Các quốc gia đầu tư hàng chục tỷ USD chỉ để có cơ hội đăng cai Thế vận hội, nhưng việc đấu thầu vinh dự này, nếu quản lý kém, có thể gây ra tác động tàn phá đến nền kinh tế của họ trong nhiều năm.

Pháp, với mức nợ công vốn đã cao, tăng trưởng kinh tế chậm lại và chi phí đăng cai sự kiện thể thao toàn cầu năm nay tăng do lạm phát, đang thận trọng với hy vọng Thế vận hội Paris sẽ hòa vốn hoặc thậm chí mang lại một khoản lợi nhuận nhỏ.

Việc đăng cai Thế vận hội là một vấn đề rất đáng tự hào. Mặc dù các nước chủ nhà hy vọng sẽ có được sự thúc đẩy kinh tế ngắn hạn từ Thế vận hội, nhưng thực ra họ đang theo đuổi những lợi ích lâu dài khi trở thành một phần của nghi lễ 3.000 năm tuổi này.

Tuy nhiên, để biến sự kiện thể thao có quy mô lớn như thế này thành công là một nỗ lực to lớn chứ không phải là một đề xuất dễ dàng.

Để tổ chức thành công Thế vận hội, cần phải có sự cân bằng tinh tế giữa số tiền mà nước chủ nhà sẵn sàng chi mà không gây áp lực quá lớn lên nền kinh tế và cân nhắc những lợi ích kinh tế mà Thế vận hội có thể mang lại.

Thế vận hội Paris 2024, diễn ra từ ngày 26/7 đến ngày 11/8, tiếp theo là Thế vận hội dành cho người khuyết tật từ ngày 28/8/ dđến ngày 8/9, đưa Pháp trở thành tâm điểm chú ý của toàn cầu, thu hút lượng người xem truyền hình lên tới hàng tỷ người.

Nhiệm vụ tổ chức sự kiện này bắt đầu nhiều năm trước khi các vận động viên đầu tiên diễu hành dưới lá cờ của họ và đông đảo người hâm mộ đến tham dự.

Từ việc thành lập nhiều ủy ban quản lý đội quân tình nguyện viên cho đến xây dựng cơ sở vật chất, cải tạo cơ sở hạ tầng thể thao, tìm kiếm đối tác quốc tế và huy động nguồn tài chính quan trọng từ khu vực tư nhân, danh sách kiểm tra dường như vô tận.

Có lẽ nhiệm vụ quan trọng nhất trong số đó là quản lý tài chính – chi phí tổ chức Thế vận hội có thể lên tới hàng chục tỷ đô la. Không thành phố chủ nhà nào muốn chi một khoản tiền quá lớn và gây ra thảm họa tài chính như Hy Lạp đã phải gánh chịu sau Thế vận hội 2004.

Chi phí ước tính 16 tỷ đô la cho Thế vận hội Athens, mà nhiều người cho rằng nếu không được kích hoạt, đã góp phần gây ra cuộc khủng hoảng nợ của Hy Lạp khiến đất nước này phải chịu gánh nặng trong nhiều năm.

Đối với Ban tổ chức Thế vận hội, việc giữ chi phí ở mức thấp là vô cùng quan trọng. Vượt quá ngân sách không phải là lựa chọn cho nước Pháp đang gánh nợ.

"Thực ra hiện tại chúng tôi vẫn ổn nhưng chúng tôi phải tiếp tục làm việc chăm chỉ hơn nữa", Samuel Ducroquet, đại sứ thể thao của Pháp, cho biết.

Ông cho biết: "Chúng tôi đang đi đúng hướng và đã tôn trọng gần đúng các ngân sách đã được ấn định ban đầu… vì vậy, hiện tại, chúng tôi rất hài lòng với những gì mình đã làm được xét về mặt kinh tế".

Vẽ lại kế hoạch

Nền kinh tế Pháp hiện không mấy khả quan khi Quỹ Tiền tệ Quốc tế dự báo mức tăng trưởng năm nay sẽ dưới 1%.

Gánh nặng nợ của đất nước, chiếm hơn 110% tổng sản phẩm quốc nội, đã ghi nhận mức tăng liên tục kể từ những năm 1970 do thâm hụt ngân sách lớn.

Số tiền 9 tỷ euro mà Pháp phải chi để đăng cai Thế vận hội nhỏ hơn nhiều so với số tiền Hy Lạp phải trả và sẽ không làm tăng thêm nợ nần của nước này.

