Chuyên gia khoa học và công nghệ được hưởng ưu đãi về lương, nhà ở và phúc lợi gia đình

Chính phủ vừa ban hành Nghị định 249, quy định một loạt chính sách ưu đãi nhằm thu hút chuyên gia trong các lĩnh vực khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Điểm đáng chú ý là ngoài lương, thưởng, những chuyên gia này sẽ được hỗ trợ nhà ở, phương tiện đi lại, chăm sóc y tế, phúc lợi gia đình, thậm chí cả cơ hội tham gia vào hệ thống công vụ và pháp lý đặc biệt. 

Theo quy định, mức lương dành cho chuyên gia sẽ được thỏa thuận trực tiếp trong hợp đồng, dựa trên nhiệm vụ, mặt bằng chuyên môn và điều kiện thị trường lao động. Đây là sự khác biệt quan trọng so với cơ chế trả lương truyền thống trong khu vực công.

Ngoài lương, chuyên gia có thể nhận tiền thưởng hằng năm tối đa bằng bốn tháng lương. Đáng chú ý, họ còn được hưởng lợi từ việc thương mại hóa kết quả nghiên cứu như cho thuê, bán, chuyển nhượng, khai thác quyền sử dụng, hoặc góp vốn bằng chính kết quả nghiên cứu để thành lập doanh nghiệp. Điều này cho phép họ kết hợp vai trò nhà khoa học với doanh nhân, thúc đẩy sự gắn kết giữa nghiên cứu và thị trường.

Khi ký hợp đồng, mỗi chuyên gia sẽ được hỗ trợ ban đầu tương đương một tháng lương để ổn định chỗ ở, di chuyển và trang trải các chi phí thiết yếu. Trong thời gian làm việc, họ được Chính phủ hỗ trợ tiền thuê nhà và phương tiện đi lại, hoặc trực tiếp cấp căn hộ tiêu chuẩn cùng xe phục vụ công việc. Ngoài ra, chuyên gia còn được bảo đảm kinh phí đi nước ngoài để nghiên cứu hoặc trao đổi khoa học, tùy theo yêu cầu nhiệm vụ.

Chính sách không chỉ tập trung vào thu nhập cá nhân mà còn bao trùm cả đời sống gia đình. Mỗi chuyên gia sẽ được hưởng gói chăm sóc sức khỏe tự nguyện trị giá tối đa 1% lương/năm. Họ có 7 ngày nghỉ dưỡng trong nước mỗi năm, kèm hỗ trợ tài chính tương đương một tháng lương cho bản thân cùng vợ hoặc chồng, con dưới 18 tuổi.

Ngoài số ngày nghỉ phép theo luật lao động, chuyên gia nước ngoài làm việc tại Việt Nam còn được hỗ trợ vé máy bay khứ hồi hằng năm để cùng gia đình về nước. Con dưới 18 tuổi của họ được hỗ trợ tìm trường và đóng học phí tại các trường công lập. Thành viên gia đình cũng được cấp gói chăm sóc sức khỏe, thị thực nhiều lần và thẻ tạm trú với thời hạn tương ứng.

Những chính sách này cho thấy sự quan tâm đến môi trường sống lâu dài, nhằm tạo điều kiện để chuyên gia yên tâm cống hiến thay vì lo ngại về chỗ ở, học hành hay y tế cho gia đình.

Một trong những điểm mới của Nghị định 249 là cơ chế mở rộng về pháp lý và công vụ. Chuyên gia nước ngoài có nguyện vọng có thể được giảm điều kiện nhập quốc tịch Việt Nam. Với chuyên gia trong nước, nếu muốn tham gia hệ thống công chức, viên chức nhưng chưa đủ điều kiện thông thường, họ vẫn có thể được tiếp nhận.

Ngoài ra, chuyên gia có năng lực nổi bật có thể được xem xét bổ nhiệm vào vị trí lãnh đạo, quản lý, ngay cả khi chưa đáp ứng đầy đủ các yêu cầu về tuổi, quy hoạch chức danh, trình độ lý luận chính trị hay thời gian giữ chức vụ. Điều này nhằm tạo “kênh đặc cách” để tận dụng tri thức và kinh nghiệm mà họ có, thay vì gò bó trong khung tiêu chuẩn hành chính.

Cơ quan, tổ chức hoặc cá nhân đề cử chuyên gia sẽ được thưởng một tháng lương nếu sau 12 tháng, chuyên gia hoàn thành tốt nhiệm vụ. Cơ chế khuyến khích này góp phần thúc đẩy các đơn vị chủ động tìm kiếm, giới thiệu nhân tài.

Nghị định nêu rõ những tiêu chuẩn để trở thành đối tượng thụ hưởng. Chuyên gia có thể là tác giả hoặc đồng tác giả của sáng chế được bảo hộ, có giá trị ứng dụng thực tế; người có chuyên môn sâu, giàu kinh nghiệm, từng công tác tại các viện nghiên cứu, trường đại học hay doanh nghiệp uy tín trong và ngoài nước.

Ngoài ra, những người từng công bố công trình nghiên cứu xuất sắc, đạt giải thưởng quốc tế, hoặc sản phẩm đã được ứng dụng rộng rãi mang lại hiệu quả thiết thực, cũng đủ điều kiện tham gia.

Những nhà khoa học có bằng tiến sĩ tại các trường thuộc nhóm 200 đại học hàng đầu thế giới, có ít nhất 5 năm giảng dạy, nghiên cứu tại cơ sở uy tín ở nước ngoài, hoặc có bằng tiến sĩ cùng kinh nghiệm 5 năm tham gia các dự án khoa học quốc tế, hay người sở hữu tối thiểu 10 bài báo trên các tạp chí danh tiếng, là thành viên hội đồng khoa học uy tín, đã hướng dẫn thành công ít nhất hai nghiên cứu sinh tiến sĩ đều được coi là ứng viên sáng giá.

Trong bối cảnh Việt Nam đẩy mạnh chuyển đổi số, phát triển khoa học và đổi mới sáng tạo để tạo nền tảng cho tăng trưởng dài hạn, việc ban hành cơ chế đãi ngộ toàn diện cho chuyên gia là bước đi chiến lược. Các chính sách về lương, nhà ở, y tế, học hành cho con cái và cơ hội tham gia quản lý không chỉ giúp Việt Nam thu hút nhân tài quốc tế, mà còn khuyến khích đội ngũ trí thức trong nước toàn tâm cống hiến.

Nghị định 249 vì vậy được kỳ vọng sẽ tạo ra cú hích lớn trong việc xây dựng môi trường làm việc cạnh tranh, góp phần đưa Việt Nam trở thành điểm đến hấp dẫn của giới khoa học, công nghệ toàn cầu.