Trong quá trình khai quật gần hồ Turkana, miền Bắc Kenya, nhóm nghiên cứu của tiến sĩ Carrie Mongle, nhà cổ nhân chủng học tại Đại học Stony Brook (New York), đã tìm thấy xương bàn tay và bàn chân có niên đại khoảng 1,52 triệu năm.

Những mẫu vật này được xác định thuộc về loài Paranthropus boisei, một họ hàng xa trong dòng dõi tiến hóa của loài người hiện đại Homo sapiens.

Theo công bố trên tạp chí Nature, các hóa thạch được phát hiện tại khu vực Koobi Fora, phía Đông hồ Turkana, gồm phần lớn bàn tay, ba xương bàn chân, hầu hết răng, một phần xương cẳng tay và vài mảnh hộp sọ. Đây là bộ xương bàn tay – bàn chân đầu tiên được biết đến của loài Paranthropus boisei, giúp lấp đầy khoảng trống lớn trong hiểu biết về loài người cổ này.

Cấu trúc cơ thể đặc biệt

Paranthropus boisei có thân hình cường tráng, hàm răng lớn và hộp sọ dày, thích nghi với việc nhai các loại thực vật dai. Họ có một mào sọ cao để neo giữ cơ hàm mạnh và xương gò má loe rộng, tạo nên khuôn mặt phẳng, hình đĩa đặc trưng.

Trước đây, do chỉ tìm thấy sọ và răng, giới khoa học hầu như chưa biết gì về khả năng di chuyển hay thao tác công cụ của loài này.

“65 năm sau khi phát hiện ra Paranthropus boisei, đây là lần đầu tiên chúng ta có thể tự tin liên hệ loài này với các xương bàn tay và bàn chân cụ thể”, tác giả chính của dự án cho biết.

Theo bà Carrie, các đặc điểm ở bàn tay cho thấy Paranthropus boisei có khả năng cầm nắm chính xác tương tự con người ngày nay. Điều này gợi ý loài này có thể đã biết chế tạo và sử dụng công cụ bằng đá.

Nhà cổ nhân chủng học Louise Leakey, Giám đốc Dự án Nghiên cứu Koobi Fora, cho biết cấu trúc bàn chân Paranthropus boisei cho thấy loài này đi hoàn toàn bằng hai chân, không giống tinh tinh hay các loài linh trưởng khác.

“Từ vài xương bàn chân, có thể thấy chúng có vòm bàn chân tương tự con người, giúp bước đi ổn định và tiến về phía trước”, bà Louise nói.

Mảnh ghép quan trọng trong lịch sử tiến hóa

Paranthropus boisei thuộc nhóm Hominin, gồm tất cả các loài trong nhánh tiến hóa của con người. Loài này từng cùng tồn tại với 3 loài người cổ khác ở Đông Phi trong giai đoạn 1–2 triệu năm trước.

Các công cụ bằng đá và xương từ cùng thời kỳ đã được phát hiện trong khu vực, dù vẫn chưa rõ Paranthropus boisei có phải là tác giả của những công cụ đó hay không.

Dù còn nhiều câu hỏi bỏ ngỏ, phát hiện này được xem là bước tiến quan trọng trong việc tái dựng hành vi, dáng đi và khả năng thao tác của một trong những họ hàng cổ xưa nhất của loài người.