Có thể nói Chùa Cầu Hội An đã là một biểu tượng quá quen thuộc với người dân Việt Nam. Ngôi chùa cổ kính in trên tờ tiền 20.000 đồng với kiến trúc độc đáo không chỉ là di tích lịch sử - văn hóa nổi tiếng với du khách trong và ngoài nước, mà còn là niềm tự hào của người dân phố Hội. Hơn 4 thế kỷ tồn tại, dấu tích của thời gian đã in hằn lên từng góc cạnh của ngôi chùa vậy nên Chùa Cầu đã trải qua không ít lần tu bổ. Lần trùng tu quan trọng nhất cũng vừa hoàn thành cách đây không lâu và khi lớp áo cũ được lột bỏ đã lập tức tạo nên những cuộc tranh luận của cộng đồng mạng. Vậy Chùa Cầu sau trùng tu có gì đặc biệt mà phải xôn xao đến vậy? 

Hình ảnh Chùa Cầu trước khi trùng tu. (Ảnh: @_anb301)

Cận cảnh Chùa Cầu sau khi trùng tu. (Ảnh: Quốc Tuấn)

Du khách người hụt hẫng, người bất ngờ vì di tích hàng trăm năm tuổi "lạ quá” 

Xây dựng vào khoảng cuối thế kỷ 16 đầu thế kỷ 17, đến nay đã trải qua khoảng 400 năm tồn tại, Chùa Cầu (Lai Viễn Kiều) là công trình kiến trúc nghệ thuật độc đáo không chỉ ở Việt Nam mà còn hiếm thấy trên thế giới. Vừa qua, sau gần 2 năm trùng tu, đơn vị thi công tháo dỡ nhà bao che bảo vệ công trình để di tích này lộ diện. Có thể dễ dàng nhận thấy di tích chùa Cầu sau khi tu bổ trở nên mới mẻ, sáng hơn bởi màu sơn, màu mái ngói và họa tiết trên mái ngói. Kể cả các ác ký tự cũng được sơn quét lại. Vì thế, nhiều người không khỏi ngỡ ngàng vì độ độc lạ của di tích nhưng cũng không ít người nhận xét diện mạo mởi kém phần "cổ kính" so với trước đây.

Ảnh: Chí Hùng

Ảnh: @tayastudio.hoian

Chị P.T.Trang (Quảng Ninh) đến thăm Hội An vào sáng 28/7. Chị Trang cho biết, chị hoàn toàn đồng tình với việc tu sửa Chùa Cầu để lưu giữ, bảo tồn được giá trị về nhiều mặt, đảm bảo an toàn cho giáo dân. Tuy nhiên, chị vẫn tiếc nuối khi nơi đây không còn hình ảnh cổ kính quen thuộc như xưa. "Khi công trình đã xuống cấp thì việc tu sửa là cần thiết. Tuy nhiên mình vẫn mong chờ Chùa Cầu sau tu sửa có một diện mạo không quá xa lạ, lưu giữ được nét đẹp vốn có thay vì những lớp sơn mới cứng như vậy", chị Trang chia sẻ.

Anh H.T du khách ghé thăm Hội An sáng 29/7 cho biết bản thân cảm thấy hụt hẫng khi chứng kiến diện mạo của Chùa Cầu sau khi trùng tu. Anh cho rằng di tích lạc lõng giữa lòng phố cổ "Các chi tiết được thay thế mới tạo cảm giác không ăn khớp, màu vôi, ngói, tường lẫn cấu kiện được làm mới quá dày khiến di tích mất ít nhiều sự hoài cổ. Và công trình nào ở Hội An trùng tu cũng mới như vậy thì phố hết cổ luôn". 

Vốn là một người vô cùng yêu thích Hội An, ghé Chùa Cầu không biết bao nhiêu lần thì Ruby.Đ (26 tuổi, TP.HCM) lại có cảm nhận rằng "Khi nhìn hình ảnh Chùa Cầu trong diện mạo mới thì với một người rất mê Hội An mình hơi ngỡ ngàng, ngơ ngác cảm thấy nó bị mất đi vẻ hoài cổ nhìn cứ “cấn cấn”. Đặc biệt là phần mái nhà, nếu được thay đổi lại thì mình nghĩ phần cần được thay nhất chính là màu sắc của mái chùa, có thể thay bằng ngói đỏ và phần họa tiết trên đỉnh nên đổi thành màu xanh cẩm thạch thay thì vì ngọc bích như hiện tại".  

