Đã có lần tôi viết “Dậy mà đi” để nói đến những sự vấp ngã của đàn ông. Vâng, đã là cuộc đời sao tránh được vấp ngã. Điều đáng nói là sau vấp ngã đó cách hành xử “đàn ông” nhất là thế nào, đấy mới là điều quan trọng. Vấp ngã có thể ví như một thương tổn cả thân xác lẫn tâm hồn, nhưng tâm hồn mới là thứ thương tổn chữa chạy khó nhất. Không có cách nào tốt hơn đã vấp ngã phải đứng dậy và chọn cách đi tiếp hữu hiệu. Làm được điều đó cần phải có phương cách. Tùy từng con người mà chọn cho mình thứ thuốc phù hợp để chạy chữa để lành thương tổn và tránh cho nó tái phát trong tương lai. Tôi gọi đó là biệt dược tâm hồn.

Tranh minh họa: Tào Linh

Dạo mới ở quân ngũ về khi chiến tranh kết thúc, như rất nhiều người lính khác hưởng niềm vui hòa bình chưa trọn vẹn thì chúng tôi đã phải đối mặt với một cuộc chiến khác không kém phần hiểm nguy. Đó là cuộc chiến cơm áo gạo tiền, cuộc chiến tồn tại. Còn trẻ, học hành dang dở, chưa có nghề ngỗng gì nhưng những thúc bách của cơm áo ủn từng phận người lao vào đời sống. Mà cũng lạ, vào chính ở những thời khắc quyết định ấy mỗi người có những lựa chọn hoặc sáng suốt, hoặc là sai lầm để rồi hậu quả có khi phải mang vác suốt cả cuộc đời và tất nhiên ngược lại nữa là thành tựu để không bao giờ phải ân hận.

Lứa lính tráng chúng tôi đận ấy đa phần là học sinh. Có người chưa học hết cấp 3. Bởi vậy nhiều người trong số lính ra quân chọn con đường tiếp tục đi học. Tôi cùng một số bạn bè được hưởng chính sách tuyển lựa cho đi lao động hoặc học tập ở nước ngoài. Tôi nộp hồ sơ quân nhân đi lao động ở Tiệp Khắc. Đang quá trình làm thủ tục thì tôi dính vào một vụ đánh lộn khá lớn. Tuổi trẻ mà, dù đã trải qua hơn 4 năm chiến đấu tôi vẫn chỉ là một thanh niên ngoài 20 tuổi chưa có nhiều kinh nghiệm sống và còn rất nhiều bồng bột.

Cú vấp ngã đó tước đi của tôi một cơ hội lúc bấy giờ được coi là tốt đẹp, thuận lợi. Tôi ra quân với một tâm trạng khá bi phẫn. Tôi lao vào rượu chè, trà thuốc, sống buông thả khiến gia đình lo lắng. Rồi cũng đến lúc tôi phải đứng trước sự lựa chọn cho bước đi tiếp của mình. Đi học tiếp thì sống bằng cách nào. Chả nhẽ đã là một anh lính hoàn thành nghĩa vụ lại tiếp tục ăn bám bố mẹ như trước khi đi lính. Không thể chấp nhận được. Vậy là sau một thời gian đủ ngấm nỗi buồn vấp ngã, tôi quyết định tương lai của mình bằng con đường vừa làm, vừa học.

Bấy giờ việc vào biên chế cơ quan nhà nước hay công trường, nhà máy gần như là tiêu chí bắt buộc. Ít người làm tự do bên ngoài. Thực ra, nghề tự do lúc đó kiếm khá nhiều tiền hơn là biên chế nhà nước. Ngay sau lúc ra quân tôi đã thử một số nghề lao động chân tay, trong đó có nghề ép nhựa kiếm khá bộn tiền. Nhưng dù gì thì phải vào biên chế nhà nước. Đơn giản thế thôi và tôi trở thành một công nhân điện. Nói thêm tôi yêu văn học và có chút năng khiếu từ nhỏ, vừa làm tôi vừa âm thầm nuôi chí lớn lập nghiệp theo con đường viết văn. Muốn thế phải học. Sau nhiều năm kiên trì, tôi đã hoàn thành việc học cần thiết cho công việc sáng tác văn học. Ở thời điểm hợp lý khi đủ đầy điều kiện, tôi chuyển ước mơ văn chương của tôi thành hiện thực và bước vào con đường sáng tác chuyên nghiệp.

Khi đã trở thành nhà văn, tôi rất biết ơn cái quyết định sáng suốt của tôi vào lúc tưởng như sa cơ ấy. Cú vấp ngã bị tước mất cơ hội đi nước ngoài lao động hóa ra lại là một cơ may giúp tôi đứng dậy và chọn đúng con đường đi của cuộc đời mình. Đấy, biệt dược tâm hồn là thế đấy. Liều kháng sinh không chỉ chữa lành căn bệnh tâm hồn chán chường vì vấp ngã mà nó còn tạo ra trong tôi động lực phấn đấu để chống lại tất thảy những gì trở lực ngăn cản đến ước mơ sáng tác của tôi.

Đời người, ngoài công việc ta còn phải đối mặt với bao nhiêu thách thức nữa. Chuyện tình cảm chẳng hạn. Cũng dịp đó lứa thanh niên chúng tôi đơn giản trong câu chuyện đôi lứa. Cứ tìm hiểu nhau thấy hợp, thấy vừa, thấy được là tiến tới hôn nhân. Tôi cũng không ngoài thông lệ. Tôi gặp một bạn học cũ. Dạo trước tôi học giỏi văn nên được nhiều bạn ngưỡng mộ. Bạn gái gặp lại tôi trong một trường hợp khá oái oăm. Tôi làm một công trình điện ngay tại khu nhà bạn ấy. Người cũ gặp nhau ở thời điểm trưởng thành bập vào nhau nhanh lắm. Lúc đó tôi lại là một anh lính trải qua trận mạc nên cái tem mác thằng người cũng không đến nỗi. Cuộc tình bén duyên nhau, tôi đã mơ đến dịp đốt pháo rước dâu thì đánh đùng gia đình bạn gái không chấp nhận tôi, họ cho rằng tôi không xứng đáng với nhà họ. Tôi biết, điều này thì tôi biết rất rõ, tại tôi nghèo, chưa có thành tựu đời sống, học hành dang dở. đúng tôi không xứng đáng. Cuộc tình sập nguồn cho tôi sự đổ vỡ đằng đẵng nhiều năm trời. Nói chung đàn ông rất khó nuốt trôi những tình huống tương tự như tôi lâm vào. Phải rất lâu sau tôi mới tĩnh tâm đủ để nhủ mình tại sao lại phải ngậm đắng đót một câu chuyện như thế. Sự xứng đáng kia phải là bình đẳng, tại sao tôi không nghĩ đó cũng là một cơ may của đời tôi. Và tôi vươn người trở lại là mình. Thêm một liều biệt dược tâm hồn quan trọng nữa. Không dám nói đời tôi hạnh phúc nhưng quả thật tôi hài lòng với những gì mình có ở lĩnh vực tình cảm riêng tư.

Câu chuyện là thế, cho đến giờ phút này đã có thể khẳng định dù thành tựu không nhiều, không lớn nhưng với một cuộc đời bình thường, tôi đã thành công. Vâng, thành công bằng chính biệt dược tâm hồn. Đích thực là thế.