Một nhóm các nhà khoa học quốc tế vừa phát hiện một loại hormone mới có tên secretoneurin đóng vai trò chủ chốt trong việc kích hoạt sự rụng trứng, mở ra hướng đi mới trong nghiên cứu sinh sản và ứng dụng trong cả nuôi trồng thủy sản lẫn bảo tồn các loài đang nguy cấp.

Secretoneurin là một neuropeptide có nguồn gốc từ protein secretogranin-2. Dù đã từng được biết đến, hormone này nay được xác định là yếu tố chủ chốt trong việc gây rụng trứng ở cá ngựa vằn, loài động vật được sử dụng rộng rãi trong nghiên cứu di truyền và sinh học phát triển.

“Đây là một peptide được bảo tồn qua hàng triệu năm tiến hóa, xuất hiện từ cá cổ đại đến con người”, Giáo sư Vance Trudeau, nhà nghiên cứu chính từ Đại học Ottawa, cho biết. “Nhờ phương pháp sinh hóa mới, chúng tôi lần đầu tiên có thể đo lường đồng thời tác động của nhiều hormone trong chu kỳ rụng trứng, từ đó xác định vai trò then chốt của secretoneurin”.

Trong một thí nghiệm then chốt, nhóm nghiên cứu nhận thấy chỉ một mũi tiêm secretoneurin có thể kích hoạt rụng trứng ở những con cá cái được cách ly khỏi cá đực và không nằm trong chu kỳ sinh sản tự nhiên. Không chỉ gây rụng trứng, secretoneurin còn kích hoạt nhanh chóng các gene quan trọng trong não, tuyến yên và buồng trứng – những khu vực chịu trách nhiệm trực tiếp trong điều hòa sinh sản.

“Bằng cách chứng minh rằng secretoneurin kích thích sự rụng trứng, chúng tôi đã khẳng định rằng hormone mới này ảnh hưởng đáng kể đến sự sinh sản của cá”, Giáo sư Trudeau khẳng định. “Nghiên cứu này là nghiên cứu đầu tiên cho thấy secretoneurin gây rụng trứng ở cá bình thường, xác thực mạnh mẽ công trình trước đó của chúng tôi với cá ngựa vằn mang gen peptide đột biến”.

Theo nhóm nghiên cứu, phát hiện này không chỉ dừng lại ở thế giới loài cá. Cá ngựa vằn vốn là loài mô hình với nhiều đặc điểm sinh học tương đồng với các động vật có xương sống, trong đó có con người. Điều này mở ra hy vọng rằng secretoneurin, hoặc các dẫn xuất tổng hợp của nó, có thể được ứng dụng trong điều trị vô sinh hay kiểm soát sinh sản ở các loài nguy cấp.

“Các nghiên cứu hiện tại của chúng tôi tập trung vào việc xác định chính xác nơi secretoneurin được sản xuất, chẳng hạn như những tế bào cụ thể nào trong buồng trứng sản xuất secretoneurin, và vai trò chính xác của nó ở đó là gì?”, Giáo sư Trudeau chia sẻ thêm. “Nó thậm chí có thể liên quan đến việc điều chỉnh hành vi tình dục”.

Dự án mang tính đa quốc gia này quy tụ các nhà khoa học từ Canada, Trung Quốc, Mỹ và Israel. Các nghiên cứu tiếp theo dự kiến sẽ tập trung làm rõ cơ chế hoạt động của secretoneurin, mở rộng hiểu biết không chỉ về sinh học cá mà còn về sinh sản ở người.

Với phát hiện mới, secretoneurin được kỳ vọng sẽ trở thành chìa khóa mở ra nhiều cánh cửa mới trong y học sinh sản, bảo tồn loài và ngành công nghiệp thủy sản toàn cầu.