Ảnh: @tayastudio.hoian

Ảnh: @tayastudio.hoian

Bên cạnh những ý kiến khá bất bình về diện mạo mới của Chùa Cầu thì vẫn có những vị khách cảm thấy cuộc đại trùng tu này thật sự tốt. Điểnh hình như cậu bạn H.T.P (22 tuổi, TP.HCM) chia sẻ: "Mình thì thấy Chùa Cầu bên ngoài đẹp hơn trên ảnh, nơi đây vẫn giữ những kiến trúc như xưa, không khác bản cũ lắm đâu. Mình nghĩ chắc chắn qua một thời gian Chùa Cầu sẽ lại có nét rêu phong cổ kính của nó. Mình thấy để bảo tồn những điểm di tích trại một thành phố cổ như Hội An không hề dễ và mình chưa bao giờ hết yêu Hội An". 

Hay cũng giống như H.T.P cô bạn N.H.T (29 tuổi, Hà Nội) bày tỏ "Mọi người thấy có vô lý không khi một công trình lịch sử được đại trùng tu xong lại phải “sơn màu thời gian” để giống y hệt như lúc chưa trùng tu? Chùa Cầu đã trải qua 400 năm với nhiều lần sửa chữa trước đó và theo mình thời điểm hiện tại cuộc cuộc đại trùng tu này tuy chưa đạt đến độ xuất sắc nhưng có lẽ đã là tốt nhất có thể trong khả năng và thời điểm. So với việc vẽ lại rêu phong như Nhà Thờ Lớn Hà Nội thì mình thấy như vậy rất tốt, trùng tu chứ không phải làm giả cổ vì cái phần quan trọng nhất của trùng tu là kết cấu bên trong chứ không đơn thuần là diện mạo mới mẻ bên ngoài như mọi người thấy trên ảnh". 

Người dân mừng rỡ vì linh hồn của phố Hội đã quay trở lại, hy vọng thời gian sẽ "pha thêm màu" cho di tích  

Như đã đề cập từ đầu, Chùa Cầu không chỉ là một di tích lịch sử văn hóa thu hút đông đảo du khách ghé thăm mà nơi đây đã trở thành linh hồn, biểu tượng của người dân phố Hội. Chùa Cầu đã trải qua 400 năm tồn tại, dù được các thế hệ cư dân Hội An trân trọng, gìn giữ nhưng do sử dụng trong thời gian quá dài, gánh chịu lượng khách lớn cộng với tình hình lũ lụt ở Hội An nên việc di tích bị hư hại và buộc phải trùng thu, thay thế là điều không tránh khỏi. 

Những vết tích hư hại của Chùa Cầu sau hàng trăm năm tồn tại. (Ảnh: @Aavhoc)

Anh P.A.N, một người dân sống lâu năm ở Hội An cho biết, anh và nhiều người dân tại đây rất mừng khi Chùa Cầu được trùng tu, sửa chữa nên anh bày tỏ rằng: "Theo thời gian, Chùa Cầu đã xuống cấp nghiêm trọng. Chúng tôi qua lại Chùa Cầu hằng ngày nên biết rất rõ mức độ hư hại của di tích. Mỗi lần đi là mỗi lần run, có cảm giác như di tích sắp sập tới nơi. Rất may là trùng tu kịp thời và người dân ở đây chỉ hy vọng sắp tới di tích này sẽ khang trang, đặc biệt là an toàn hơn. Vẻ cổ kính đúng là đặc trưng lâu nay của Chùa Cầu nhưng không thể để công trình trở nên thiếu an toàn được".

Ảnh: @hoian_recorder

Ảnh: @hoian_recorder

Cũng là một người dân sống lâu năm ở Hội An, anh G.H chia sẻ: “Những người sống ở Hội An như chúng tôi thừa hiểu chùa cầu đã xuống cấp nặng, các bậc gỗ đã mất khả năng chống chịu. Và không phải gần 2 năm mà mất tận 7 năm dự án trùng tu này mới hoàn thành bởi trước đó các chuyên gia phải nghiên cứu kĩ đúng nguyên bản. Tự động sau mùa mưa mọi thứ sẽ rêu phong lại. Người Hội An rất vui mừng khi Chùa Cầu trở lại vì nó là biểu tượng và linh hồn phố cổ.” 

Cũng là một người dân địa phương chị N.T.P không bất ngờ khi diện mạo mới của Chùa Cầu lại trở thành chủ đề khiến cộng đồng mạng xôn xao, chị cho biết: "Việc trùng tu là cần thiết, nhưng tôi vẫn chưa quen với diện mạo mới của Chùa Cầu và những nét kiến trúc cũ đan xen với sắc màu hiện đại tạo cho tôi một cảm giác kỳ lạ. Tuy nhiên, Chùa Cầu tại Hội An đã qua 7 lần tu sửa, trùng tu và đã không giữ được nguyên bản ban đầu và tôi tin rằng, dưới tác động của  thời gian, những lớp sơn mới sẽ dần phai màu, để lộ ra vẻ đẹp cổ kính vốn có của di tích."