Ngay cả khi đó, Paris đã lập đi lập lại kế hoạch đăng cai Thế vận hội nhiều lần kể từ khi trúng thầu vào tháng 9/2017.

Ông Ducroquet cho biết: "Bản đồ địa điểm tổ chức đã được sắp xếp lại khá nhiều lần, bao gồm cả vì lý do kinh tế".

Ông cho biết thêm rằng ý tưởng này là không xây dựng cơ sở hạ tầng mới và tìm cách "tối đa hóa các địa điểm thi đấu hiện có" và điều đó đã góp phần giảm chi phí.

Khi thắng thầu, Pháp ước tính chi phí đăng cai Thế vận hội là 8 tỷ euro nhưng con số này đã được điều chỉnh cao hơn do lạm phát.

Tuy nhiên, Andrea Zanon, giám đốc điều hành của WeEmpower Capital có trụ sở tại Hoa Kỳ, cho biết con số chi phí cuối cùng dự kiến sẽ cao hơn nhiều.

Ông Zanon cho biết: "Con số 9 tỷ euro có thể vẫn còn thấp hơn so với tổng chi phí cuối cùng".

"Tôi nghĩ chi phí sẽ tăng lên hơn 10 tỷ euro khi tính đến tất cả các chi phí nâng cấp và trực tiếp, gián tiếp".

Paris 2024 là lần thứ ba Pháp đăng cai Thế vận hội sau Thế vận hội 1900 và 1924. Lần tổ chức gần đây nhất sau một thế kỷ là lần tốn kém thứ sáu trong lịch sử Thế vận hội.

Theo dữ liệu của S&P Global, chi phí cho Thế vận hội Bắc Kinh lên tới 52,7 tỷ US, Tokyo (35 tỷ US), Athens (18,7 tỷ US), London (13,3 tỷ USD) và Rio de Janeiro (13 tỷ USDD).

Mặc dù có "một số khoản chi vượt mức" cho Thế vận hội Paris, nhưng quy mô vượt ngân sách không hề gần với một số Thế vận hội trước đó.

Cho đến nay, Thế vận hội Paris đã vượt quá 25% so với ngân sách ban đầu. Thế vận hội London năm 2012 đã vượt quá ngân sách 76%, Tokyo là 238% và Rio là 352%, S&P cho biết.

Chi tiêu cho cơ sở hạ tầng của Paris đã vượt quá 37% so với ước tính được đệ trình vào năm 2016. Tuy nhiên, xét đến lạm phát, mức tăng này ở mức vừa phải hơn là 14%. Ngân sách chi phí hoạt động đã tăng 15% so với kỳ vọng của ngân sách năm 2019.

"Mặc dù Paris không tránh khỏi tình trạng vượt chi phí thông thường, chúng tôi kỳ vọng tình trạng này sẽ vẫn được hạn chế so với các kỳ Thế vận hội gần đây. Tổng chi phí của Paris không tăng vọt, đặc biệt là so với các kỳ Thế vận hội trước – London chi vượt quá 5 tỷ USD và Tokyo chi vượt gần 26 tỷ USD", theo các nhà phân tích Hugo Soubrier và Marko Mrsnik của S&P global ratings.

"Bang Rio đã vỡ nợ vào năm 2016 sau khi gánh một khoản nợ lớn, chủ yếu là để tài trợ cho cơ sở hạ tầng bổ sung (bao gồm giao thông và địa điểm thể thao cho Thế vận hội), điều này làm tăng thêm áp lực tài chính cho bang", họ viết trong một lưu ý về tác động kinh tế của Thế vận hội Paris.

Giữ một giới hạn về chi phí

Thành phố Paris đã thắng thầu nhờ vào cơ sở hạ tầng vững chắc dành cho thể thao và giao thông cũng như các thỏa thuận tài chính chủ yếu là tư nhân.

OCOG có 4,4 tỷ euro để tổ chức các cuộc thi và khu vực tư nhân chiếm khoảng 97% ngân sách đó.

 Ban tổ chức còn có trong tay 4,4 tỷ euro nữa, được trao cho Société de Livraison des Ouvrages Olympiques (Solideo), cơ quan chịu trách nhiệm giám sát việc xây dựng và cải tạo cơ sở hạ tầng thể thao và phi thể thao.

Một nửa ngân sách này được cung cấp bằng nguồn tài trợ công.

Hầu hết các địa điểm thi đấu đã có sẵn và chỉ cần cải tạo một phần. Ngân sách đầu tư được chi cho ba dự án xây dựng chính – Làng Olympic, ước tính khoảng 1,5 tỷ euro, Trung tâm thể thao dưới nước, tốn 175 triệu euro để xây dựng và một đấu trường mới sẽ tổ chức môn cầu lông và thể dục dụng cụ với chi phí 138 triệu euro.

