Từ lâu, dầu đậu nành được xem là lựa chọn tốt hơn thay cho chất béo bão hòa từ động vật. Tuy nhiên, các phát hiện mới này cho thấy chất béo không bão hòa từ thực vật không phải lúc nào cũng lành mạnh.

“Công trình của chúng tôi thách thức quan điểm tồn tại hàng thập kỷ rằng nhiều bệnh mãn tính bắt nguồn từ việc tiêu thụ quá nhiều chất béo bão hòa, trong khi chất béo không bão hòa từ thực vật thì luôn tốt cho sức khỏe hơn”, bà Poonamjot Deol, nhà nghiên cứu tại Khoa Vi sinh và Bệnh lý thực vật, đồng tác giả của công trình công bố trên tạp chí Gut Microbes, cho biết.

Nhóm nghiên cứu đã tiến hành nghiên cứu trên chuột được nuôi bằng chế độ ăn giàu dầu đậu nành trong tối đa 24 tuần. Kết quả cho thấy sự sụt giảm nghiêm trọng của các vi khuẩn có lợi, đi kèm với sự gia tăng của các vi khuẩn có hại, đặc biệt là vi khuẩn E. coli xâm lấn bám dính góp phần gây ra viêm đại tràng ở người.

Mối quan tâm lớn nhất được cho là đến từ axit linoleic, thành phần chính trong dầu đậu nành. Theo bà Deol, cơ thể con người chỉ cần 1–2% năng lượng hằng ngày từ axit linoleic, nhưng người Mỹ hiện đang hấp thụ tới 8–10%, phần lớn đến từ dầu đậu nành. Chính lượng axit linoleic dư thừa này đã tác động tiêu cực đến hệ vi sinh vật đường ruột.

“Chính sự kết hợp giữa vi khuẩn có lợi chết đi và sự phát triển mạnh của vi khuẩn có hại khiến ruột dễ bị tổn thương hơn”, bà Deol, cho biết.

Không chỉ gây mất cân bằng vi khuẩn, axit linoleic còn làm cho hàng rào biểu mô ruột vốn rất quan trọng để duy trì một đường ruột khỏe mạnh trở nên xốp hơn (tăng tính thấm). Khi hàng rào này bị phá vỡ, các độc tố có thể rò rỉ ra khỏi ruột và đi vào máu, làm tăng đáng kể nguy cơ nhiễm trùng và các tình trạng viêm mãn tính như viêm đại tràng.

Các nhà nghiên cứu cho rằng, sự gia tăng của bệnh IBD trong những thập kỷ gần đây có thể liên quan đến việc tiêu thụ dầu đậu nành ngày càng nhiều.

Nhà độc chất học Frances M. Sladek, đồng tác giả nghiên cứu, cho biết: “Vì các nghiên cứu trước đây cho thấy chất béo bão hòa không lành mạnh, nên người ta mặc định rằng mọi chất béo không bão hòa đều tốt. Nhưng trên thực tế, không phải loại nào cũng vậy. Ví dụ, chất béo không bão hòa trong dầu cá mang lại nhiều lợi ích sức khỏe, còn dầu đậu nành thì không”.

Theo bà Sladek, dù axit linoleic là một axit béo thiết yếu cần thiết cho cơ thể nhưng cần phải xác định giới hạn an toàn trong việc sử dụng bởi "chỉ vì một thứ gì đó cần thiết không có nghĩa là dùng nhiều nó là tốt".

Các nhà nghiên cứu khuyên người tiêu dùng nên hạn chế thực phẩm chế biến sẵn và đọc kỹ nhãn dinh dưỡng khi mua dầu ăn. Bên cạnh đó, người dùng nên sử dụng các loại dầu có hàm lượng axit linoleic thấp hơn để nấu nướng và trộn salad, bao gồm dầu ô liu (nền tảng của chế độ ăn Địa Trung Hải, đã được chứng minh là không làm tăng tính nhạy cảm với viêm đại tràng ở chuột), dầu dừa và dầu bơ. Họ cũng cảnh báo rằng dầu ngô có hàm lượng axit linoleic tương đương dầu đậu nành.

“Thông điệp chính của chúng tôi là hãy theo dõi lượng dầu đậu nành trong khẩu phần ăn để bảo đảm không hấp thụ quá nhiều axit linoleic”, bà Deol nhấn mạnh.