TS Hà Phương Thư sinh ra trong một gia đình có truyền thống làm nghề giáo ở xứ Huế yên bình. Sau khi tốt nghiệp Trường Đại học Sư phạm Huế, chị được phân công giảng dạy tại Trường PTTH An Lương Đông, cách nhà 30km. Nhưng sự nghiệp “đèn sách” đã cuốn chị đi, thôi thúc chị phải vươn lên, để học và mang thêm những kiến thức để về phục vụ mảnh đất quê hương. Trong thời gian làm nghiên cứu sinh ở Viện Hóa học, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, chị có cơ hội được sang Nhật Bản thực tập tại Viện công nghệ Tokyo Nhật Bản. Tiếp cận khối kiến thức khổng lồ cùng sự thay đổi thế giới quan khoa học, trở về Việt Nam, công tác tại Viện Hóa học, chị mới nhận ra, mình chính là con người của nghiên cứu khoa học. Năm 2003, chị bảo vệ thành công luận án tiến sĩ. Với Kết quả học tập xuất sắc, Hà Phương Thư đã nhận được học bổng sau tiến sĩ tại Trung tâm Năng lượng nguyên tử CEA của Pháp. Ở đây, chị được học sâu về nghiên cứu cấu trúc của protein có hoạt tính sinh học. Và câu chuyện ứng dụng thành tựu khoa học và thực tiễn hỗ trợ cho bệnh nhân ung thư, đã được nung nấu từ những ngày trên đất Pháp.

Tại Pháp, chị có rất nhiều cơ hội ở lại để làm việc, nhưng chị đều từ bỏ bởi ngay từ đầu chị đã quyết tâm đi là phải trở về. Về nước, chị công tác tại Viện Khoa học Vật liệu, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam. Tại đây, cơ duyên gặp gỡ và làm việc với GS.TSKH Nguyễn Xuân Phúc đã dẫn chị bước vào con đường mới mẻ hơn và không ít thách thức: nghiên cứu về công nghệ Nano y-sinh.

TS Hà Phương Thư là một trong những người đầu tiên đặt nền móng cho lĩnh vực nghiên cứu Nano trong y sinh học.

Năm 2009, Phòng Vật liệu Nano y sinh được thành lập và TS Hà Phương Thư là một trong những người đầu tiên đặt nền móng cho lĩnh vực nghiên cứu Nano trong y sinh học. Trước muôn vàn khó khăn khi nghiên cứu về công nghệ nano y-sinh còn rất lạ lẫm, kiến thức còn hạn hẹp, trang thiết bị không có, điều kiện tài chính cũng rất eo hẹp, chị và các cộng sự đã đã gạt bỏ thử thách phía sau lưng để ngày đêm nghiên cứu về Nano, học hỏi kinh nghiệm ở các nhóm nghiên cứu trong và ngoài nước của Singapore, Pháp, Mỹ, Anh…

“Sau ba năm nỗ lực, chúng tôi dần xin được đề tài cấp viện, cấp bộ, cấp Nhà nước. Từ kinh phí này cùng lòng đam mê nhiệt huyết của bản thân và cộng sự, chúng tôi đã khắc phục được khó khăn thách thức. Năm 2010, chúng tôi đã công bố trên tạp chí quốc tế về công nghệ Nano curcumin ứng dụng trong y sinh học, chế tạo cả hệ dẫn thuốc, phòng ngừa và hỗ trợ điều trị ung thư. Dù Việt Nam lúc đó có rất nhiều nhóm nghiên cứu về Nano, nhưng chúng tôi tự hào là nhóm đầu tiên có công bố trên tạp chí quốc tế về Nano curcumin ở Việt Nam” – TS Hà Phương Thư tự hào thuật lại.

Chị cho biết “Việt Nam là nước có tỷ lệ tử vong vì ung thư cao, hằng năm có khoảng gần 100 nghìn ca tử vong vì ung thư, gần 200 nghìn ca mắc mới. Hiện nay, các thuốc chữa ung thư dược lưu hành có tác dụng chữa tốt nhưng nhược điểm là để lại tác dụng phụ rụng tóc, buồn nôn, suy giảm hệ miễn dịch, thậm chí có người không vượt qua được vì tác dụng phụ đó. Tôi và các cộng sự trong nhóm nghiên cứu mong muốn làm điều gì đó để từ nguyên liệu sẵn có trong tự nhiên, làm ra bài thuốc hỗ trợ cho bệnh nhân không may bị ung thư”.