Một số hình ảnh Hội An sau những cuộc đại trùng tu. (Ảnh: @threads)

Di tích Chùa Cầu sẽ được sơn lại để tiệm cận với cái cũ nhất có thể

Sau nhiều lần nâng lên đặt xuống thì cuối cùng dự án tu bổ Chùa Cầu sau 2 năm đã hoàn thành toàn bộ hạng mục trùng tu và đang tích cực hoàn thiện những công đoạn cuối cùng để chuẩn bị khánh thành. Công trình được xem là "biểu tượng linh hồn" của phố cổ Hội An dự kiến khánh thành vào ngày 2.8 tới, nhân sự kiện "Giao lưu văn hóa Hội An - Nhật Bản" lần thứ 20. 

Những mái ngói âm dương cũ đã được thay thế bằng những viên ngói mới. Nhiều thanh gỗ hư hỏng, xuống cấp đã được thay mới sau khi trùng tu. (Ảnh: @tayastudio.hoian)

Dễ nhận thấy hình ảnh Chùa Cầu hiện nay khá "lạc" so với phiên bản cũ tuy nhiên các phần cấu kiện gỗ bên trong được xử lý khá tốt. Nhưng cái mà du khách quan tâm lại là mặt ngoài của Chùa Cầu. Di tích vừa trùng tu xong nhìn như một di tích mới, nếu phải chờ 3-4 năm để công trình xuống màu thì không ổn bởi trùng tu cần tiệm cận cái cũ. Việc lựa chọn màu sơn tươi sáng cho Chùa Cầu có thể là một nỗ lực để tạo ra một điểm nhấn mới, thu hút du khách. Có chăng điều khiến nhiều du khách chưa hài lòng bởi màu sắc rực rỡ này chưa thực sự phù hợp với bối cảnh văn hóa truyền thống của phố cổ Hội An, nơi mà sự cổ kính rêu phong mang ý nghĩa biểu tượng sâu sắc. Vậy nên sau khi nhìn nhận những ý kiến góp ý của người dân và du khách những ngày qua, lãnh đạo TP Hội An cho biết, đang giao Trung tâm Quản lý Bảo tồn Di sản Văn hóa Hội An sơn lại công trình cho sát với màu cũ của Chùa Cầu hơn.

Đứng trước quyết định này của lãnh đạo TP Hội An không ít bạn trẻ bày tỏ sự ngạc nhiên tinh thần cầu thị. Bạn N.H.T chia sẻ: "Quyết định này làm mình ấn tượng với tinh thần cầu thị và sửa đổi từ Trung tâm Quản lý Bảo tồn Di sản Văn hóa Hội An và mình tin rằng với tinh thần này thì ban quản lý xử lý lại Chùa Cầu tốt hơn".

Còn anh N.P.N cũng vui mừng khi lãnh đạo TP lắng nghe ý kiến của mọi người và có những điều chỉnh hợp lý, "Chẳng cần nhìn đâu xa thực tế trong quá khứ kể từ khi xây dựng đến nay Chùa Cầu đã được tu bổ ít nhất 7 lần vậy nên việc làm Chùa Cầu trông cổ kính hơn là điều có thể nếu xử lý kỹ thuật pha trộn vật liệu. Nhưng việc phục hồi màu sắc dù thế nào cũng không thể tránh làm cho di tích có phần mới ra, và điều quan trọng nhất là đã giữ gìn được tính nguyên gốc, đảm bảo tính nguyên tắc trong tu bổ di tích phù hợp với bản chất vốn có của di tích". 

Ảnh: @hoian_recorder

Ảnh: nguoihoianfanpage

Có thể nói sắc màu thời gian dường như chỉ là một điểm nhấn của một tác phẩm, những mảng rong rêu hay cái màu cũ nhạt không phải là cái hồn của một công trình kiến trúc. Dù thế nào đi nữa chúng ta không thể phủ nhận việc trùng tu Chùa Cầu là điều cần thiết bởi sau cuộc đại trùng tu này đã trả lại cho Hội An một Chùa Cầu vững chãi hơn, kiên cố hơn. Rồi những màu sắc có vẻ tươi mới của Chùa Cầu sau khi trùng tu sẽ “trầm lại” chỉ sau vài mùa mưa nắng điều quan trọng là những giá trị cốt lõi của Chùa Cầu về lịch sử, nghệ thuật cùng các giá trị vẫn tồn tại ở đó với người dân phố Hội, với cộng đồng với quốc gia mà không mất đi đâu cả.