Thành phố Huế vừa ghi thêm dấu ấn đậm nét trên bản đồ di sản văn hóa Việt Nam khi có thêm hai di sản phi vật thể quốc gia "Tri thức dân gian về Bún bò Huế" và "Bhuôih Haro Tơme – Lễ hội mừng lúa mới" của đồng bào Cơ Tu. Thông tin này được ông Phan Thanh Hải, Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao TP. Huế, xác nhận, mang lại niềm tự hào lớn cho người dân Cố đô.

Bún bò Huế, hơn cả một món ăn, là di sản của hồn cốt đất Cố đô

Ngày 27 tháng 6 năm 2025, Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã ký Quyết định số 2203/QĐ-BVHTTDL, chính thức công nhận "Tri thức dân gian về Bún bò Huế" là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, thuộc loại hình Tri thức dân gian. Đây là sự vinh danh xứng đáng cho một món ăn không chỉ nổi tiếng khắp trong và ngoài nước mà còn là biểu tượng văn hóa sâu sắc của vùng đất cố đô.

Quyết định số 2203/QĐ-BVHTTDL, chính thức công nhận "Tri thức dân gian về Bún bò Huế" là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, thuộc loại hình Tri thức dân gian. Ảnh: ITN

Bún bò Huế không đơn thuần là một món ăn, mà là sự kết tinh của hàng trăm năm tri thức dân gian, được lưu truyền qua nhiều thế hệ. Món ăn này gắn liền với đời sống tín ngưỡng, sinh hoạt cộng đồng và các làng nghề truyền thống lâu đời như làng bún Vân Cù, Ô Sa. Nó phản ánh một cách sâu sắc tâm hồn, phong cách sống và tinh hoa ẩm thực của người Huế.

Năm 2014, Anthony Bourdain, chuyên gia ẩm thực lừng danh của CNN (Mỹ), đã ca ngợi Bún bò Huế là "món súp tuyệt vời nhất mà tôi từng nếm thử".

Năm 2016, món ăn này được Tổ chức Kỷ lục châu Á vinh danh trong Top 100 món ăn đạt giá trị châu Á.

Năm 2023, trang ẩm thực quốc tế Taste Atlas xếp Huế ở vị trí 28 trong 100 thành phố có món ăn ngon nhất thế giới, đặc biệt nhấn mạnh Bún bò Huế là "những món ngon xứ Huế phải thử khi đến đây".

Trải qua bao thăng trầm lịch sử, tri thức dân gian chế biến Bún bò Huế đã được gìn giữ và phát huy bởi cộng đồng, đặc biệt là các nghệ nhân ẩm thực tài ba như Mai Thị Trà, Hoàng Thị Như Huy, Tôn Nữ Thị Hà, Phan Tôn Gia Hiền. Với đôi tay khéo léo và tâm huyết, họ đã bảo tồn những bí quyết từ việc chọn nguyên liệu, hầm nước dùng, nêm nếm gia vị cho đến cách trình bày món ăn, góp phần khẳng định đẳng cấp và hồn cốt của món đặc sản này.

Việc Bún bò Huế được công nhận di sản không chỉ là sự khẳng định giá trị văn hóa ẩm thực Huế mà còn tạo nền tảng pháp lý vững chắc, là động lực quan trọng để thành phố tiếp tục bảo tồn, quảng bá và phát huy giá trị di sản trong chiến lược phát triển công nghiệp văn hóa. Điều này góp phần phát triển du lịch, kinh tế - văn hóa địa phương và là bước đệm ý nghĩa trong lộ trình đưa Huế trở thành Thành phố Sáng tạo UNESCO trong lĩnh vực ẩm thực.

Lễ hội mừng lúa mới của người Cơ Tu, bản hòa ca của đất trời và con người

Ông Phan Thanh Hải nhấn mạnh: "Sở Văn hóa và Thể thao TP. Huế sẽ phối hợp cùng các sở, ngành, nghệ nhân và cộng đồng để tiếp tục triển khai các hoạt động truyền dạy, tôn vinh, quảng bá di sản, góp phần lan tỏa giá trị Tri thức dân gian về Bún bò Huế đến với công chúng trong và ngoài nước, để món ăn này không chỉ là niềm tự hào của người Huế mà còn là biểu tượng văn hóa Việt Nam trên trường quốc tế."

"Bhuôih Haro Tơme – Lễ hội mừng lúa mới" của người Cơ Tu tại các xã Nam Đông, Long Quảng, Khe Tre (TP. Huế) là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, thuộc loại hình lễ hội truyền thống, tập quán xã hội và tín ngưỡng.

Cùng với Bún bò Huế, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cũng đã ban hành Quyết định số 2204/QĐ-BVHTTDL, chính thức ghi danh "Bhuôih Haro Tơme – Lễ hội mừng lúa mới" của người Cơ Tu tại các xã Nam Đông, Long Quảng, Khe Tre (TP. Huế) là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, thuộc loại hình lễ hội truyền thống, tập quán xã hội và tín ngưỡng.

Lễ hội mừng lúa mới là một nghi lễ nông nghiệp tiêu biểu, phản ánh mối quan hệ mật thiết và linh thiêng giữa con người, thiên nhiên và thần linh trong đời sống văn hóa của đồng bào dân tộc Cơ Tu. Diễn ra sau mỗi mùa thu hoạch, lễ hội mang ý nghĩa tạ ơn thần linh, đặc biệt là thần lúa Giàng Haro, vì đã ban cho bản làng một mùa màng bội thu, cuộc sống bình yên và no ấm.

Được gìn giữ và truyền nối qua nhiều thế hệ, lễ hội là nét đặc trưng trong chu trình canh tác lúa truyền thống của người Cơ Tu, đồng thời là dịp quan trọng để cộng đồng sum họp, vui chơi và thắt chặt tình đoàn kết. Các nghi lễ có thể diễn ra trong phạm vi từng gia đình hoặc quy mô cộng đồng toàn bản làng, với các hoạt động cúng tế, hiến sinh, múa chiêng trống, điệu múa Pađil Yayă truyền thống, ẩm thực đặc trưng và trang trí cột tế Xơnur đầy biểu tượng.

Việc ghi danh lễ hội Bhuôih Haro Tơme vào Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia thể hiện sự trân trọng và ghi nhận của Nhà nước đối với di sản văn hóa đặc sắc của cộng đồng dân tộc thiểu số Cơ Tu tại Nam Đông một vùng đất giàu truyền thống, đóng vai trò quan trọng trong bản sắc văn hóa miền núi của TP. Huế.

Việc hai di sản này được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia không chỉ là niềm tự hào mà còn là động lực để Huế tiếp tục bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa độc đáo của mình, góp phần vào sự phát triển bền vững của du lịch và kinh tế địa phương.