Nhưng “Việt Nam cũng có hơn 4.000 loại dược liệu mà 1/3 số đó được sử dụng trong y học dân gian và y học cổ truyền. Tại sao mình không nghĩ tới những dược liệu quý này?” – điều đó là khởi nguồn cho những nghiên cứu sau này của chị. Dựa trên bài thuốc Hoắc hoàng kỳ phương của Tây tạng, TS Hà Phương Thư và các cộng sự đã bào chế thành công thực phẩm chức năng FGC hỗ trợ bệnh nhân ung thư bằng công nghệ Nano với việc sử dụng ba hoạt chất: curcumin tách chiết từ nghệ vàng, fucoidan của rong biển, notoginseng trong tam thất.

Từ thử nghiệm ban đầu trong phòng thí nghiệm là 15mg, sau đó chị nâng dần nguyên liệu lên 150g để ra mắt trong một cuộc triển lãm tại Ngày Phụ nữ Sáng tạo năm 2013, giờ đây chị đã có thể đáp ứng được khối lượng sản xuất 150kg/tháng để phục vụ người bệnh.

Tháng 10/2016, TS Hà Phương Thư đã chế tạo thành công phức hệ nano FGC hoàn chỉnh, chuyển giao cho Công ty CVI và Bộ Y tế cấp phép để lưu hành trên thị trường ở dạng thực phẩm chức năng hỗ trợ điều trị ung thư. Tính ưu việt của công trình này là sử dụng toàn bộ nguyên liệu từ cây cỏ Việt Nam. Sản phẩm có tên gọi CumarGold Kare, giúp cho các bệnh nhân ung thư giảm được tác dụng phụ, cải thiện chất lượng sống cho bệnh nhân sau xạ trị, hóa trị.

Phức hệ nano FGC của TS Hà Phương Thư được chuyển giao cho Công ty CVI và Bộ Y tế cấp phép để lưu hành trên thị trường ở dạng thực phẩm chức năng hỗ trợ điều trị ung thư với tên gọi Cumargold kare

Sau này, những cuộc gọi của người bệnh ung thư chia sẻ về cuộc sống tươi tắn và lạc quan hơn của họ trở thành niềm hạnh phúc, là động lực giúp chị và các cộng sự tiếp tục theo đuổi hoài bão, tham vọng chế tạo được thuốc chữa trị ung thư. “Chúng tôi đang tiếp tục với dự án nhằm nghiên cứu hệ dẫn thuốc có cấu trúc Nano. Đây sẽ là thuốc chữa được bệnh ung thư cho bệnh nhân ung thư”.

Hiện nay chị và các cộng sự đang ấp ủ nghiên sử dụng phương pháp Nhiệt từ trị trong điều trị tế bào ung thư. Sau hóa trị, xạ trị, tương lai phương pháp Nhiệt từ trị đã được các nhà khoa học đưa ra bàn luận để điều trị ung thư nhưng phương pháp này vẫn còn rất nhiều băn khoăn về sự tồn tại của hạt từ trong cơ thể.  "Phương pháp này dựa trên nguyên tắc là các hạt nano từ sẽ nóng lên khi đặt chúng trong từ trường xoay chiều. Với nhiệt độ khoảng 520C, tế bào ung thư sẽ bị tiêu diệt nhưng không ảnh hưởng đến tế bào thường. Chúng tôi cùng các bác sĩ Học viện Quân y, nhóm nghiên cứu Ung thư thực nghiệm tại Khoa Sinh, Đại học Quốc gia đã ứng dụng thử trên chuột và thỏ rất thành công. Chỉ sau ba lần điều trị, kích thước các khối u ung thư trên chuột đã giảm đáng kể . Tuy nhiên, chúng tôi cũng như các nhà nghiên cứu trên thế giới, còn gặp nhiều rào cản trong việc áp dụng trên người” – TS Hà Phương Thư chia sẻ. “Để nghiên cứu sâu hơn nữa, chúng tôi rất mong muốn được trình bày công trình này với Bộ Y tế để cùng có sự tham gia nghiên cứu của các nhà y dược học, các bác sĩ, các chuyên gia của Bộ Y tế”.

Ở tuổi 46, TS. Hà Phương Thư, một trong số ít những nhà khoa học trẻ tiêu biểu của Việt Nam sở hữu một "gia tài khoa học" đáng nể với hơn 40 công bố quốc tế và ISI về lĩnh vực nano y sinh và làm chủ nhiệm nhiều đề tài cấp Nhà nước, cấp Viện Hàn lâm và Quỹ Phát triển khoa học và công nghệ Quốc gia (NAFOSTED)…

TS Hà Phương Thư cũng sở hữu nhiều giải thưởng lớn: Giải thưởng L’Oreal - UNESCO “Vì sự phát triển phụ nữ trong khoa học” năm 2012; Bằng khen cho sản phẩm tiêu biểu tham gia Ngày Phụ nữ Sáng tạo năm 2013 của Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam; Năm 2016, Tạp chí Forbes bình chọn là một trong 50 phụ nữ ảnh hưởng nhất Việt Nam; Giải thưởng Phụ nữ Việt Nam 2017.