Paris cũng đã đầu tư 1,4 tỷ euro để làm sạch sông Seine, nơi diễn ra các sự kiện ba môn phối hợp và bơi marathon. Thành phố đã xây dựng cơ sở hạ tầng để hứng nhiều nước mưa hơn khi trời mưa để giữ cho dòng sông sạch sẽ.

"Khoảng 95% cơ sở hạ tầng đã có sẵn hoặc (được xây dựng) tạm thời. Chỉ có 5% các cơ sở cần thiết được xây dựng. Toàn bộ cơ sở hạ tầng đã được bàn giao và không có gì bị chậm trễ… không có gì đáng kể cả, điều này giúp chúng tôi giữ đúng ngân sách", ông Ducroquet cho biết.

S&P cho biết họ không kỳ vọng Thế vận hội sẽ ảnh hưởng đáng kể đến các tổ chức khu vực công của Pháp.

Mang lại lợi ích cho mọi lĩnh vực

Mặc dù mức giá cuối cùng dự kiến là hơn 10 tỷ euro chỉ chiếm 0,4% GDP của Pháp, nhưng chính phủ kỳ vọng Paris 2024 sẽ mang lại tác động lớn, mang lại lợi ích cho mọi phân khúc của nền kinh tế.

Các nhà hoạch định chính sách kỳ vọng Thế vận hội sẽ củng cố hơn nữa ngành du lịch đang phát triển mạnh mẽ của đất nước, từ việc tạo việc làm đến thúc đẩy các doanh nghiệp vừa và nhỏ trên mọi lĩnh vực.

"Chi phí bổ sung có thể sẽ vẫn ở mức hạn chế. Các sự kiện quy mô lớn thường có thể gây gánh nặng cho thành phố hoặc quốc gia đăng cai, nhưng Paris đã có hầu hết cơ sở hạ tầng cần thiết – do đó có mức giá tương đối thấp, điều này sẽ ngăn ngừa được tình trạng khó khăn về tài chính", các nhà phân tích của S&P cho biết.

Sự kiện này đã tạo ra 181.000 việc làm, trong đó 89.000 việc làm liên quan trực tiếp đến việc tổ chức Thế vận hội, trong khi 30.000 việc làm khác được tạo ra trong lĩnh vực xây dựng.

Theo báo cáo do Trung tâm Luật và Kinh tế Thể thao (CDES) thuộc Đại học Limoges tại Pháp công bố, Paris 2024 dự kiến sẽ tạo ra lợi ích kinh tế ròng từ 6,7 tỷ euro đến 11,14 tỷ euro, trong đó kịch bản trung gian dự kiến tác động kinh tế ròng là 8,9 tỷ euro.

CDES, đơn vị giám sát Thế vận hội Paris cho Ủy ban Olympic quốc tế và ban tổ chức Paris 2024, cho biết việc rót vốn từ bên ngoài kể từ năm 2018, điều sẽ không xảy ra nếu không có Thế vận hội, đã mang lại những kết quả mong muốn.

Báo cáo cho biết: "Tác động xoay quanh du lịch, xây dựng và tổ chức Thế vận hội, chiếm lần lượt 30, 28 và 42 phần trăm tác động kinh tế ròng".

Tuy nhiên, Bruno Cavalier, nhà kinh tế trưởng tại công ty đầu tư ODDO BHF, cho biết xét về tác động kinh tế vĩ mô tổng thể, Paris 2024 sẽ là một "sự kiện không đáng chú ý".

Ông Cavalier viết trong một báo cáo rằng: "Cả tài liệu thực nghiệm về kinh tế thể thao cũng như các nghiên cứu điển hình đều không cho thấy Thế vận hội Paris sẽ có tác động lâu dài đến hoạt động kinh tế của Pháp vào năm 2024 và sau đó".

"Có thể có một số tác động tạm thời (chi tiêu tăng một lần, sau đó giảm), ở cấp độ kinh tế vĩ mô có lẽ gần như không thể phân biệt được với nhiễu thống kê".

Ông Zanon cho biết các sự kiện Olympic hay World Cup nói chung không phải là những sự kiện "mang lại tiền".

Ông cho biết: "Đây là những cơ hội xây dựng thương hiệu có thể kiếm tiền trong thời gian dài nếu sự kiện được thực hiện tốt".

