Logo của NASA tại Trung tâm vũ trụ Kennedy ở bang Florida, Mỹ - Ảnh: ITN

Sự cạnh tranh giữa Mỹ và Trung Quốc trong lĩnh vực vũ trụ đang bước sang giai đoạn mới, khi Cơ quan Hàng không Vũ trụ Mỹ (NASA) đưa ra quy định hạn chế công dân Trung Quốc tiếp cận cơ sở và hệ thống mạng của mình. Động thái này, được Hãng tin Bloomberg đưa tin đầu tiên và sau đó được quan chức Mỹ xác nhận, phản ánh rõ mức độ nhạy cảm của cuộc chạy đua vào không gian.

Vừa qua, bà Bethany Stevens, Thư ký báo chí của NASA, xác nhận với Hãng tin AFP rằng cơ quan này đã triển khai các biện pháp nội bộ liên quan đến công dân Trung Quốc. Theo bà, những biện pháp bao gồm hạn chế quyền tiếp cận vật lý tại các cơ sở nghiên cứu, cũng như tăng cường kiểm soát an ninh mạng đối với dữ liệu và mạng lưới của NASA.

Trước đây, công dân Trung Quốc vẫn được phép tham gia các dự án nghiên cứu tại NASA với tư cách nhà thầu phụ hoặc sinh viên, dù không được trở thành nhân viên chính thức. Tuy nhiên, theo Bloomberg, từ ngày 5-9 một số người trong nhóm này cho biết họ bất ngờ bị chặn quyền truy cập hệ thống công nghệ thông tin và bị cấm tham dự các cuộc họp trực tiếp.

Các thay đổi trên diễn ra trong thời điểm hai siêu cường bước vào một giai đoạn cạnh tranh quyết liệt trong khám phá vũ trụ. Mỹ đang triển khai chương trình Artemis nỗ lực tiếp nối di sản Apollo với mục tiêu đưa phi hành gia trở lại Mặt Trăng vào năm 2027. Tuy vậy, chương trình đã nhiều lần đối mặt với tình trạng đội vốn và chậm tiến độ.

Trong khi đó, Trung Quốc đặt mục tiêu đưa phi hành gia của mình lên Mặt Trăng vào năm 2030. Khác với Mỹ, Bắc Kinh gần đây tỏ ra giữ vững cam kết tiến độ, liên tục hoàn thành các mốc kỹ thuật đã đề ra. Điều này khiến nhiều chuyên gia cho rằng Trung Quốc đang rút ngắn khoảng cách với Mỹ trong lĩnh vực vốn được xem là “sân sau” truyền thống của Washington.

Quyền Giám đốc NASA, ông Sean Duffy, phát biểu ngày 10/9, “Chúng ta đang ở trong cuộc đua không gian lần thứ hai. Người Trung Quốc muốn trở lại Mặt Trăng trước chúng ta. Điều đó sẽ không xảy ra. Mỹ đã từng dẫn đầu, và chúng ta sẽ tiếp tục dẫn đầu.”

Không chỉ dừng lại ở Mặt Trăng, Trung Quốc còn đặt tham vọng đi xa hơn. Bắc Kinh đang phát triển kế hoạch đưa mẫu đất đá từ sao Hỏa về Trái Đất. Nhiệm vụ robot dự kiến phóng vào năm 2028, với mục tiêu mang mẫu vật trở lại sớm nhất vào năm 2031. Nếu thành công, đây sẽ là một dấu mốc lịch sử, đưa Trung Quốc trở thành quốc gia đầu tiên làm được điều này.

Trong khi đó, Mỹ cũng có kế hoạch tương tự với dự án mang tên Mars Sample Return, hợp tác giữa NASA và Cơ quan Vũ trụ châu Âu (ESA). Tuy nhiên, dự án này đã liên tục gặp khó khăn về tài chính và tiến độ, khiến nhiều nhà quan sát lo ngại Mỹ có thể mất lợi thế trong “cuộc đua đỏ” hướng tới sao Hỏa.

Theo các nhà phân tích, quyết định siết chặt sự hiện diện của công dân Trung Quốc tại NASA không chỉ mang tính bảo mật, mà còn là thông điệp chính trị. Nó cho thấy Washington đang muốn củng cố vị thế dẫn đầu trong bối cảnh Trung Quốc ngày càng khẳng định năng lực.

Với những bước đi mới của cả hai bên, cuộc chạy đua không gian không còn là di sản của thế kỷ 20, mà đang trở thành mặt trận cạnh tranh chiến lược của thế kỷ 21. Lần này, đích đến không chỉ là lá cờ cắm trên Mặt Trăng, mà còn là vị thế công nghệ và sức mạnh ảnh hưởng toàn cầu.