Chỉ còn vài ngày nữa, thời điểm thu hoạch vải thiều chính vụ sẽ chính thức bắt đầu. Thế nhưng, những ngày này ở Lục Ngạn (Bắc Giang), người dân đã chở rất nhiều sọt vải thiều nối đuôi nhau trên quốc lộ 31, tập trung đông nhất từ phố Kim (Phượng Sơn) cho đến xã Hồng Giang. Đây chính là khu chợ độc nhất Việt Nam vì mỗi năm chỉ họp duy nhất 1 lần vào mùa vải thiều chín.

Hàng trăm điểm cân ở hai bên đường hoạt động hết công suất, ai nấy đều tất bật.  Các loại xe chở vải thiều, xe tải, xe container,... nối thành hàng dài chật kín khiến cảnh ùn tắc giao thông. 

Ông Tăng Văn Huy - Trưởng phòng Nông nghiệp huyện Lục Ngạn, cho hay, chợ vải thiều Lục Ngạn đã tồn tại hơn 2 thập kỷ. Tuy vải thiều được trồng trên đất Lục Ngạn từ năm 1953, nhưng phải đến năm 1998 vải mới chở thành loại quả hàng hoá. Chợ vải thiều Lục Ngạn được hình thành từ ngày đó.

Mỗi năm chỉ họp duy nhất một lần tại đây vào mùa vải chín, chợ chạy dọc theo quốc lộ 31, bắt đầu từ phố Kim (Phương Sơn) đến xã Hồng Giang. Còn con đường vải kéo dài từ đầu huyện đến cuối huyện, xuyên suốt 29 xã thì dài tới trên 40km.

Mỗi năm, khu chợ vải thu hút hàng nghìn thương nhân trong nước và Trung Quốc về đây cân mua để xuất khẩu và đưa đi tiêu thụ khắp các tỉnh thành cả nước. Chợ diễn ra sôi động từ đầu mùa vải cho đến khi kết thúc.

Từng xe thồ vải nối đuôi nhau. (Ảnh: Vietnamnet)

Giá vải thiều phụ thuộc vào chất lượng quả và từng thời điểm. Nếu vào buổi sáng chợ ít hàng giá vải sẽ được trả rất cao, đến tấm trưa hàng đổ về nhiều giá sẽ rẻ hơn và ngược lại. Giá vải Thanh Hà ngày 5/6 là 30.000 đồng/kg, nay (6/6) hàng có vẻ nhiều, vựa vải có thể chỉ trả 25.000 đồng/kg. 

Chỉ trong vài tiếng buổi sáng, mỗi điểm cân có thể thu mua tới hàng chục, thậm chí vài chục tấn vải thiều xuất khẩu sang Trung Quốc hoặc chở đi các tỉnh thành. Không chỉ đàn ông, phụ nữ ở huyện Lục Ngạn cũng quen với việc chở những sọt vải thiều nặng hàng tạ đi bán.

Tại các điểm cân vải ở khu chợ này, trên tay người nông dân chở vải ai cũng có mẩu giấy nhỏ. Nhưng mỗi con số trên đó lại khác nhau. Có người là số 12 (tức 12.000 đồng/kg), có người trên giấy ghi con số 18 (18.000 đồng/kg), có người được ghi con số 20, 25,... tuỳ vào loại vải thiều và chất lượng vải.

Mỗi chủ điểm cân vải có đến hơn 10 ngày trong đó 2 người đứng cân, 2 người chuyên ngồi tính tiền, 6 người đứng chọn vải (lọc những quả xấu quả rụng trả lại) anh còn đội quân 7 người đi trả giá. Họ cùng với tập giấy nhỏ và bút, nông dân không cần giới thiệu về quả vải, người đứng ra trả giá cũng chỉ nói những con số. Đồng ý bán thì ghi mức giá vào giấy cho họ vào điểm chờ cân. Mỗi lần giao dịch như vậy chỉ mất khoảng 10-15 giây.

Ông Tăng Văn Huy cho biết chợ tồn tại hơn 2 thập kỷ nhưng vẫn là cách giao dịch trả giá qua mẩu giấy nhỏ như hiện nay. Dựa vào mức giá ghi trên mẩu giấy, người nông dân thu được từ vài trăm ngàn cho tới vài triệu đồng mỗi sọt vải. Tính chung cả mùa, nông dân thu khoảng 3.500 tỷ đồng.