"Bạn phải nghĩ đến tác động sinh lý của Thế vận hội Olympic Pháp. Nếu được quản lý tốt, nó có thể cải thiện hình ảnh quốc tế của Pháp, cuối cùng là thúc đẩy các khoản đầu tư mới và nhiều giao dịch hơn".

Ông Ducroquet cho biết tác động trung bình dự kiến của Thế vận hội là khoảng 9 tỷ euro, đây cũng là mức chi tiêu ước tính.

Ông nói thêm: "Chúng ta sẽ xem tác động thực sự sẽ như thế nào khi đo lường sau Thế vận hội".

Hiếu khách

Thành phố sẽ chào đón 10.500 vận động viên, hàng nghìn quan chức đội tuyển, hàng triệu khán giả Pháp, cũng như 20.000 nhà báo có uy tín từ khắp nơi trên thế giới trong suốt thời gian diễn ra Thế vận hội và Thế vận hội dành cho người khuyết tật.

Ông Ducroquet cho biết chính phủ kỳ vọng sẽ có 1,6 triệu du khách quốc tế đổ về các đường phố Paris, bờ sông Seine và các đấu trường thể thao trong thời gian diễn ra Thế vận hội, điều này sẽ thúc đẩy ngành du lịch, khách sạn và các doanh nghiệp liên quan.

CDES ước tính rằng sẽ có từ 2,3 đến 3,1 triệu du khách duy nhất có vé vào Thế vận hội đến Paris trong thời gian diễn ra Paris 2024, trong đó khoảng 64% là người Pháp. Ước tính du khách đến Paris trong thời gian diễn ra Thế vận hội sẽ chi 2,6 tỷ euro, có hoặc không có vé.

Ông Zanon cho biết: "Điều rõ ràng là việc đăng cai Thế vận hội sẽ mang lại khả năng hiển thị cao hơn cho thành phố đăng cai như một điểm đến du lịch, nâng cao triển vọng du lịch và hình ảnh điểm đến đối với khách du lịch tiềm năng trong một thời gian khá dài sau khi Thế vận hội kết thúc".

Theo báo cáo của CDES, Paris 2024 đã tạo ra 61.000 việc làm trong ngành du lịch, chiếm khoảng 8% tổng số việc làm của cả nước.

Hội đồng Du lịch và Lữ hành Thế giới cho biết vào đầu năm nay, Pháp sẽ tiếp tục giữ vị trí là điểm đến phổ biến nhất thế giới đối với du khách quốc tế trong năm nay, với lượng du khách dự kiến sẽ đạt mức cao nhất trước đại dịch là 90 triệu lượt trong năm nay.

Lượng khách du lịch quốc tế đến Pháp đã tăng vọt trong nửa đầu năm nay, thúc đẩy ngành du lịch, ngành từng đóng góp 220 tỷ euro cho nền kinh tế quốc gia và hỗ trợ sinh kế cho 2,7 triệu người, theo dữ liệu của WTTC.

Tận dụng tối đa lợi ích kinh tế

Vẫn còn thời gian trước khi Thế vận hội Olympic và Paralympic Paris kết thúc và để khai thác tối đa lợi ích kinh tế từ hai sự kiện này, Paris cần phải thực hiện những bước đi cuối cùng.

Theo IOC, phần lớn trong số 7 tỷ euro tiền tài trợ tư nhân cho Thế vận hội đến từ bản quyền truyền thông, tài trợ và bán vé, nhưng cũng có cả đầu tư tư nhân vào các dự án cơ sở hạ tầng dài hạn, bao gồm khoản đóng góp 1,7 tỷ USD tiền mặt và dịch vụ của IOC.

Sự hỗn loạn chính trị

Việc tổ chức Thế vận hội là bước đệm cho kế hoạch lớn hơn của Tổng thống Pháp Emmanuel Macron nhằm định vị nước Pháp là trung tâm kinh tế đang hồi sinh nhanh chóng của châu Âu. Tuy nhiên, lời kêu gọi bầu cử sớm và quốc hội treo của ông đã làm mất đi một số hào quang của sự kiện này.

Mahmoud Alkudsi, nhà phân tích thị trường cấp cao tại ADSS có trụ sở tại Abu Dhabi, cho biết: "Mục tiêu cốt lõi của Macron là tăng trưởng kinh tế và biến Pháp thành điểm đến đầu tư hấp dẫn hơn - đăng cai Thế vận hội là một phần của chiến lược đó... tuy nhiên sự bất ổn từ cuộc bầu cử ở Pháp có khả năng đã kéo kim theo hướng ngược lại".

Top 5 Thế vận hội mùa hè tốn kém nhất