch hợp tác sản xuất và thương mại hoá các sản phẩm từ cây Lan Kim Tuyến và cây Sâm Đá.

guồn tin: Nguyễn Khắc Huynh – Ban Ứng dụng và Triển khai công nghệTin: Thanh Hà

Nguồn tin: Nguyễn Khắc Huynh – Ban Ứng dụng và Triển khai công nghệTin: Thanh Hà